Εισαγωγή στη Βυζαντινή Ιστορία – Βασικά στοιχεία / Introduction to byzantine history
Βασικά σχήματα στη βυζαντινή ιστορία
- ΑΙΤΙΑ – ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ / ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ (ΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ)
- ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
- ΤΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ (ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΟΛΙΓΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ…)
- ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ: ΤΟΠΟΣ & ΧΡΟΝΟΣ
- ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΑΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ
- Η ΠΑΛΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΤΑΞΕΩΝ: Η ΔΙΑΜΑΧΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΠΛΟΥΣΙΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΦΤΩΧΟΥΣ
Εσωτερική πολιτική των βυζαντινών αυτοκρατόρων κατά την περίοδο της Εικονομαχίας
- Θρησκευτική πολιτική: Η εικονομαχία: Ίσαυροι: έλεγχος στην εκκλησία
- 8ος αιώνας: λατρεία εικόνων, λειψάνων, κειμηλίων: Άραβες=οι Χριστιανοί είναι ειδωλολάτρες
- Πληθώρα μοναστηριών=αφορολόγητα
- Σκληρή πολιτική Ισαύρων-Εκκλησία & λαός=εικονολάτρες
- Τα μέτρα του Λέοντα Γ΄: απαγόρευση της προσκύνησης των εικόνων
- Η αντίδραση: Ιωάννης ο Δαμασκηνός (πραγματεία υπέρ των εικόνων με θεολογικά, δογματικά και φιλοσοφικά επιχειρήματα)
Α΄φάση: 726-787
- Επανάσταση Ελλαδικών & Πάπα. Τιμωρία του απ' τον Λέοντα Γ΄: Αφαίρεση Ιλλυρικού από τη δικαιοδοσία του
- 787: Ειρήνη η Αθηναία: Σύνοδος στη Νίκαια: Αναστήλωση των εικόνων
Β΄φάση: 815-843: Θεόφιλος=οξύτητες
- 843: Θεοδώρα: επίτροπος του ανήλικου αυτοκράτορα γιου της. Σύνοδος Κωνσταντινούπολης-Αναστήλωση των εικόνων (Κυριακή της Ορθοδοξίας)
- Αντίθεση Ανατολής – Δύσης. Κράτος & Εκκλησία= αδερφωμένα-ιεραποστολές
Βυζαντινή εικόνα
Κατά την επικρατούσα σήμερα άποψη, οι καταβολές της εικόνας αναζητούνται στις νεκρικές προσωπογραφίες της Αιγύπτου, τα γνωστά πορτραίτα του Φαγιούμ.
Οι Βυζαντινοί ονόμαζαν εικόνα κάθε θρησκευτική απεικόνιση, με οποιαδήποτε τεχνική κι αν είχε γίνει, είτε ήταν φορητή είτε όχι. Σήμερα όμως χρησιμοποιούμε τον όρο αυτό μόνο για φορητούς πίνακες, σχεδόν πάντοτε ζωγραφισμένους πάνω σε ξύλο (με την εγκαυστική τεχνική ή την τεχνική της τέμπερας). Πολύ σπανιότερα ήταν από λίθο ή μέταλλο.
Τα έργα της ζωγραφικής που βλέπουμε στους τοίχους, στον τρούλο ή στο ιερό των εκκλησιών ονομάζονται τοιχογραφίες.
Κοινωνική πολιτική στο Βυζαντινό κράτος
Γεωργία:
Α) ελεύθεροι γεωργοί με μικρά κτήματα
Β) δουλοπάροικοι
Γ) ημισειασταί ή προσκαθήμενοι (καλλιεργητές χωρίς δική τους ιδιοκτησία)
Κοινωνικές εξεγέρσεις: φτώχεια, λιμοί, φορολογία
820: «Στάση του Θ. Καππαδόκη»: 1.παρακμή των ελεύθερων γεωργών, 2. παραμέληση του στόλου.
