Είναι σαν χθες που ανηφόρισα γεμάτη προσδοκίες στον ιερό βράχο, που άντεξα στη γοητεία αιώνων σκέψης και πολιτισμού... Αργότερα, κάθισα κάτω απ’ τον ίσκιο μιας ελιάς, συνεπαρμένη από πνευματική και αισθητική απόλαυση. Ήταν απομεσήμερο κι ο ήλιος έριχνε τις φλογερές ακτίνες του στα αγριόχορτα που φύτρωναν γύρω από πέτρες και σκίνα... Πέρασαν από τότε κοντά 18 χρόνια... και οι παλιοί φιλέλληνες, συλλογίζομαι, Δυτικοευρωπαίοι εθελοντές, έσπευσαν στα πεδία των μαχών, όπου πολλοί από αυτούς έχασαν τη ζωή τους συμμετέχοντας σε διάφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Αισθήματα και εκδηλώσεις συμπαράστασης από τους λαούς που βρίσκονταν κάτω από τον οθωμανικό ζυγό αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα από φυλή, θρησκεία, γλώσσα ή εθνότητα, σε περιοχές και πόλεις της Εγγύς Ανατολής και της Βαλκανικής. Υπάρχουν παραδείγματα Αράβων, Σέρβων και Μαυροβουνίων, Βουλγάρων, Αλβανών, Μολδαβών και Βλάχων, ακόμα και Τούρκων, που συμμετείχαν στον ελληνικό Αγώνα. Σε πολλές πόλεις της Δυτικής Ευρώπης ιδρύθηκαν φιλελληνικές επιτροπές, τα κομιτάτα, που είχαν για στόχο τους την περίθαλψη των προσφύγων και του άμαχου ελληνικού πληθυσμού, καθώς και την ενίσχυση των αγωνιζομένων με τρόφιμα, πολεμοφόδια και οικονομικούς πόρους. Οργανώθηκαν δημοσιογραφικές εκστρατείες ενημέρωσης σχετικά με τον Αγώνα από το Τύπο. Η διεθνής φιλολογική παραγωγή σε όλες τις κατηγορίες του έντεχνου λόγου με θέματα εμπνευσμένα από το ελληνικό ζήτημα αυξήθηκε και γνώρισε μεγάλη απήχηση. Η συμβολή των φιλελληνικών εντύπων, όπως και του Τύπου γενικότερα, υπήρξε πολύ αποτελεσματική. Προγραμματίστηκαν καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, όπως εκθέσεις ζωγραφικής, συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις. Από τους Γάλλους καλλιτέχνες που εμπνεύστηκαν από τον Αγώνα του ελληνικού λαού για την ελευθερία, ο διασημότερος ήταν ο Ευγένιος Ντελακρουά. Τα έργα του «Σκηνές από τις σφαγές της Χίου» και «Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου» τάραξαν τις συνειδήσεις των Ευρωπαίων για τα πάθη των Ελλήνων. Ακόμη, τυπώθηκαν λιθογραφίες. Αντικείμενα καθημερινής χρήσης που απεικόνιζαν σχετικές παραστάσεις με τον ελληνικό Αγώνα κυκλοφόρησαν στα ευρύτερο κοινό, όπως πιάτα και επιτραπέζια ρολόγια, αλλά και απεικονίσεις πάνω σε πιο εφήμερα προϊόντα, όπως σαπούνια και αρώματα.
Αν και η έρευνα δεν έχει καταγράψει τον ακριβή αριθμό εθελοντών, υπολογίζονται σε περίπου χίλιους διακόσιους. Οι περισσότεροι έφθασαν στον ελληνικό χώρο στα δύο πρώτα χρόνια του Αγώνα και ο κύριος όγκος τους ανήκε στους Γερμανούς. Ακολουθούσαν οι Γάλλοι και οι Ιταλοί. Αντιπροσωπευτική ήταν η συμμετοχή των Πολωνών, των Ελβετών, των Βρετανών και των Αμερικάνων.
Η συμβολή των φιλελληνικών εντύπων και του Τύπου υπήρξε αποτελεσματική, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η ελευθεροτυπία υφίστατο αρκετούς περιορισμούς. Στη Γερμανία ξεχωρίζουν το 1821 Τα τραγούδια των Ελλήνων του W. Muller, η προκήρυξη του W. T. Krug και η έκκληση για τη συγκρότηση του εθελοντικού σώματος του Fr. Thiersch. Άρθρα στη Γενική Εφημερίδα της Αυγούστας ανέλυσαν το χαρακτήρα του ελληνικού απελευθερωτικού κινήματος, ξεχωρίζοντάς το από το κίνημα των Καρμπονάρων.
