Οι Σχολές της εποχής των Παλαιολόγων: α) Κων/πολης, β) Θεσ/νίκης
- Διαφορετική τεχνοτροπία (ρωμαλέες μορφές, πλατιά πρόσωπα, έκφραση πάθους, έντονες αντιθέσεις χρωμάτων): Θεσ/νίκη-> Μανουήλ Πανσέληνος (ζωγράφος του Πρωτάτου του Αγίου Όρους), εργαστήρι των Μιχ. Αστραπά + Ευτύχιου -> αγιογραφίες σε πολλές εκκλησίες της Σερβίας.
- Δύο οι Σχολές της εποχής των Παλαιολόγων: α) Κων/πολης, β) Θεσ/νίκης
- Επαρχιακά εργαστήρια σ’ όλα τα Βαλκάνια, ανοιχτά στις βυζαντινές επιδράσεις, και χωρίς εθνικό χαρακτήρα, εξαρτημένα μόνο απ’ την ορθόδοξη παράδοση).
Διαφοροποιήσεις στο Δυτικοευρωπαϊκό κόσμο
- Διαφοροποιήσεις στο Δυτικοευρωπαϊκό κόσμο
- 11ος αι: πόλεις = οικονομικά κέντρα -> αστική τάξη (Εθνικά Κράτη)
- παπική εκκλησία / κοσμικοί ηγεμόνες -> «έρις περιβολής» (Γερμανία)
- αιχμαλωσία της Avignon (Γαλλία)
- υπογραφή της Magna Charta (1215)
- 100 χρόνια πόλεμος (Άγγλων –Γάλλων: 1337-1453)
Τέλος Μεσαίωνα -> Ανατολή Νέων Χρόνων -> Αναγέννηση.
Πόλεις: Τράπεζες, χρηματιστικές επιχειρήσεις (βιοτεχνίες + έμποροι) -> προοδευτικότητα Αστικά κέντρα, Ιταλία, Βενετία, Γένουα, Πίζα, Νεάπολη, Μασσαλία, Λονδίνο, Αμβούργο, Πράγα.
Φεουδάρχες -> επιβολή φόρων στις πόλεις -> αντίδραση αστών -> ανεξαρτησία πόλεων (αυτοδιοίκηση + άλλα προνόμια)
Δυτική Ευρώπη
- Άλλοι παράγοντες: πόλεις + βασιλιάδες -> οργάνωση μισθοφορικών στρατών -> ενίσχυση κεντρικής εξουσίας (πυροβόλα όπλα + πεζικό/ φεουδαρχικοί πύργοι + ιππότες -> παρακμή φεουδαρχίας-> υποταγή φεουδαρχών στο βασιλιά), (Εθνικά Κράτη).
- Φεουδάρχες = αξιωματούχοι του βασιλιά.
- Εθνικά Κράτη: Γαλλία: 1ο εθνικό κράτος της Ευρώπης,
- Αγγλία: Νορμανδοί+Κέλτες+Σάξωνες-> αγγλικό έθνος.
- Ισχυρή μοναρχία
- Εμφύλιος πόλεμος (πόλεμος των δύο ρόδων)
- Γερμανία: Εκλέκτορες-> αυτοκράτορας
- Ιταλία: Ανεξάρτητες «δημοκρατίες»:
α) Βενετία: Δόγης, Συμβούλιο των Δέκα
β) Φλωρεντία: Μέδικοι (μεγάλη αστική οικογένεια)
- Κοσμική εξουσία / Εξουσία του Πάπα
- «Έρις της περιβολής»: διαμάχη Πάπα - Γερμανού Αυτοκράτορα για 50 χρόνια
- Εξευτελισμός του Γερμανού αυτοκράτορα στον Πύργο της Κανόσσας (πρωτόκολλο απ’ τον Πάπα)
- 1122: συμφωνία (Κονκορδάνο της Βόρμς) -> νικητής ο Πάπας: δικαίωμά του η χορήγηση εκκλησιαστικών αξιωμάτων (δικαίωμα περιβολής)
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
- Ιννοκέντιος Γ΄: βάσεις ιερής εξέτασης, Δ΄ Σταυροφορία-> Κορύφωμα της παπικής εξουσίας-> σύγκρουση Πάπα- Γάλλου βασιλιά-> Αιχμαλωσία στην Avignon: έλεγχος του Πάπα και της εκκλησίας απ’ τον Γάλλο βασιλιά: μεταφορά παπικής έδρας απ’ την Ρώμη στην Avignon για 70 χρόνια-> εξασθένιση παπικής εξουσίας.
- Magna Charta (Μεγάλος χάρτης)
- Αγγλία: Ιωάννης ο Ακτήμονας (φόροι) -> δυσαρέσκεια ευγενών, κλήρου, αστών -> υπογραφή της Magna Charta (1215): δικαιώματα πολιτών, περιορισμοί στη βασιλική εξουσία.