Νομοθεσία των Ισαύρων Αυτοκρατόρων
1. Θέματα: στρατιωτικά σώματα, διοικητικές περιοχές, επαρχίες. Συνένωση στρατιωτικής & πολιτικής διοίκησης (χερσαία και ναυτικά θέματα, θεματικός στόλος)
2. Εκλογή : Κώδικας νόμων = χριστιανικός χαρακτήρας
3. προστασία γεωργών – εθνικός στρατός δυνατός και αξιόμαχος
Ο ΑΡΑΒΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΩΣ ΤΟΝ 9ο ΑΙΩΝΑ Μ.Χ.
Τέλος 9ου αιώνα: 3 χαλιφάτα
800: Καρλομάγνος: στέφεται από τον πάπα αυτοκράτορας / παπικό κράτος της Ιταλίας
Κοινωνία και κρατική οργάνωση του Αραβικού χαλιφάτου
- Ισλαμισμός & κοράνι: συνεκτικά στοιχεία εθνοτήτων της Αραβίας
- Βιοτεχνία: Εμπόριο ανατολής & δύσης: αύξηση του πλούτου
- Αριστοκρατία Αράβων γαιοκτημόνων / λαϊκές τάξεις σε άθλια κατάσταση
- Η διάσπαση του Χαλιφάτου: αίτια: μέσα 9ου αιώνα τρία χαλιφάτα: Ομμευάδων, Φατιμιδών και Αββασιδών.
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
- Αρχές 5ου αι.: κράτος των Φράγκων
- Μαγιορδόμοι: αυλάρχες της βασιλικής αυλής. Κάρολος Μαρτέλ, Πεπίνος ο Βραχύς: δυναστεία των Καρολιδών.
- Μέσα 8ου αι.: δημιουργία παπικού κράτους (Ραβέννα, Πεντάπολη, Ρώμη)
- Άαχεν=Ακυίσγρανο: πρωτεύουσα του Φραγκικού κράτους του Καρλομάγνου: Καρολίγγεια Αναγέννηση
Η ακμή του Βυζαντίου. Οι χρόνοι της Μακεδονικής Δυναστείας (867-1056)
Βυζάντιο και Καρλομάγνος
- Στη φιλοδοξία του Καρλομάγνου: εμπόδιο το Βυζάντιο
- 800: Στέψη του Καρλομάγνου και πρόταση γάμου στην Ειρήνη. Προσπάθεια εκ μέρους του σφετερισμού του αυτοκρατορικού αξιώματος (imperium romanum) υποστηρίζουν οι Βυζαντινοί χρονογράφοι. Ματαίωση των σχεδίων του: 802 εκθρόνιση της Ειρήνης
Μακεδονική Δυναστεία:
1. νέα νομοθεσία: προστασία φτωχών
2. κληρονομική διαδοχή
3. 1013-1025 μ.Χ. : Βυζαντινή Εποποιία
4. Ιεραποστολική Δράση: Κύριλλος & Μεθόδιος- πολιτική επιρροή Βυζαντίου στους Σλάβους
5. 1025-1056: παρακμή
6. Μέγας Φώτιος: προμηνύματα πνευματικής αναγέννησης: στροφή στην αρχαία κληρονομιά, εγκυκλοπαίδειες, Μυριόβιβλος, μαθητές του: επίσκοπος Καισαρείας Αρέθας, Νικόλαος Μυστικός πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
Αγώνες προς τους Άραβες και τους Βουλγάρους
- Ακριτικό τραγούδι-Βασίλειος Διγενής Ακρίτας/απαρχή δημοτικού τραγουδιού
- Αγώνες κατά την πρώτη (Α') περίοδο της Μακεδονικής δυναστείας (867-963)
- Επιδρομές Σαρακηνών από Κρήτη, Αίγυπτο, Αφρική
- Η λεηλασία της Θεσσαλονίκης (904): Λέων ο Τριπολίτης
- Η ακμή των Βουλγάρων: Βόρης: Χριστιανισμός: πρόοδος πνευματική, κοινωνική, πολιτική, φιλολογική, γλωσσική
- Συμεών: βυζαντινοθρεμμένος ηγεμών των Βουλγάρων: επεκτατικά σχέδια του «τσάρου Ρωμαίων και Βουλγάρων»
- Συμεών: απόσπαση Βουλγαρικής εκκλησίας απ΄το οικουμενικό Πατριαρχείο
- Πέτρος: ειρήνη με Βυζάντιο
- Κροάτες και Σέρβοι στα Βαλκάνια
