Η ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής. Μύθος του Λαβυρίνθου. Δαίδαλος και Ίκαρος.
Τα πρώτα σημάδια γραφής και «τυπογραφίας» στην Ελλάδα: ο Δίσκος της Φαιστού. Ιερογλυφική γραφή. Σπειρωτή διάταξη. Παράσταση αριθμών. Γραμμική γραφή.
Η καταστροφή του Μινωικού πολιτισμού. Ο μύθος του Μινώταυρου. Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας. Ο μύθος της Ατλαντίδος.
Σερ Άρθουρ Έβανς: ένας πρωτοπόρος της αρχαιολογικής έρευνας.
Η ζωή στις Μυκήνες: Οι Μυκήνες και τα άλλα μυκηναϊκά κέντρα. Η θέση των Μυκηνών και η έκταση του μυκηναϊκού κόσμου. Τα Κυκλώπεια έργα. Ο πλούτος και η δύναμη των Μυκηνών, όπως παρουσιάζεται στους μύθους και επιβεβαιώνεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα.
Η ζωή των Μυκηναίων. Ομοιότητες και διαφορές μεταξύ Μυκηναίων και Μινωιτών. Το αγωνιστικό πνεύμα και η πολεμική τέχνη: χαρακτηριστικά των Μυκηναίων. Ομοιότητες και διαφορές στη διοικητική οργάνωση μεταξύ Κρήτης και Μυκηνών.
Η τέχνη και οι θεοί των Μυκηναίων. Αρχιτεκτονική, ζωγραφική, κεραμική, μεταλλοτεχνία, κατασκευή όπλων, κατασκευή μουσικών οργάνων. Θολωτοί τάφοι. Τεχνικά έργα. Θεές και θεοί, θρησκευτικές εκδηλώσεις. Ομοιότητες και διαφορές με τη Μινωική θρησκεία.
Ο Ηρακλής. Μερικά από τα δώδεκα ξακουστά κατορθώματά του. Άλλα κατορθώματα και εκστρατείες του. Το τέλος του ήρωα. Ο Ηρακλής γίνεται αθάνατος.
Η εξάπλωση της μυκηναϊκής κυριαρχίας. Οι Μυκηναίοι στην Κρήτη και στην Κύπρο. Η προσφορά του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Η πρώτη μορφή της κοινής ελληνικής γλώσσας. Η παρακμή των Μυκηνών.
Η Αργοναυτική εκστρατεία: ο μύθος ως ερμηνεία των εκστρατειών των Μυκηναίων. Αιτία της εκστρατείας. Ο συμβολισμός του χρυσόμαλλου δέρατος. Η εκστρατεία και η βοήθεια της Μήδειας. Η επιστροφή και το άδοξο τέλος του Ιάσονα. Οι Μήδοι απόγονοι της Μήδειας.
Ο Τρωικός πόλεμος: μύθος και πραγματικότητα. Η θυσία της Ιφιγένειας. Ο δεκάχρονος πόλεμος. Οι Μυκηναίοι βασιλιάδες. Ο Δούρειος ίππος και η καταστροφή της Τροίας.
Οι περιπέτειες του Οδυσσέα: αιτία των περιπετειών. Οι διαδοχικές περιπλανήσεις. Η επιστροφή στην πατρίδα. Η εκδίκηση και το τέλος του Οδυσσέα.
Ενδεικτική βιβλιογραφία (διαμοίραση στους επιθυμούντες να τη λάβουν, επιμορφούμενους & μαθητές, σε φωτοτυπία)
Β
«Ο αρχαιότερος λαός»
«Οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι αυτοί είναι οι αρχαιότεροι κάτοικοι της γης. Μόλις όμως έγινε βασιλιάς ο Ψαμμήτιχος, θέλησε να μάθει στ’ αλήθεια ποιοι είναι οι αρχαιότεροι. Παίρνει τότε δυο νεογέννητα παιδιά και τα δίνει σ' ένα βοσκό να τα μεγαλώσει μέσα σε μια ερημική καλύβα. Κανένας δεν έπρεπε να μιλήσει μπροστά τους, για να μην ακούσουν ούτε μια λέξη. Τα παιδιά μεγάλωσαν πίνοντας γάλα από τις κατσίκες. Ήθελε μ' αυτόν τον τρόπο ο βασιλιάς να μάθει ποια λέξη θα πουν πρώτα πρώτα τα παιδιά.
