Ο πολιτισμός όμως ως έννοια δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ένα στατικό προϊόν, το οποίο μπορεί να περιγραφεί με γνωστικούς όρους. Τα στοιχεία που συγκροτούν τους διάφορους πολιτισμούς περιέχουν δυναμικές αλλαγής, το γεγονός αυτό όμως από μόνο του δεν μπορεί να παραγράψει την ιστορικότητα των πολιτισμών ως καθεστώτος που προκύπτει κάθε φορά από ένα συγκεκριμένο συσχετισμό δυνάμεων.
Ένα διδακτικό υλικό, λοιπόν, και μια μεθοδολογία για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης ή ως ξένης θα πρέπει να δίνει στοιχεία και από άλλους πολιτισμούς, γνωστά ή άγνωστα στους μαθητές, τα οποία θα γίνονται στη διδασκαλία αντικείμενο επεξεργασίας και νοηματοδότησης.
Β
Η επικοινωνία
Η επικοινωνία είναι χρήση και όχι γνώση, αλλά παράλληλα είναι και η διαδικασία μέσω της οποίας νοηματοδοτείται ο περιβάλλων κόσμος του ατόμου, διαμορφώνονται στάσεις, απόψεις, συμπεριφορές και πολιτισμικά στερεότυπα.
Με την έννοια αυτή, οι επικοινωνιακές δεξιότητες δεν είναι άλλο παρά οι διάφορες μορφές γραμματισμού, με τις οποίες πρέπει να εξοπλιστούν οι μαθητές για να μπορούν στο μέλλον να λειτουργούν ως αποτελεσματικοί πολίτες, οι οποίοι όχι μόνο να ελέγχουν δια του λόγου τον κόσμο που τους περιβάλλει, αλλά και να μπορούν να αντιμετωπίζουν κριτικά τα όσα συμβαίνουν γύρω τους. Στο πλαίσιο αυτό η έννοια της επικοινωνίας ως αρχή και ως διαδικασία στη διδασκαλία της γλώσσας γίνεται κυρίαρχη, γιατί επιτρέπει εκτός από την εσωτερίκευση των κανόνων του γραμματισμού και την κριτική στάση απέναντι στους διάφορους πολιτισμούς και, σε τελευταία ανάλυση, την κατανόηση της ισοτιμίας αλλά και της διαφορετικότητας των διάφορων πολιτισμών, που αποτελεί τη βασική επιδίωξη της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης.
Β
Διαπολιτισμική Εκπαίδευση
Δραστηριότητες εισαγωγής στην ανάγνωση και τη γραφή: με αυτές επιχειρείται η εισαγωγή στην αποκωδικοποίηση του γραπτού ελληνικού λόγου και στη διαδικασία της γραφής της νέας ελληνικής.
Οι μαθητές έρχονται σε επαφή με γραπτό λόγο (παραμύθια, παροιμίες, σταυρόλεξα κτλ.). Την ανάγνωση την κάνει ο διδάσκων ή και οι μαθητές. Έτσι οι μαθητές κάνουν ασυνείδητα το συσχετισμό μεταξύ του γραπτού και του προφορικού λόγου. Με τον τρόπο αυτό καταλαβαίνουν και τη λειτουργία του γραπτού λόγου. Δίνεται επίσης η δυνατότητα ανάδυσης του γραμματισμού που έχουν αποκτήσει οι μαθητές από την επαφή τους με γραπτά κείμενα σε ελληνική γλώσσα, τα οποία συναντούν στο περιβάλλον τους. Θεωρείται, από πολλούς σήμερα, που ο άνθρωπος ζει σε ένα περιβάλλον που η παρουσία του γραπτού λόγου είναι κυρίαρχη (εφημερίδες, περιοδικά, λογαριασμοί, διαφημίσεις, αφίσες, πινακίδες, διάφορα κείμενα κτλ.) ότι η εκμάθηση της γραφής (του γραμματισμού) από τα παιδιά γίνεται με έναν τρόπο φυσιολογικό, όπως γίνεται και στην περίπτωση της εκμάθησης του προφορικού λόγου.
Ως προς την υφή τους οι δραστηριότητες διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:
α) δραστηριότητες λογοτεχνίας: περιλαμβάνουν διάφορα αναγνώσματα (παραμύθια, ποιήματα, σύντομες ιστορίες, παροιμίες, σύντομα δημοτικά τραγούδια κτλ.), τα οποία αναγιγνώσκονται από το διδάσκοντα, με σκοπό την έξαψη του ενδιαφέροντος των παιδιών, την αισθητική απόλαυση και τη δημιουργία εναύσματος για τη δημιουργία του επικοινωνιακού πλαισίου, μέσα στο οποίο θα παραγάγουν και θα κατανοήσουν τον προφορικό λόγο. Οι δραστηριότητες της λογοτεχνίας δεν πρέπει να χαρακτηρίζονται από διδακτικισμό αλλά να στοχεύουν σε προσφορά και κατάκτηση στοιχείων των πολιτισμών στους οποίους ανήκουν οι μαθητές. Γι’ αυτό γίνεται προσπάθεια να συμπεριληφθούν σύντομα κείμενα τόσο της μητρικής γλώσσας των μαθητών, της ελληνικής, όσο και της τοπικής-λαϊκής και έντεχνης-λογοτεχνικής παραγωγής.