- 100 χρονος πόλεμος: Αίτια :
α) ύπαρξη αγγλικών κτήσεων στη Γαλλία,
β) Νορμανδική καταγωγή των βασιλιάδων της Αγγλίας-> δικαιώματα των Άγγλων ηγεμόνων στο θρόνο της Γαλλίας
- Πολιορκία της Ορλεάνης (Jeanne d’ Arc): ήττα των Άγγλων από Κάρολο Ζ΄
- Συνέπειες:
1) ενίσχυση εθνικού αισθήματος Γάλλων,
2) ενότητα Γαλλίας,
3) ενίσχυση Γαλλικής μοναρχίας- εξασθένηση Γάλλων ευγενών-φεουδαρχών,
4) Εγκατάλειψη απ’ τους Άγγλους των σχεδίων για κυριαρχία στη Γαλλία
Προμηνύματα Αναγέννησης στο Ύστερο Βυζαντινό κράτος
Προμηνύματα Αναγέννησης: μέσα 11ου αι:
1) αστική τάξη,
2) Εθνικά κράτη,
3) εξασθένιση κοσμικής εξουσίας του Πάπα-Ρωμαίων.
Νίκαια: Ιωάννης Βατάτζης: ισχυρό, πλούσιο κράτος. Κατακτήσεις του: Θεσ/νίκη, Δυρράχιο.
Βατάτζης -> Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρης: προστατευτικά μέτρα για γεωργούς, οργάνωση βιοτεχνίας, τόνωση ντόπιας παραγωγής, απαγόρευση εισαγωγής ξένων προϊόντων εκτός από πρώτες ύλες.
- Ανάκτηση Κων/πολης (Αύγουστος 1261)
- Λασκάρηδες / αριστοκρατία μεγαλογαιοκτημόνων -> Μιχαήλ Παλαιολόγος- Αλέξιος Στρατηγόπουλος-> ανακατάληψη Κων/πολης -> Δυναστεία Παλαιολόγων.
- Υστεροβυζαντινή εποχή
1204-1261: Φραγκοκρατία για το Βυζάντιο - υποχώρηση φεουδαρχίας + χαραυγή νέων χρόνων για Ευρώπη
Λατινικά + Ελλ. Κράτη (ως μέσα του 13ου αι.)
Απαρχές του νέου ελληνισμού
Λατινικά + Ελληνικά Κράτη (ως μέσα του 13ου αι.)
Α) Λατινικά κράτη: συμφωνία διανομής της αυτοκρατορίας
1. Λατινική αυτοκρατορία της Κων/πολης
2. Λατινικό βασίλειο της Θεσ/νίκης (Βονιφάτιος / Λέων Σγουρός).
- Δουκάτο της Αθήνας, πριγκιπάτο της Αχαΐας
- Βενετικές κτήσεις: Δυρράχιο, νησιά Αιγαίου, Κρήτη, Επτάνησα, Εύβοια, Κύπρος, εμπορικούς σταθμούς στην Πελοπόννησο+ Θράκη.
Β) Ελληνικά κράτη: εθνικό συναίσθημα + Ορθοδοξία
1. Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας: Μεγαλοκομνηνοί-χωριστή ιστορική πορεία 257 χρόνων- Τραπεζούντα: εστία πολιτισμού+ κέντρο γραμμάτων-> 1461: τουρκοκρατία ως 20ο αι. (κέντρο πολιτισμού)
2. Το Δεσποτάτο της Ηπείρου: Άγγελοι. Δυτική Ελλάδα
3. Η αυτοκρατορία της Νίκαιας: Θεόδωρος Λάσκαρης-αριστοκρατία + ανώτερος κλήρος. Νίκαια 1261: «αυτοκράτωρ Ρωμαίων».
1204
Άλωση Κων/πολης από Σταυροφόρους (1204)- επικράτηση λατινόφιλων (βαριά φορολογία)-> εξέγερση λαού-> λεηλασία Κων/πολης από Σταυροφόρους-> άλωση του 1204: οριακό γεγονός της Ιστορίας του Ελληνισμού.
Συνέπειες καταστροφικές:
1) καταστροφή έργων τέχνης+ χειρογράφων
2)Φραγκοκρατία -> λατινικά- φεουδαρχικά κράτη στο χώρο του Βυζαντίου,
3) Αφύπνιση εθνικής συνείδησης του νέου ελληνισμού. (Θετικό αποτέλεσμα φραγκοκρατίας).
Β΄Σταυροφορία (1099): Άλωση της Ιερουσαλήμ-> φρικτή σφαγή από Σταυροφόρους.
Αποτελέσματα: ίδρυση φεουδαρχικών κρατών στη Μέση Ανατολή (Συρία, Παλαιστίνη, Βασίλειο της Ιερουσαλήμ).
Ίδρυση Ιπποτικών ταγμάτων (Ιωαννίτες, Ναίτες, Τεύτονες)
Β΄+ Γ΄ Σταυροφορίες: αποτυχημένες.
Δ΄ Σταυροφορία: πολιτική εκστρατεία με υλικά κίνητρα (Παρέκκλιση)
Αρχικός σκοπός της: να πλήξουν τους Μουσουλμάνους της Αιγύπτου (Ιννοκέντιος Γ΄).
Τα σχέδια των Βενετών: Δόγης Dandolo: εξυπηρέτηση συμφερόντων της Βενετίας. Η Δ΄ Σταυροφορία αλλάζει κατεύθυνση-> πλεύσιμο προς Κων/πολη.