Πέρασε καιρός. Μια μέρα, καθώς άνοιγε την πόρτα της καλύβας ο βοσκός, τα δυο παιδάκια σύρθηκαν στα πόδια του, άπλωσαν τα χέρια και φώναξαν τη λέξη «βεκός». Έμαθε αυτό ο βασιλιάς Ψαμμήτιχος και ρώτησε να μάθει ποιοι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη λέξη «βεκός». Ερευνώντας ανακάλυψε ότι οι Φρύγες έλεγαν έτσι το ψωμί. Από αυτό κατάλαβαν οι Αιγύπτιοι ότι ο παλαιότερος λαός είναι οι Φρύγες».
(Ηροδότου, Ιστορίαι)
Β
«Ο Προμηθέας λέει για τα καλά που έκανε στους ανθρώπους»
«Τα άλλα τα αφήνω. Είναι περιττό να μιλήσω γι' αυτά, γιατί τα ξέρετε. Τώρα θ' ακούσετε για τα πάθη των ανθρώπων.
Ενώ πρώτα ήταν σαν τα μωρά, τώρα τους έβαλα νου και σκέψη. Πρώτα έβλεπαν, αλλά ήταν σαν να μην έβλεπαν. Άκουγαν και ήταν σαν να μην άκουγαν. Ήταν όμοιοι με τις μορφές που βλέπουμε στα όνειρα κι έτσι περνούσε η ζωή τους κι όλα τα έβλεπαν μπερδεμένα. Δεν ήξεραν ούτε τα σπίτια, που χτίζονται με πλίθες αντίκρυ στον ήλιο ούτε ήξεραν να δουλεύουν το ξύλο. Ζούσαν σε υπόγειες κατοικίες, όπως τα αδύνατα μυρμήγκια στα βάθη των ανήλιαγων σπηλαίων. Και ούτε γνώριζαν να ξεχωρίζουν το χειμώνα από την άνοιξη ούτε κανένα σημάδι του θέρους.
Εγώ τους έδειξα την ανατολή και το βασίλεμα των άστρων. Εγώ έζεψα πρώτος τα ζώα στο ζυγό, για να σηκώνουν τους πιο μεγάλους κόπους του ανθρώπου…
Μα έξω απ' αυτά, ποιος άλλος εκτός από μένα βρήκε και τα κρυμμένα μέταλλα στα σπλάχνα της γης, το χαλκό, το σίδερο, το χρυσάφι, το ασήμι, σπουδαίους βοηθούς του ανθρώπου;»
(Αισχύλου, Προμηθέας Δεσμώτης)
Β
Άρτεμη, η θεά του κυνηγιού
«Τραγουδώ την Άρτεμη, τη θεά που χαίρεται να ρίχνει τα βέλη της πάνω στα ελάφια και είναι αδερφή του χρυσομάλλη Απόλλωνα.
Της αρέσει να κυνηγά στα σκιερά βουνά και τις ανεμοδαρμένες κορυφές κι εκεί πάνω να τεντώνει τα ολόχρυσα τόξα της και να στέλνει τα βέλη. Τότε τρέμουν οι κορυφές των ψηλών βουνών κι αντιλαλεί το δάσος από τις φωνές των αγριμιών… Κι εκείνη γυρίζει εδώ κι εκεί κι εξολοθρεύει τα θεριά. Ύστερα, σαν χορτάσει το κυνήγι, χαλαρώνει τα τόξα της κι έρχεται στο μεγάλο ναό του αγαπημένου αδερφού της, του Απόλλωνα, στην πλούσια γη των Δελφών, για να στήσει χορό μαζί με τις Μούσες και τις Χάριτες. Εδώ κρεμάει τα τόξα και τα βέλη και σέρνει το χορό. Κι οι συντρόφισσές της με θεϊκή φωνή υμνούνε τη Λητώ, που γέννησε αυτά τα δυο αθάνατα παιδιά».