β) δραστηριότητες εικαστικών: η ενασχόληση των παιδιών με την εικαστική δημιουργία αποτελεί μια ευχάριστη δραστηριότητα, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην κατάκτηση λεξιλογίου και γλωσσικών δομών, αν φυσικά έχει γλωσσικό προσανατολισμό ή γλωσσικό πλαίσιο. Με τις δραστηριότητες των εικαστικών οι μαθητές δημιουργούν, αισθάνονται και εκφράζονται τόσο μέσω της καλλιτεχνικής δημιουργίας όσο και μέσω του λόγου, γεγονός που μπορεί να εξασφαλίσει πραγματικές επικοινωνιακές συνθήκες. Τα θέματα των δραστηριοτήτων αυτών είναι ποικίλα. Γίνεται προσπάθεια τα εικαστικά θέματα να συνδυάζουν διαφορετικές αισθητικές και τεχνοτροπίες, οικείες τόσο στην ελληνική όσο και στη μη ελληνική κουλτούρα.
γ) δραστηριότητες κουκλοθέατρου: το κουκλοθέατρο θεωρείται μια από τις πιο ελκυστικές δραστηριότητες για την κατάκτηση λεξιλογίου και γλωσσικών δομών. Τα δρώμενα στο κουκλοθέατρο βιώνονται από τους μαθητές ως πραγματικότητες, με αποτέλεσμα να γίνεται εύκολη η συμμετοχή τους και, επομένως, η κατανόηση του λόγου που παράγουν οι κούκλες και η παραγωγή λόγου εκ μέρους των παιδιών. Το μεγάλο πλεονέκτημα των δραστηριοτήτων αυτής της υφής είναι ότι οι μαθητές προσλαμβάνουν τις λέξεις με έναν παιγνιώδη και ευχάριστο τρόπο. Το κουκλοθέατρο θέτει τα παιδιά σε μια διαδικασία ισοτιμίας απέναντι στις κούκλες, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται ο διάλογος ανάμεσα στα παιδιά και τις κούκλες. Στο κουκλοθέατρο επίσης δίνεται η δυνατότητα να παρουσιάζονται διάφοροι χαρακτήρες και να δημιουργούνται ποικίλες επικοινωνιακές συνθήκες, οι οποίες δεν είναι δυνατό να δημιουργηθούν με άλλο τρόπο. Τα θέματα του κουκλοθέατρου είναι ποικίλα και έχουν σχέση τόσο με τη ζωή των παιδιών και τις εμπειρίες τους, όσο και με άγνωστες σ’ αυτά καταστάσεις και εμπειρίες. Τα πρόσωπα-χαρακτήρες προέρχονται τόσο από την ελληνική παράδοση όσο και από τις παραδόσεις άλλων λαών.
δ) δραστηριότητες μουσικής: με τις δραστηριότητες οι οποίες επενδύονται ή συνδυάζονται με μουσική και τραγούδια δημιουργείται μια ατμόσφαιρα συμβατή με την ψυχοσύνθεση των μικρών παιδιών, με αποτέλεσμα να γίνεται ασύνειδα η κατάκτηση λεξιλογίου και γλωσσικών δομών και να αποκτιέται ο αναγκαίος για την επικοινωνία αυτοματισμός. Ιδιαίτερα το τραγούδι, λόγω του ρυθμού που περιέχει, έχει το πλεονέκτημα να αποστηθίζεται εύκολα από τους μαθητές. Οι μουσικοί ρυθμοί προέρχονται τόσο από μοτίβα γνωστά διεθνώς όσο και από μοτίβα οικεία στην ελληνική μουσική παράδοση.
ε) δραστηριότητες κινητικές: η κίνηση σε συνδυασμό με τη μουσική και το χορό αποτελούν ευχάριστες ενασχολήσεις, οι οποίες συνδυαζόμενες με το λόγο προσφέρουν γλωσσική καλλιέργεια. Η κίνηση με προσέγγιση ή επίδειξη ή μετακίνηση αντικειμένων και με παράλληλη ονοματοδοσία των αντικειμένων αυτών ή και των λειτουργιών που επιτελούν αυτά είναι ορισμένες από τις αρχές πάνω στις οποίες βασίζονται οι κινητικές δραστηριότητες.
στ) δραστηριότητες μεικτές: πρόκειται για το μεγαλύτερο αριθμό των δραστηριοτήτων, οι οποίες συνδυάζουν ορισμένους από τους σκοπούς και τις λειτουργίες που αναφέρθηκαν παραπάνω. Γίνεται δηλαδή συνδυασμός δραστηριοτήτων διαφορετικής υφής.
Β
Β) Πρακτική εφαρμογή: Διαγραμματική αποτύπωση.
Βασικές παραδοχές Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης:
Ισότητα ευκαιριών
Παραμερισμός προκαταλήψεων (από ενήλικες και παιδιά)
Αλληλεγγύη
Διαπολιτισμικός σεβασμός
Επανεξέταση και διερεύνηση κοινωνικοκεντρικών και εθνοκεντρικών κριτηρίων
Κατάργηση του εθνικιστικού τρόπου σκέψης (Χατζηθεοδούλου-Λοιζίδου, Π. 2004).
