«Φρατζέσκα», της Χρυσούλας Δημητρακάκη

Την βδομάδα που πέρασε η αγαπημένη γωνιά του σπιτιού μου -εκείνη που κάθομαι και διαβάζω- γέμισε από Κρήτη. Δύο βιβλία. Τόσο διαφορετικά μεταξύ τους αλλά και τα δύο γεμάτα από το άρωμα του νησιού του Βενιζέλου, του Καζαντζάκη και του Ξυλούρη. Το πρώτο «Τα καημένα χωριά» του Στέφανου Γεροντή. Το δεύτερο, η «Φρατζέσκα» της Χρυσούλας Δημητρακάκη. Ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε τον Απρίλη του 2007 από τις εκδόσεις Ιωλκός.
Το 1895 γεννήθηκε η Γιαγιά σε ένα χωριό του Ρεθύμνου, το Ατσιπόπουλο. Πέντε χρόνια αργότερα έμεινε ορφανή από μητέρα, και την ανατροφή της ανέλαβε μια οικογένεια στην Αθήνα, μακριά από τις τρεις αδερφάδες τις που μεγάλωσε η κάθε μια σε διαφορετικό σπίτι. Σαν πέρασαν τα χρόνια παντρεύτηκε και έκανε την δική της οικογένεια. Και τι οικογένεια! Έξι παιδιά. Πέντε αγόρια και ένα κορίτσι, την Φρατζέσκα. Δεσπότης του σπιτικού της στην Καλλιθέα η Γιαγιά. Ενός σπιτικού με μία ονειρεμένη αυλή γεμάτη λουλούδια και αρώματα. Αγιόκλημα, γιασεμί, λουίζα, δεντρολίβανο, δάφνη, γαρδένιες και ορτανσίες όλα φροντισμένα από την ίδια. Αλλά και με ένα μποστάνι με μυρωδικά και λαχανικά, όπως μαϊντανό, άνηθο, δυόσμο, αρμπαρόριζα, πιπερίτσες…
Σε αυτή την αυλή μεγάλωσε η Φρατζέσκα και όταν παντρεύτηκε και η ίδια εκεί έζησε με την οικογένεια της. Στην Καλλιθέα, στην Αθήνα, μακριά από το νησί τους την Κρήτη, που φύλαγαν μέσα στην καρδιά τους τις μέρες του χειμώνα περιμένοντας να έρθει το καλοκαίρι, όπου το επισκέπτονταν μικροί και μεγάλοι.
Το υπέροχο αυτό βιβλίο της Χρυσούλας Δημητρακάκη είναι ξέχειλο από εικόνες, αρώματα και γεύσεις της Κρητικής υπαίθρου, της ζωής στο χωριό αλλά και στην Αθήνα του 20ου αιώνα. Του χρόνου και του τόπου δηλαδή που δρουν οι ήρωες της.
Κεντρικός ήρωας, ποιος άλλος, η Γιαγιά. Η “Γιαγιά των πάντων”. Η σοφή γυναίκα, που σαν βράχος αντιμετωπίζει τις αναποδιές της ζωής, ανατρέφει τα παιδιά της και τους μεταλαμπαδεύει με λέξεις και με έργα την σοφία που απέκτησε όλα αυτά τα χρόνια που βαραίνουν τις πλάτες της. Γεμάτη αγάπη και δύναμη, γίνεται ο φάρος των μελών της οικογένειας, και ταυτόχρονα ο καπετάνιος που οδηγεί το καράβι μακριά από ξέρες.
Πέρα από την σοφία της Γιαγιάς, ιδιαιτέρως απόλαυσα και την περατζάδα στο παρελθόν που μου χάρισε η Χρυσούλα Δημητρακάκη. Η ζωή της γειτονιάς με τον μπακάλη και το τεφτέρι του, τον κουλουρά, και τον βιβλιοπώλη. Τον παγωτατζή που γυρνάει τις γειτονιές τα απογεύματα του καλοκαιριού, όταν οι μεγαλύτεροι έβγαιναν με τις καρέκλες τους στο δρόμο για κουβέντα. Τα θερινά σινεμά με τα πιτσιρίκια σκαρφαλωμένα στις μάντρες για να δούνε κινηματογράφο τζάμπα. Μια τελείως διαφορετική ζωή από την σημερινή, την οποία προλάβαμε, οι μεγαλύτεροι εξ υμών, λίγο πριν εξαφανιστεί. Μια ζωή πιο δύσκολη από την σημερινή αλλά με σαφώς πιο φωτεινά χρώματα, από εκείνα της τωρινής, ζωγραφισμένη στις θύμησες του μυαλού μας.
Κάτι άλλο που μου έκανε εντύπωση στο βιβλίο αυτό, και το απόλαυσα δεόντως, είναι ο τρόπος που παρουσιάζονται τα γεγονότα από την συγγραφέα. Δεν ακολουθεί μια γραμμική πορεία. Είναι σαν να σε έχει καλέσει στον οντά του σπιτιού της, έχει φτιάξει καφέ στην χόβολη και σου εκμυστηρεύεται τις αναμνήσεις της. Ονειρεμένο!
Αγοράστε την «Φρατζέσκα» και χαθείτε στο άρωμα της. Κάντε την δώρο -γιορτές πλησιάζουν άλλωστε- και χαρίστε χαμόγελα και σκέψεις λαϊκής σοφίας, σαν και αυτά που χάρισε σε εμένα (και σε κάθε αναγνώστη της) η Χρυσούλα Δημητρακάκη.

Β 

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου μεταφέρουμε:

Πέρα από το καλό και το κακό. Πέρα από τις ανθρώπινες αδυναμίες. Μια ιστορία που οι χαρακτήρες της, όπως η ζείδωρη Γιαγιά των Πάντων, συμφιλιώνονται με τις συμφορές και προχωρούν στη ζωή με το μυαλό και την καρδιά. Ένας μύθος σαν τη ζωή όλων των ανθρώπων, που την ώρα του χαλασμού φαντάζει σαν τον πιο λογικό αντιπερισπασμό στην μπόρα.
Στο επίκεντρο η Φρατζέσκα, η κόρη που έκανε το χάος άπειρο την ώρα της μεγάλης απολύτρωσης. Η Φρατζέσκα που χωρίς τυμπανοκρουσίες, περπατούσε πάνω από τα κύματα και είχε την πεποίθηση ότι όλοι μπορούσαν να την ακολουθήσουν.
Η «Φρατζέσκα» της Χρυσούλας Δημητρακάκη είναι ένα μήνυμα - ένδειξη για όσους ξεκινούν και για όσους νομίζουν ότι τελείωσαν.