5.5. Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές, Διαδίκτυο και Λογοτεχνία: Συμπεράσματα.
Όσον αφορά στη συγγραφή της λογοτεχνίας με τη βοήθεια του Η/Υ, πολλοί από τους ίδιους τους συγγραφείς υπερθεματίζουν, ενώ είναι αρκετοί και εκείνοι που υπεραμύνονται του παραδοσιακού τρόπου γραφής. Για παράδειγμα, ο γνωστός σημειολόγος και συγγραφέας, U. Eco, ως υπέρμαχος των Νέων Τεχνολογιών, θεωρεί ότι «ο αλφαβητισμός καταπολεμείται μέσω των βιβλίων, αλλά εξίσου, και μέσω του Η/Υ». Επίσης, πιστεύει πως ο παραδοσιακός, γουτεμβέργιος τρόπος γραφής έκλεισε τον κύκλο του και ότι «η υπεραφθονία του γραπτού λόγου (έντυπα, εκδόσεις, φωτοαντίγραφα) είναι αιτία γέννησης νέων ασθενειών, όπως μπορεί να είναι η υπερβολική σίτιση μετά από αιώνες και αιώνες πείνας». Πολλοί, όμως, απορρίπτουν τη χρήση Η/Υ με το επιχείρημα ότι «προτρέπει το συγγραφέα σε εύκολες λύσεις» με αποτέλεσμα να «χάνεται η πρωταρχική σχέση του συγγραφέα με το στυλογράφο και το χαρτί» και ότι επίσης «τον παρασέρνει στο παραστόλισμα της σελίδας».
Υπό αυτές τις νέες συνθήκες δημιουργείται μια νέα σχέση ανάμεσα στον αναγνώστη και το βιβλίο. Στην ηλεκτρονική δημοσίευση των κειμένων ο αναγνώστης δεν ξεφυλλίζει, δεν πιάνει στα χέρια του το βιβλίο, δεν μυρίζει το χαρτί. Το βιβλιοπωλείο υφίσταται βέβαια ακόμη με την παραδοσιακή έννοια, εφόσον το βιβλίο υπάρχει και στο Διαδίκτυο ως υλικό αντικείμενο και η υλική του διάσταση συνίσταται στον τίτλο, την εικόνα του εξωφύλλου και ενδεχομένως σε κάποιο συνοδευτικό σχόλιο, αλλά το ηλεκτρονικό βιβλίο αρχίζει να καλύπτει ένα μεγάλο μέρος των απαιτήσεων του κοινού. Έτσι, η προώθηση και η αγορά του βιβλίου αποκτάει στις μέρες μας άλλες διαστάσεις. Πέρα από την ηλεκτρονική μορφή που αποκτάει το βιβλίο, αλλάζει και ο τρόπος διάθεσής του, είτε αυτό είναι έντυπο είτε ηλεκτρονικό, αφού ένα μεγάλο μέρος πια αγοράζεται όχι από τα παραδοσιακά βιβλιοπωλεία αλλά με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού εμπορίου από το ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο.
Το φθηνό κόστος στο οποίο συμβάλλει το διαδίκτυο για το λογοτεχνικό προϊόν, καθώς και το πλεονέκτημα της άμεσης πρόσβασης του αναγνώστη σ’ αυτό, ακυρώνεται όμως από μία άλλη βασική αρνητική παράμετρο, από το χάος που κυριαρχεί στο διαδίκτυο. Οι μηχανές αναζήτησης διευκολύνουν, βέβαια, αρκετά, τους αναγνώστες στη διαδικτυακή πλοήγηση και την εύρεση λογοτεχνικών ιστοσελίδων, αλλά πολλές φορές υποστηρίζονται από έναν ισχυρό μηχανισμό προώθησης και διαφήμισης του λογοτεχνικού προϊόντος, με αποτέλεσμα να αμφισβητείται έντονα η αντικειμενικότητά και η αμερόληπτη τεκμηρίωσή τους. Δημιουργούνται, έτσι, βάσεις δεδομένων, τράπεζες πληροφοριών ή ηλεκτρονικές πύλες με λογοτεχνικό περιεχόμενο, οι οποίες δεν παρουσιάζουν πάντα επιστημονική ή πολιτισμική εγκυρότητα και λογοτεχνική αξία.
(Εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες στην αδερφή μου Βάσω Κ. Ηλιάδη, χωρίς την πολύτιμη βοήθεια της οποίας δεν θα ολοκληρωνόταν αυτή η εισήγηση).
Β
Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
1) Barthes Ronald, S/Z, Paris, Seuil, 1970.
2) Eco U., Lector in Fabula, Milano, Bompiani, 1979.
3) Eco U., «Ο Η/Υ λειτουργεί σαν τις φάσεις του Προυστ. Είναι και πνευματώδης αλλά και αποχαυνώνει», Γλώσσα πολύτροπος, τεύχ. 1, 1997, σ. 25-32.
4) Propp V., Morphologie du Conte, Paris, Seuil, 1970.
5) Hillgloss Susan and Selfe, Cynthia eds, Literacy and Computers, New York, MLA, 1994.
6) Neuage Terrell, The influence of the World Wide Web upon Literature (Master thesis) στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
https://www.angelfire.com/hi/FIRSTPOEMS/allhtml.html
https://se.unisa.edu.au/phd/masters1.html
7) Szilas N., Interactive Drama on Computer : Beyond Linear Narrative, AAAI Fall Syposium on Narrative Intelligence Tech. Rep. FS-99-01, 1999, σσ.150-156.
Ελληνική Βιβλιογραφία
1) Γραμματάς Θ., Δοκίμια Θεατρολογίας, Αθήνα, Επικαιρότητα, 1990.