(Ομηρικός ύμνος εις Άρτεμιν)
Β
Η μάγισσα Κίρκη
«Κι ολόγυρα στους συντρόφους του Οδυσσέα ήταν βουνίσιοι λύκοι και λιοντάρια που η Κίρκη τα μάγεψε, κακά βοτάνια δίνοντάς τους. Και δεν ορμήσανε στους άντρες, αλλά σηκώθηκαν, κουνώντας πέρα δώθε τις μακριές ουρές τους.
Η Κίρκη βγήκε κι άνοιξε τις φωτεινές θύρες και τους καλούσε να μπουν στο παλάτι της. Κι όλοι αυτοί μαζί οι άμυαλοι ακολούθησαν. Κι εκείνη τους έβαλε μέσα, τους κάθισε σ' όμορφα θρονιά και ανακάτεψε τυρί και αλεύρι και μέλι ξανθό με δυνατό κρασί. Κι έβαζε μέσα φάρμακα πικρά, για να ξεχάσουνε την πατρική τους γη. Ύστερα, αφού τους έδωσε και ήπιαν, στη στιγμή τους χτύπησε με το ραβδί και τους έκλεισε στο χοιραστάσι. Κι εκείνοι είχαν κεφάλια και φωνή και τρίχες και σώμα γουρουνιών, όμως ο νους τους έμενε όπως πρώτα. Και η Κίρκη τους έριξε να φάνε βαλανίδι και καρπό κρανιάς, τέτοια που τρώνε οι χοίροι».
(Ομήρου, Οδύσσεια)
Β
Από παλιά οι άνθρωποι προσεύχονται
«Μπορείς να συναντήσεις πόλεις χωρίς τείχη, χωρίς σχολεία, χωρίς βασιλιά, χωρίς σπίτια, φτωχές ή πλούσιες, πόλεις που δεν γνωρίζουν από θέατρα και γυμναστήρια. Αλλά δεν υπάρχει κανείς που να έχει δει πόλη χωρίς ναούς και άθεη. Παντού οι άνθρωποι προσεύχονται, ορκίζονται, θυσιάζουν «για το καλό» ή «για να διώξουν το κακό».
(Πλουτάρχου, Ηθικά)
Β
Στα εύφορα μέρη οι κάτοικοι μετακινούνται συνεχώς
«Εκείνη την παλιά εποχή η επικοινωνία ανάμεσα στους λαούς γινόταν με πολλούς κινδύνους, τόσο απ' την ξηρά όσο και από τη θάλασσα. Καθένας εκμεταλλευόταν τη γη όπου ζούσε, τόσο μόνο, όσο ήταν απαραίτητο για να ζήσει. Έτσι δεν είχαν περισσεύματα αγαθών. Δεν έσπερναν τη γη, γιατί δεν ήξεραν πότε θα 'ρθουν άλλοι για ν' αρπάξουν τη σοδειά τους, αφού μάλιστα δεν είχαν τείχη γύρω από τους οικισμούς. Ήξεραν όμως ότι, όπου κι αν πήγαιναν, μπορούσαν να εξασφαλίσουν την απαραίτητη καθημερινή τροφή. Γι΄ αυτό μετακινούνταν χωρίς δυσκολία.
Ιδιαίτερα τα ευφορότερα μέρη, όπως η Θεσσαλία και η Βοιωτία και το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου, άλλαζαν συνεχώς κατοίκους. Υπήρχαν όμως και περιοχές, όπως η Αττική και τα νησιά, που οι άνθρωποι μπορούσαν να μείνουν μόνιμα».
(Θουκυδίδη, Ιστορία)
