Μεγάλωσα, με τα "κρίσιμα" για τη διανοητική μου συγκρότηση χρόνια, τα σχολικά, τα εφηβικά, να τα έχω περάσει τη δεκαετία του '80. Μια περίοδο δηλαδή, μάλλον αδικημένη μουσικά αφού στο μυαλό μας φάνταζε (τότε) μια περίοδος "παρακμής", συγκρινόμενη πάντα με τη θρυλική, όπως πιστεύαμε (όχι αδίκως) δεκαετία του '70, και την καθοριστική, όπως μάθαμε στην πορεία όσοι εν πάση περιπτώσει συνεχίσαμε να ψάχνουμε λίγο τα πράγματα, δεκαετία του '50 και του '60.
Ως πιτσιρικάδες λοιπόν νιώθαμε άτυχοι, αφού για όλους εμάς τους λάτρες της σκληρής ροκ, φαινόταν να υπάρχει ένα τέλος εποχής, κάπου εκεί στα μέσα του '80. Τα μεγάλα συγκροτήματα της προηγούμενης δεκαετίας είτε είχαν διαλυθεί (οι Led Zeppelin για παράδειγμα), είτε εξακολουθούσαν να υπάρχουν (Scorpions, Deep Purple), για κάποιο λόγο όμως μας φαινόταν (μάλλον σωστά) ότι η φαντασία τους είχε στερέψει και οι δίσκοι που πλέον έβγαζαν υστερούσαν αφάνταστα σε σχέση με ό,τι είχαμε γνωρίσει και αγαπήσει.
Θυμάμαι μάλιστα, ότι η εμμονή με τη δεκαετία του '70 έφτανε ουκ ολίγες φορές σε υπερβολές που άγγιζαν τα όρια του γελοίου. Το γελοίο δε, ενίοτε αποτυπωνόταν στις επιλογές. Περιχαρακωμένοι στα στενά πλαίσια του "χαρντ ροκ" απορρίπταμε οτιδήποτε παλιότερο μας φαινόταν αξιωματικά πολύ "ποπ", και οτιδήποτε σύγχρονο ήταν αξιόλογο χωρίς καν να το εξετάσουμε. Καταλήξαμε να διαθέτουμε το πενιχρό μας χαρτζηλίκι για να στηρίξουμε τους προσωπικούς δίσκους του Γκίλαν ή του Dio αγνοώντας επιδεικτικά τα πραγματικά "ιερά τέρατα" της μουσικής. Καταθέτω χωρίς να ντρέπομαι ότι αγόρασα το LP Lock up the wolves του Dio όταν κυκλοφόρησε, το 1989 αν δεν κάνω λάθος, και μάλιστα επιχείρησα κάποιες φορές να το ακούσω και να πείσω τον εαυτό μου ότι δεν είχα "πετάξει" τα χρήματά μου.
Άξιζε η μαθητεία αυτή στο ροκ εν ρολ; Άφησε τίποτε σε όλους όσοι θήτευσαν με χαρακτηριστική επιμονή (και εμμονή) στους σκληρούς ήχους της ηλεκτρικής κιθάρας; Η απάντηση νομίζω είναι ανεπιφύλακτα "ναι". Παρά τις όποιες αγκυλώσεις της εφηβικής μας ηλικίας, ο ενθουσιασμός οδήγησε χιλιάδες νέους στην ανάπτυξη μιας κριτικής σκέψης πραγματικά ισχυρής και πραγματικά ανεκτίμητης. Ανάλογα με την πορεία του καθενός και με το βαθμό της ψυχοδιανοητικής του κινητοποίησης, η κριτική αυτή σκέψη πήρε διάφορες μορφές και διαχύθηκε σε πολλά κανάλια, όχι απαραίτητα μουσικά. Καθόλου περίεργο. Όταν στα δεκαέξι σου απορρίπτεις συνειδητά ό,τι άθλιο μουσικά αλλά και αισθητικά (τη Madonna π.χ.), όταν ασκείσαι στους Rainbow ή στον Rory Gallagher και όταν μπορείς να αναγνωρίσεις κάθε νότα, κάθε τραγουδιού τους από τις δεκάδες φορές που το έχεις ακούσει, τότε είναι πολύ πιθανό να μεταπηδήσεις στις σπουδαίες δημιουργίες της δεκαετίας του '60 (Μπητλς, Στόουνς, Santana, Doors κλπ).
Και όταν ολοκληρώσεις τη θητεία και σ' αυτά τα χωράφια, η αυξημένη κριτική σου είναι πολύ πιθανό να σε οδηγήσει στις απαρχές του ροκ εν ρολ, στη δεκαετία του '50, στον Πρίσλεϊ και τον Τσακ Μπέρι, κι από κει στη μεγάλη μήτρα, τα λευκά κάντρι τραγούδια, τα νέγρικα μπλουζ, αλλά και τις μεγάλες μπάντες του Μεσοπολέμου, τη τζαζ, τις εθνικές τοπικές μουσικές, τα πορτογαλέζικα φάντο, στην απίστευτη συγκίνηση του ιταλικού Νότου, στην όπερα του Βέρντι, στο λαϊκό τραγούδι του Τσιτσάνη και του Ζαμπέτα, στην αληθινή μουσική. Γιατί κι εμείς, η πιτσιρικαρία του '80 που μεγάλωσε περιμένοντας να διαβάσει στο Αγόρι τα γράμματα όσων "ροκάδων" τα έχωναν στους "φλώρους" (και το αντίθετο), τελικά καταλάβαμε ένα πράγμα: ότι η μουσική είναι μία, και αξίζει μονάχα όταν είναι πραγματικά αληθινή, όταν δηλαδή δεν εκπορνεύεται και πραγματικά συγκινεί. Ανεξαρτήτως είδους και ανεξαρτήτως "κατηγορίας". Τουλάχιστον εμείς, οι "οπαδοί" του ροκ εν ρολ, μπορούμε δικαίως να υπερηφανευόμαστε ότι η ροκ μουσική από την εμφάνισή της έως και σήμερα, διατηρεί αναλλοίωτη τη δυνατότητά της να γεννά ισχυρά συναισθήματα. Ίσως επειδή απευθύνεται στην ψυχή των νέων (και όσων εξακολουθούν να νιώθουν νέοι), ίσως επειδή αγγίζει τον ιδεαλισμό τους, από τα λίγα πράγματα που εξακολουθούν να γεννάνε ελπίδα στη σημερινή αθλιότητα και να λειτουργούν ως "καταφύγια". Ή με τα λόγια των Scorpions, "You' ve got your songs. They are everyday for a while, just the only way to feel all right" (Born to touch your feelings).
