Δ) Η ανίκητη Αρμάδα
Η Ισπανία την εποχή της δόξας της:
Κατά τη διάρκεια του δέκατου έκτου αιώνα ο Φίλιππος ο δεύτερος, βασιλιάς της Ισπανίας, κατείχε τη μεγαλύτερη έκταση στην Ευρώπη, το μεγαλύτερο «κομμάτι» ευρωπαϊκής γης. Η Αγγλία ήταν ένα μικρό νησί, που δεν μπορούσε να συγκριθεί με την Ισπανία. Μια πολυετής συμμαχία ένωνε τις δύο χώρες. Έτσι η Ελισάβετ, η βασίλισσα της Αγγλίας, όσες φιλοδοξίες κι αν είχε να «κλέψει» μερικές αποικίες από την Ισπανία, δεν τόλμησε να πραγματοποιήσει άμεσα και με κατά μέτωπο στρατιωτική επίθεση το όνειρό της. Σκέφτηκε λοιπόν να απλώσει, σιγά-σιγά και μυστικά, την κυριαρχία της στη θάλασσα. Άρχισε να ενθαρρύνει τους Άγγλους για θαλασσινές περιπέτειες και τους παρότρυνε να καταλαμβάνουν τα ξένα πλοία, ιδιαίτερα τα ισπανικά μεγάλα πλοία, που γυρνούσαν στην πατρίδα τους φορτωμένα με πλούσια εμπορεύματα από τις αποικίες.
Σ’ αυτό τον απέραντο κόσμο που διοικούσε ο Φίλιππος της Ισπανίας υπήρχαν χώρες τόσο πλούσιες, που νόμιζε κανείς ότι ήταν μύθοι όσα «φοβερά» φημολογούνταν γι’ αυτές. Εκατοντάδες καράβια φορτωμένα με χρυσάφι έρχονταν συνέχεια από τις πλούσιες αποικίες και άδειαζαν το φορτίο τους στα ισπανικά λιμάνια. Ο κόσμος αυτός απλωνόταν μέχρι την Ιταλία, όπου οι Ισπανοί κατείχαν σπουδαία λιμάνια. Τι μπορούσε λοιπόν να κάνει η βασίλισσα της Αγγλίας για να πάρει μια θέση στην Ευρώπη και στον κόσμο, αφού όλα τα γνωστά μέρη τα είχαν κατακτήσει και τα νέμονταν οι Ισπανοί; Τι άλλο από τον κλεφτοπόλεμο στη θάλασσα;
Η αυτοκρατορία των θαλασσών
Η πειρατεία στην ανοικτή θάλασσα, μακριά από τις ακτές, είχε αρχίσει να γίνεται συστηματικά από τον δέκατο πέμπτο κιόλας αιώνα. Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι είχαν ιδιαίτερα επιδοθεί στην πειρατεία και οι κυβερνήσεις τους αναγνώριζαν σχεδόν αυτό το «επάγγελμα» ως σοβαρή επαγγελματική δραστηριότητα και κατά κάποιο τρόπο το υποστήριξαν κρυφά.
Ένα πλοίο που του είχαν επιτεθεί κουρσάροι είχε το νόμιμο δικαίωμα να κάνει πειρατεία ακόμα και σε πλοία που έφεραν σημαία γνωστού ευρωπαϊκού κράτους. Στη θάλασσα δεν υπήρχε ούτε θεσμοθετημένη εξουσία ούτε ασφάλεια. Ο ωκεανός ανήκε στον πιο δυνατό.
Από τον 15ο αιώνα, οι Άγγλοι ναυτικοί, αψηφώντας τους μεγάλους κινδύνους, με φαντασία αλλά και με φρόνηση, ύστερα από προσεχτικό υπολογισμό, τολμούσαν τα πάντα στη θάλασσα. Οι άνδρες αυτοί, που τους υποστήριζε η βασίλισσά τους, ήταν η αιτία μιας νίκης η οποία έβαλε τα θεμέλια της Αγγλικής αυτοκρατορίας και έκλεισε τους «δρόμους» για την ανάπτυξη της Ισπανίας.
Ο ανταγωνισμός Αγγλίας και Ισπανίας
Ένας από τους τολμηρούς αυτούς άνδρες, επαγγελματίας ναυτικός, ήταν ο Τζων Χώκινς. Ήταν έμπορος ειδικευμένος στο δουλεμπόριο των μαύρων, που την εποχή εκείνη στις ισπανικές αποικίες τους αντάλλασσαν με διάφορα πολύτιμα πράγματα. Το εμπόριο αυτό τον πλούτισε τόσο πολύ ώστε τον θεωρούσαν τον πιο πλούσιο άνθρωπο της Αγγλίας. Η Ελισάβετ προσέλαβε τον Χώκινς στην υπηρεσία της και τον ονόμασε θησαυροφύλακα του Στόλου.
Ύστερα εμφανίστηκε ο Φράνσις Ντρέικ, ένας επαγγελματίας πειρατής. Από τις επιθέσεις που έκανε εναντίον ισπανικών πλοίων, γυρνούσε πλούσιος και πρόσφερε στη βασίλισσα το μερίδιο που της είχε υποσχεθεί. Οι εξερευνήσεις του Ντρέικ ενδιέφεραν τόσο πολύ την Ελισάβετ και τους ευγενείς, ώστε με έξοδά τους ετοίμασαν ένα μικρό στόλο και του ανέθεσαν την διοίκησή του. Ο Ντρέικ από τότε άρχισε να χτυπά όλο και πιο συχνά τα καράβια που πήγαιναν στην Ισπανία και ήταν φορτωμένα με χρυσάφι.