Οι δραστηριότητες των φιλελλήνων βοήθησαν τους αγωνιζόμενους Έλληνες, άλλοτε εξοπλίζοντάς τους, άλλοτε ανακουφίζοντας τις ανάγκες του άμαχου πληθυσμού και έως ένα σημείο επηρεάζοντας την κοινή γνώμη και τις κυβερνήσεις της Δύσης. Οι Έλληνες με τη σειρά τους τονώθηκαν από την ηθική συμβολή που δέχτηκαν από το φιλελληνικό ρεύμα, που τους έδωσε το θάρρος να συνεχίσουν να αγωνίζονται επί μία σχεδόν δεκαετία. Η ναυμαχία του Ναβαρίνου, με την πρωτοβουλία των στόλων των Μεγάλων Δυνάμεων, υπήρξε καταλυτικής σημασίας γεγονός για την τελική έκβαση του Αγώνα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας.
Ο «Φιλελληνισμός», ως όρος που μαρτυρείται ήδη από το 1761. Από τα τέλη του 18ου αιώνα δήλωνε την ιδεολογική και πολιτική κίνηση που αναπτύχθηκε κυρίως στις ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική και αποσκοπούσε τόσο στην ηθική όσο και στην υλική ενίσχυση του ελληνισμού κατά την Τουρκοκρατία και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821.
Το φαινόμενο του φιλελληνισμού αναπτύχθηκε και εξαπλώθηκε τις δύο πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα για να φθάσει στο απόγειό του με την έκρηξη της Επανάστασης. Στην άνθιση των αρχαιοελληνικών σπουδών στη Δύση και στις περιηγητικές αποτυπώσεις που είχαν επαναφέρει στο προσκήνιο τους σύγχρονους Έλληνες ως απογόνους των αρχαίων Ελλήνων, ήρθε να προστεθεί ο συγκεκριμένος ενθουσιασμός που προκαλούσε ο συνεχής αγώνας του λαού που θεωρούσε την ελευθερία υπέρτατο αγαθό. Ο Φιλελληνισμός έπαψε να αποτελεί την προέκταση της αρχαιολατρίας ή την έξαρση του ρομαντισμού ή ακόμα να βασίζεται στη θρησκευτική αντίθεση προς τους μωαμεθανούς. Εξέφρασε μια έντονη διαμαρτυρία απέναντι στις συντηρητικές και καταπιεστικές κυβερνήσεις της Ευρώπης. Έδωσε διέξοδο και προσέφερε ένα έμπρακτο πεδίο δράσης σε όλους εκείνους που διαφωνούσαν με το αυστηρό κλίμα διακυβέρνησης που επικρατούσε. Το φιλελληνικό ενδιαφέρον ενεργοποιήθηκε ζωηρότερα ήδη από τα τέλη Μαΐου 1821, αλλά κατά τη διάρκεια των εννέα χρόνων του Αγώνα παρουσίασε διακυμάνσεις, οι οποίες οφείλονταν σε ποικίλους εξωτερικούς παράγοντες, αντανακλώντας κάθε φορά τα γεγονότα που επηρέαζαν το διεθνές αυτό ρεύμα.
Ο Φιλελληνισμός εκδηλώθηκε με όλους τους παραπάνω ποικίλους τρόπους.
Β
Η προσφορά του νομού Τρικάλων στην Επανάσταση του 1821
Όπως κάθε χρόνο στην επέτειο της Εθνικής Παλιγγενεσίας, ο νους του κάθε συνειδητού Έλληνα, της κάθε συνειδητής Ελληνίδας ταξιδεύει μακριά, στις ηρωικές μορφές, στα γεγονότα, στους τόπους της θυσίας, στο αίμα που χύθηκε αφειδώς για να ζούμε ελεύθεροι σήμερα.
Πελοπόννησος και Στερεά Ελλάδα, κατά κύριο λόγο, οι τόποι των γεγονότων, αλλά και ο νομός Τρικάλων έδωσε το δικό του παρόν, σ’ αυτό το μεγάλο εγερτήριο σάλπισμα. Αυτό ας το έχουν υπ’ όψη οι παλαιότεροι και ας διδαχθούν απ’ τα σπουδαία κατορθώματα οι νεώτεροι:
Ιστορικό Χρονολόγιο-Χρονικό:
5 Ιουλίου του 1821 επαναστατούν τα χωριά του Ασπροποτάμου, έχοντας αρχηγούς τους παρακάτω:
1. Ο Χριστόδουλος Χατζηπέτρος ο βλάχος από το Βετερνίκ-Νεραιδοχώρι, η σημαντικότερη μορφή του αγώνα, ο γόνος της ξακουστής γενιάς των Χατζηπετραίων, με χιλιάδες γιδοπρόβατα, με κτήματα και εκατοντάδες υπηρέτες και μπιστικούς, φλέγεται από τον έρωτα της ελευθερίας, πυρπολείται από τον έρωτα για την Ελλάδα, η ψυχή του αναταράσσεται από τον θούριο του Ρήγα και γίνεται στόχος-σκοπός του η λευτεριά της πατρίδας.
