Η παρακάτω ρήση του Πλάτωνα που ισχύει για τις τέχνες, τις επιστήμες και τα άλλα επιτηδεύματα των αρχαίων Ελλήνων ισχύει ομοίως και για τη γλώσσα τους.
Οι Έλληνες, από φυλετική και γλωσσική άποψη, ανήκουν στην Ιαπετική ομοφυλία, ή Ινδογερμανική, ή Ινδοευρωπαϊκή οικογένεια λαών.
«Ό τι περ αν Έλληνες βαρβάρων παραλάβωσι, κάλλιον τούτο εις τέλος απεργάζονται»
(Πλάτωνος, Επινομ. 987)
Καταγωγή και συγγένεια των Ελλήνων και της Ελληνικής γλώσσας προς άλλους λαούς και άλλες γλώσσες. Γεωγραφική έκταση των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών.
Αποβολή των πολλών διαλέκτων και «καταρτισμός» μιας κοινής ελληνικής γλώσσας.
Ιωνία: Ομηρικά Έπη: σταθμός στην ελληνική γλώσσα και «μνημεία» του λόγου, με τη στενή και την ευρύτερη έννοια.
Η Ελληνιστική «κοινή» και ο χαρακτήρας της.
Ο Αττικισμός.
Για τις πηγές της γλώσσας μας από την εμφάνιση του Αττικισμού και εξής.
Γεωγραφική έκταση της Ελληνικής γλώσσας.
Το ελληνικό αλφάβητο και η διαμόρφωσή του: τα ξένα στοιχεία στην ελληνική γλώσσα και η αφομοίωση των ξένων επιρροών για την αποκρυστάλλωση των χαρακτήρων της.
Οι ποικίλες ελληνικές διάλεκτοι: χρήση και καλλιέργειά τους.
Για την προφορική νέα Ελληνική (λαλουμένη) ως μετεξέλιξη της βυζαντινής των μεσαιωνικών χρόνων.
Κύπρος: παραμύθι του Τρίμματου (Σακελλαρίου), καταγραφή Γ. Χατζιδάκι.
Για την Τσακώνικη διάλεκτο γίνεται μνεία από Μεσαιωνικούς συγγραφείς.
Οι διάλεκτοι της νέας Ελληνικής: Μεγάρων, Κύμης, Αίνου, Λέσβου, Βελβεντού Κοζάνης, Κύπρου, Πόντου, Ανδρίτσαινας, Κρήτης, Ιταλίας, Τσακωνιάς.
Ο νέος γραπτός λόγος του Νεοελληνικού κράτους.
Διαμάχη-διαπάλη καθαρεύουσας-δημοτικής: Το γλωσσικό ζήτημα και οι προτεινόμενες λύσεις του.
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Γεωργίου Ν. Χατζιδάκι, καθηγητού του Πανεπιστημίου, Σύντομος Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσης, έκδοσις Δευτέρα, Αθήναι 1967, Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων, Περίοδος δευτέρα.
(εξαιρετικό βιβλίο, σαφές και ευσύνοπτο)
Ο Όμηρος, το Ομηρικό πρόβλημα-ζήτημα και η παράδοση του κειμένου ως άξονες μελέτης του εξαίρετου «μνημείου του λόγου» που συνιστούν τα Ομηρικά Έπη.
Ο Όμηρος και οι επιδράσεις του
Τα Ομηρικά ποιήματα και ο συγγραφέας τους
Ομηρική κριτική
Μέτρο, ύφος, σύνθεση, η γλώσσα του Ομήρου, ο Όμηρος και η άλλη επική ποίηση
«Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια είναι επικά ποιήματα με την έννοια ότι είναι μακρές έμμετρες αφηγήσεις. Όμως δεν θα καταλάβουμε την ιδιαίτερη φύση τους αν τα παραλληλίσουμε με την Αινειάδα ή τον Απωλεσθέντα Παράδεισο. Είναι προτιμότερο να ταξινομηθούν ως ηρωικά ποιήματα που έχουν συντεθεί για προφορική απαγγελία. Ως τέτοιου είδους ανήκουν σε μια ποιητική κατηγορία που κάποτε είχε εξέχουσα θέση σ΄ ένα μεγάλο μέρος του κόσμου και που είναι ακόμα ζωντανή σε πολλά μέρη της Ασίας και μερικά της Ευρώπης. Τα Ομηρικά ποιήματα έχουν τα κύρια χαρακτηριστικά του είδους τους: α) την επιλογή ιστοριών από μια εποχή κατά την οποία κάποια υπέρτερη γενιά ανθρώπων ζει για τη δράση και για την επακόλουθη τιμή και δόξα, β) τη ρεαλιστική παρουσίαση των μικρών λεπτομερειών ώστε να σχηματίζεται ένα στέρεο υπόβαθρο, γ) τη χρήση του απλού στίχου αντί της στροφής ως μετρικής ενότητας…»
Maurice Bowra