Η Ισπανία φυσικά διαμαρτύρονταν έντονα γι’ αυτές τις επιθέσεις. Η Ελισάβετ με διάφορα μέσα προσπαθούσε να αποδείξει την καλή της πίστη, την ώρα που το αγγλικό ναυαρχείο και ο Χώκινς δούλευαν για να φτιάξουν ένα δυνατό στόλο.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο πόλεμος ήταν αναπόφευκτος. Ο Φίλιππος Β΄ από την άλλη μεριά ήθελε να ξαναδώσει τον θρόνο της Αγγλίας στην Μαρία Στιούαρτ, που η Ελισάβετ την κρατούσε φυλακισμένη επί είκοσι χρόνια. Η Ελισάβετ τότε πήρε την πρωτοβουλία και με παρωδία δίκης την καταδίκασε σε θάνατο για να ξεμπερδεύει μαζί της. Οι χρονογράφοι της εποχής διηγούνται ότι ο Φίλιππος Β΄, ενώ ήταν τόσο σκληρός στη ζωή του και στις αντιδράσεις του, έκλαψε όταν έμαθε την εκτέλεση της Μαρίας.
Αντίθετα με την βασίλισσα της Αγγλίας, ο Φίλιππος δεν ενδιαφέρονταν ποτέ για το ναυτικό του και γυρνούσε την πλάτη στους ναυάρχους όταν προσπαθούσαν να του πουν ότι η Ισπανία έπρεπε να έχει ένα στόλο τόσο ισχυρό, όσο και οι αντίπαλοί της. Μα τώρα ο φόβος για την αγγλική ηγεμονία, ο πολλαπλασιασμός των επιθέσεων των Άγγλων ναυτικών, η εκτέλεση της Μαρίας Στιούαρτ, το προσωπικό μίσος του καθολικού βασιλιά για την διαμαρτυρόμενη βασίλισσα, οδήγησαν τον Φίλιππο Β΄ να σκεφθεί την επιδρομή εναντίον της Αγγλίας.
Η μεγάλη σύγκρουση
Για να μπορέσει ο Φίλιππος να αποβιβαστεί στην Αγγλία χρειαζόταν στόλο. Έτσι σχηματίστηκε η Αρμάδα, ένας γιγάντιος στόλος από 130 πλοία, που κατασκευάστηκαν μέσα σε λίγους μήνες και που οι Ισπανοί την θεωρούσαν ανίκητη. Τα πλοία αυτά είχαν 30.000 ναύτες και περισσότερα από 2.000 κανόνια. Μέχρι τότε οι Ισπανοί ήταν αδύνατοι στο πυροβολικό. Αυτή τη φορά όμως ο Φίλιππος ήθελε να αντιμετωπίσει ριζικά μια τέτοια αδυναμία.
Αν και η υλική προετοιμασία ήταν τέλεια, η εκλογή των διοικητών υπήρξε μεγάλη αποτυχία. Η παλιά γενιά των μεγάλων ναυάρχων είχε σβήσει. Οι άνθρωποι που μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους Άγγλους πειρατές βρίσκονταν στις κατώτερες τάξεις του ναυτικού. Την διοίκηση της Αρμάδας ανέλαβε ο δούκας Σιντόνια της Μεδίνας. Στις 19 Ιουλίου 1588 η Αρμάδα φάνηκε από τις αγγλικές ακτές. Έπλεε με μία καταπληκτική τάξη, έτσι που οι Άγγλοι δεν μπορούσαν παρά να την θαυμάσουν. Ήταν φανερό ότι ο δούκας της Μεδίνας ήθελε αμέσως να χτυπήσει τον εχθρό για να επωφεληθεί από την υπεροχή του σε άνδρες και πλοία. Οι Άγγλοι όμως δεν είχαν σκοπό να εμπλακούν αμέσως στη μάχη. Ο Ντρέικ κινήθηκε με άνεση στα νερά που ήξερε και στα λιμάνια που γνώριζε καλά και ξαφνικά βρέθηκε πίσω από τον εχθρό.
Η κατάσταση φάνηκε να αλλάζει από την πρώτη στιγμή. Δεν θα γίνονταν εδώ μια ναυμαχία πρόσωπο με πρόσωπο, όπως οι μεγάλες ναυμαχίες που δόθηκαν μέχρι τότε. Τα μικρά κανόνια των Άγγλων άρχισαν να κάνουν ζημιά στην Αρμάδα. Τρεις μέρες κράτησε ο βομβαρδισμός ανάμεσα στα πλοία. Εν τω μεταξύ, τα βλήματα και το μπαρούτι των Ισπανών άρχισαν να τελειώνουν. Οι Άγγλοι είχαν πίσω τους την ξηρά για να προμηθεύονται τα κατάλληλα πολεμοφόδια. Ο δούκας της Μεδίνας έχασε κάθε ελπίδα να αποβιβαστεί σε αγγλικό έδαφος. Μάζεψε τα πλοία του και τα κατηύθυνε προς την γαλλική ακτή με την ελπίδα να βρει τον σύμμαχό του, τον δούκα της Πάρμας, και να αναδιοργανώσει τον στόλο του. Δυστυχώς ο δούκας της Πάρμας δεν ήταν έτοιμος. Χρειάστηκαν ακόμη 15 ημέρες για να μαζέψει ο Ισπανός ναύαρχος τους άνδρες του. Εν τω μεταξύ οι Άγγλοι μπορούσαν να επιτεθούν και δεν παρέλειψαν να το κάνουν.