Σε ηλικία μόλις 17 χρόνων, συναντά στη Βιέννη τον Ναπολέοντα και τον ικετεύει: «Ικετεύω την υμετέραν Μεγαλειότητα υπέρ της Ελλάδας» και τελειώνει «μη λησμονείτε μεγαλειότατε την Ελλάδα».
Το 1819 γίνεται μέλος της Φιλικής Εταιρείας και αναπτύσσει έντονη δράση. Με την έναρξη της επανάστασης (Μάρτιος 1821) το σύνθημα δόθηκε: η μία μετά την άλλη οι περιοχές της Ελλάδας επαναστατούν, την 28ην Μαΐου πραγματοποιείται η μεγάλη σύσκεψη των οπλαρχηγών του Ασπροποτάμου και ορίζεται ως μέρα έναρξης του αγώνα η 5η Ιουλίου.
Την 29η Ιουλίου του 1821 ο Χριστόδουλος Χατζηπέτρος μάχεται στα μέρη του Προδρόμου και διακρίνεται για την ανδρεία του. Διακρίνεται ακόμα στο Νιόκαστρο της Πύλου, διορίζεται φρούραρχος της Κλείσοβας, μικρής νησίδας του Μεσολογγίου, μετέχει στην ιστορική έξοδο επικεφαλής 400 πολεμιστών, μετέχει στη μάχη της Αράχωβας, στη μάχη της Πέτρας Βοιωτίας, και τέλος στην ιστορική μάχη του Φαλήρου, στην τοποθεσία «ανάλατος», όπου στα χέρια του πέθανε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο ξακουστός γιος της Καλογρηάς, ο αρχιστράτηγος του Αγώνα στη Στερεά Ελλάδα.
Αυτός ήταν ο Χριστόδουλος Χατζηπέτρος και δεν είναι ο μόνος, μαζί του ο Νικολός Στουρνάρης, ο Γρηγόρης Λιακατάς και άλλοι που εν συντομία θα εξιστορήσουμε τη δράση και την προσφορά τους στον αγώνα του 1821.
2. Νικολός Στουρνάρης από τα Κούτσαινα (Στουρναραίικα). Ορίζεται αρχηγός της επανάστασης στον Ασπροπόταμο από τις συσκέψεις των Δημογερόντων, καθηλώνει τους Τούρκους στα στενά της Πόρτας 19/7/1822, πέφτει νεκρός μαζί με πολλούς άλλους ήρωες, στην έξοδο του Μεσολογγίου.
3. Γρηγόρης Λιακατάς ο Σαρακατσιάνος από τον Κλεινοβό: Το 1820 έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και στην επανάσταση του Ασπροποτάμου ενώθηκε με τους Στουρνάρηδες και Χατζηπετραίους.
4. Ο Ασπροποταμίτης ιερέας Απόστολος Χατζής από τη Δέση: Με 80 συντρόφους του κατατάχθηκε στο σώμα του Νικολού Στουρνάρα και από το 1823-1828 στο σώμα του Χατζηπέτρου, πήρε μέρος στην πολιορκία του Μεσολογγίου και του Νιόκαστρου Μεσσηνίας.
5. Νικόλαος Δημητρίου ο Ασπροποταμίτης: Αγωνιστής καθ’ όλη τη διάρκεια του αγώνα 1821-1828. Πολέμησε στο Μεσολόγγι, στην Αταλάντη και μετά τη λήξη του αγώνα, εγκαταστάθηκε στο Ξηροχώρι.
6. Άλλοι Ασπροποταμίτες αγωνιστές: Αργύρης Μαργαρίτης - Σησιός Μαργαρίτης - Στέφανος Μαργαρίτης - Δημήτριος Τζερεμές. Όλοι τους πολέμησαν, θυσίασαν την περιουσία τους, μερικοί τη ζωή τους και πέθαναν σε μεγάλη φτώχεια χωρίς αναγνώριση από την πατρίδα.