Β
Top - Ten αγαπημένων και (κατά τη γνώμη μου) αντιπροσωπευτικών για τις δεκαετίες του '50, '60 και του '70 τραγουδιών.
1. Rollin' Stone (Muddy Waters, 1950). Ένα βρετανικό συγκρότημα, αν δεν κάνω λάθος, πήρε κάποτε το όνομά του από το σπουδαίο αυτό τραγούδι.
2. Hound Dog (Elvis Presley, 1956). Παρεξηγημένος δυστυχώς από πολλούς οπαδούς του "κλασικού" ροκ, ο Πρίσλεϊ υπήρξε μια πραγματικά σπουδαία φωνή. Για την προσφορά του δε στην ανάπτυξη και τη διάδοση του ροκ εν ρολ ό,τι και να πει κανείς είναι λίγο. Φόρος τιμής λοιπόν, σε έναν πρωτοπόρο της μουσικής που λατρέψαμε (ακόμη και αν δεν λατρέψαμε τον ίδιο).
3. Hey Jude (Beatles, 1968). Το να επιλέξει κάποιος ένα τραγούδι των Μπητλς ως αντιπροσωπευτικό τους είναι δύσκολη δουλειά, δεδομένου ότι το επίπεδο των συνθέσεών τους υπήρξε εξαιρετικά υψηλό, ενώ στα LP τους απουσιάζει το σύνηθες "καλά και λιγότερο καλά τραγούδια". Επιλέγω το Hey Jude, μια και (θεωρώ ότι) αποτελεί έναν ανεπανάληπτο "καθρέπτη" του φωτεινού κλίματος των σίξτις.
4. Far Away Eyes (Rolling Stones, 1978). Σίγουρα δεν είναι από αυτά που θα λέγαμε "καλύτερα" ή "κλασικά" τραγούδια των Στόουνς. Έχω όμως την αίσθηση ότι σε αυτό το τραγούδι ο Τζάγκερ τραγουδάει με μία απίστευτη ευαισθησία που πραγματικά συγκινεί.
5. The Great Gig in the Sky (Pink Floyd, 1973). Για καθαρά προσωπικούς λόγους, το πλέον αγαπημένο μου τραγούδι των Pink Floyd.
6. The End (The Doors, 1967). Όταν, πολλά χρόνια πριν, το άκουσα ως μουσική υπόκρουση της παρανοϊκής θηριωδίας στο Αποκάλυψη τώρα!, συγκλονίστηκα. Εξακολουθώ να το θεωρώ έξοχο τεκμήριο της κοινωνικής πραγματικότητας των δυτικών κοινωνιών και της αμφισβήτησης που αναδύθηκε σε αυτές στα τέλη του '60.
7. Sapore di sale (Gino Paoli, 1963). Το υπέροχο ιταλικό τραγούδι της δεκαετίας του '60 υπήρξε (όχι άδικα) εξαιρετικά δημοφιλές (ιδίως) στην Ελλάδα. Θεωρώ ότι ένας εκπρόσωπός του δε θα έπρεπε να λείπει από τη δεκάδα αυτή, καθώς αντιπροσωπεύει μία πολύ σημαντική πτυχή της δεκαετίας, αυτήν της νεανικής ανεμελιάς, του έρωτα, της αισιοδοξίας και του ρομαντισμού.
8. Lovely Rita (Beatles, 1967). Δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από τη λίστα αυτή το ίσως ιστορικότερο LP της ροκ μουσικής, το Sgt. Pepper. Από τα διαμάντια του επιλέγω το Lovely Rita, όχι γιατί είναι το καλύτερο, αλλά επειδή και σε αυτό οι Μπητλς κατάφεραν να "φυλακίσουν" με δεξιοτεχνία την ανεπανάληπτη αισιοδοξία των καιρών.
9. Dazed and Confused (Led Zeppelin, 1969). Ίσως δεν έχει υπάρξει μουσικό τεκμήριο που να αποδίδει τόσο πιστά και τόσο συγκλονιστικά την ψυχεδέλεια και την κουλτούρα της. Οι Led Zeppelin στα (πολύ) καλύτερά τους.
10. Blowing in the Wind (Bob Dylan, 1963). Η φολκ μουσική υπήρξε ένα ιδιαίτερο και ειδικό κεφάλαιο στην ιστορία της ροκ με καταλυτική επιρροή σε πολλά επίπεδα. Επιλέγω ένα από τα σπουδαιότερα, πιο συγκινητικά και πιο influential τραγούδια του Ντύλαν, εκφράζοντας την ελπίδα, στη σημερινή εποχή που όλα ξεφτιλίζονται με περισσή ευκολία, να μη χρησιμοποιηθεί από καμία εταιρία κινητής τηλεφωνίας ως μουσική επένδυση διαφήμισής της.