2) Καρτσιώτης Θ. (2000) «Η αναγκαιότητα της άμεσης καθολικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στις νέες τεχνολογίες» Πανελλήνιο Συνέδριο του ΣΕΠΔΕΘ, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη.
3) Καρτσιώτης Θ. (2000), Λογισμικό βασικής πληροφορικής παιδείας και παιδαγωγική αξιοποίησή του, Εκδόσεις Κώδικας, Θεσσαλονίκη.
4) Καρτσιώτης Θ. (2000), Ελληνική και διεθνής βιβλιογραφία για τη χρήση και την παιδαγωγική αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην εκπαίδευση, Εκδόσεις Κώδικας, Θεσσαλονίκη.
5) Καρτσιώτης Θ. (2000), Η εισαγωγή των Τ.Π.Ε. στην Ελληνική εκπαίδευση και η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Συγκριτικά στοιχεία Ε.Ε.- Ελλάδας, Εκδόσεις Κώδικας, Θεσσαλονίκη.
6) Καρτσιώτης Θ. (2003), «Επιμόρφωση των Ελλήνων Εκπαιδευτικών στις ΤΠΕ: η αναγκαιότητα, η στάση των Ελλήνων Εκπαιδευτών, τα πρώτα συμπεράσματα», Διαθέσιμο στην εκπαιδευτική πύλη του ΥΠΕΠΘ www.e-yliko.gr
7) Καρτσιώτης Θ. (2004), Διδακτορική διατριβή, «Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών με τη χρήση των ΤΠΕ. Οι εφαρμογές της τηλεματικής στην εκπαίδευση (εξ αποστάσεως επιμόρφωση των εκπαιδευτικών), ΔΠΘ.
8) Καρτσιώτης Θ., Μαυροπούλου Μ., (2003), Η οργάνωση ασύγχρονων συστημάτων υποστήριξης έργων επιμόρφωσης με «προσωπικά» χαρακτηριστικά, 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο «Αξιοποίηση των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη», Σύρος.
9) Καρτσιώτης Θ., Καρατάσιος Γ., (2008), «Η διδακτική αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση: Βασικές προϋποθέσεις, ο ρόλος του εκπαιδευτικού και η επιμόρφωσή του», 1ο Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ημαθίας «Ψηφιακό υλικό για την υποστήριξη του παιδαγωγικού έργου των εκπαιδευτικών Α/θμιας & Β/θμιας Εκπαίδευσης», Νάουσα.
10) Κεκές Ι., Η Ανάπτυξη Πληροφορικών Συστημάτων για Περιβάλλοντα Υψηλής Πολυπλοκότητας και Ασάφειας: Εκπαιδευτικές Προεκτάσεις, Πρακτικά Β΄ Πανελληνίου Συνεδρίου του Κέντρου Έρευνας Επιστήμης και Εκπαίδευσης: «Οι Νέες Τεχνολογίες για την Κοινωνία και τον Πολιτισμό», Αθήνα, (2000).
11) Κεκές Ι., Συστηματική Προσέγγιση και Κυβερνητική: Τα Διανοητικά εργαλεία στην Εποχή της Πολυπλοκότητας, Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου «Νέες Τεχνολογίες στην Εκπαίδευση και στην Εκπαίδευση από Απόσταση» της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ρέθυμνο, Ατραπός, 2001.
12) Κόμης, Β. (1996). «Πληροφορικά περιβάλλοντα διδασκαλίας και μάθησης. Ανασκόπηση, εξέλιξη, τυπολογία και προοπτικές», Παιδαγωγικός Λόγος, Νο 2, 1996, σελ. 50-80.
13) Κόμης, Β. (1997). Σημειώσεις για το μάθημα «Διδακτική της Πληροφορικής», Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών, Πανεπιστήμιο Κρήτης.
14) Κόμης, Β., Φείδας, Χ. & Κότσαρη, Μ. (2001). «Μελέτη των αλληλεπιδράσεων κατά τη συλλογική δημιουργία εννοιολογικού χάρτη με τη χρήση του λογισμικού ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ», Μακράκης Β. (επιμέλεια) Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή «Νέες Τεχνολογίες στην Εκπαίδευση και στην Εκπαίδευση από Απόσταση», σελ. 737-752.
15) Κόμης, Β. & Μικρόπουλος, Α. (2001). Πληροφορική στην Εκπαίδευση. Πάτρα: ΕΑΠ.
16) Κόμης, Β. (2001).Διδακτική της Πληροφορικής. Πάτρα: ΕΑΠ.
17) Κόμης Β., Μικρόπουλος Α., (2000), Θεωρίες Μάθησης και Τεχνολογίες της Πληροφορικής, Πάτρα: ΕΑΠ.
18) Νικολαίδου Σ., «Ηλεκτρονικοί υπολογιστές και Διαδίκτυο: Νέα δεδομένα για τη λογοτεχνία και τη διδασκαλία της. Μία εφαρμογή», Πρακτικά του πρώτου Πανελληνίου Συνεδρίου με θέμα: «Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση», Πάτρα, (25-27 Μαΐου) 2001, σ.3.
19) Νικολαίδου Σ.-Γιακουμάτου Τ., Διαδίκτυο και Διδασκαλία, Αθήνα, Κέδρος, 2001.
20) Παπαβασιλείου-Χαραλαμπάκη Ιωάννα, Τάσεις της παιδικής λογοτεχνίας (1900-1920), Ποίηση, Παιδαγωγικές και ερμηνευτικές προσεγγίσεις, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2002, σσ. 65-75.
