Θυμάμαι κάποιες στιγμές των εφηβικών μου χρόνων όπου σκεφτόμουν: τι θα γινόταν αν εγκατέλειπα τα εγκόσμια ξαφνικά; Τι θα έμενε πίσω -εκτός από τις αναμνήσεις των οικείων μου- που θα θύμιζε το πέρασμα μου από τον πλανήτη και τι θα ήθελα να πω σε αυτούς που θα συνέχιζαν το υπέροχο αυτό ταξίδι που ονομάζουμε ζωή; Όπως διαπίστωσα πρόσφατα, για άλλη μια φορά, οι σκέψεις μου δεν ήταν πρωτότυπες. Αυτό το ερώτημα, στις Η.Π.Α., έχει γίνει ακαδημαϊκός θεσμός και ονομάζεται «Τελευταία διάλεξη»: Επιστήμονες και καλλιτέχνες καλούνται να δώσουν μια διάλεξη με θέμα που επιλέγουν οι ίδιοι. Αυτό που τους ζητείται είναι να φανταστούν ότι αυτή θα είναι η τελευταία τους διάλεξη – η κληρονομιά που θα ήθελαν να αφήσουν πίσω τους με ό,τι θεωρούν πιο σημαντικό.
Μια «Τελευταία διάλεξη» ζητήθηκε και από τον καθηγητή του πανεπιστημίου Carnegie Mellon, Ράντυ Πάους. Δυστυχώς για τον Πάους, έμελλε αυτή να είναι στην πραγματικότητα η τελευταία του διάλεξη. Ο καρκίνος -από τον οποίο είχε προσβληθεί- του άφηνε μόνο μερικούς μήνες ζωής. Η διάλεξη δόθηκε τελικά στις 18 Σεπτεμβρίου του 2007 στο πανεπιστήμιο στο οποίο εργαζόταν. Ο τίτλος που διάλεξε ο Ράντυ Πάους γι' αυτήν ήταν «Πραγματοποιώντας τα παιδικά σου όνειρα».
Ο δραστήριος καθηγητής της Επιστήμης των Υπολογιστών, προχώρησε όμως ένα βήμα παραπέρα. Με "πιλότο" το περιεχόμενο της ομιλίας του, και με την βοήθεια του Τζέφφρυ Ζάζλοου -αρθογράφου της Wall Street Journal- έγραψε ένα μοναδικό βιβλίο με τίτλο «The last lecture». Αξίζει να αναφέρουμε ότι το υλικό ο Πάους το έδινε -στον Ζάζλοου- μέσω του κινητού του τηλεφώνου καθώς έκανε ποδηλασία. Εξάλλου όπως εκμυστηρεύεται ο ίδιος, πάντα προσπαθούσε να κάνει ταυτόχρονα δύο ή περισσότερα πράγματα, προσπαθώντας να εξοικονομήσει χρόνο. Αυτή η κατάθεση ψυχής, ανέβηκε στο Νο1 των best seller των New York Times και ήδη μεταφράζεται σε περισσότερες από 35 γλώσσες. Την μετάφραση στα Ελληνικά ανέλαβε η Ηλιοφώτιστη Παπαστεφάνου, ενώ την κυκλοφορία οι Εκδόσεις Πατάκη, τον Απρίλιο του 2009.
Στις πρώτες σελίδες του βιβλίου συναντάμε το χρονικό της διάλεξης που έδωσε στο Κάρνεγκι Μέλλον. Κατόπιν, μας μιλά για τα παιδικά του χρόνια και τα όνειρα που έκανε τότε. Κάποια από αυτά πραγματοποιήθηκαν, όπως αυτό του να βρεθεί σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας και κάποια όχι, όπως το όνειρο του να παίξει στο Εθνικό Πρωτάθλημα Αμερικανικού Ποδοσφαίρου. Στις υπόλοιπες, δε, σελίδες του βιβλίου, μας φανερώνει στιγμές από την ζωή του που με κάποιο τρόπο κρύβουν μέσα τους ένα μήνυμα.
Έτσι όπως είναι γραμμένο το «Η τελευταία διάλεξη», μοιάζει με ένα μεγάλο γράμμα. Ένα γράμμα που περιέχει όσα θέλει ο Ράντυ να μάθουν τα παιδιά του για τον ίδιο και όσα θα ήθελε να τους διδάξει. Η ζωή του, οι σκέψεις του και οι αγωνίες του πλημμυρίζουν κάθε παράγραφο, ενώ η απέραντη αισιοδοξία του ακτινοβολεί σε κάθε σελίδα του βιβλίου.
Συνεχίζοντας να δημιουργεί ακόμα και τους τελευταίους μήνες της ζωής του, άφησε πίσω του μια κληρονομιά για όλους όσους επιτρέψουν στα λόγια του να εισρεύσουν στο μυαλό τους και να δημιουργήσουν μικρές ή μεγαλύτερες αναταράξεις. Έτσι όπως αυτές που δημιουργεί ένα βότσαλο όταν πέφτει στο νερό μιας λίμνης. Της Λίμνης της Καθημερινότητας που μας αποσπά από τα σημαντικά και τα μεγάλα και μας οδηγεί σε ένα αγώνα κατάκτησης των μικρών και ασήμαντων. Ένα αγώνα στον οποίο το κυρίαρχο στοιχείο είναι η απατηλή αίσθηση ότι ο χρόνος μας είναι απεριόριστος.
Ο Ράντυ Πάους έχασε τελικά την μάχη με τον καρκίνο στις 25 Ιουλίου του 2008. Κατά μια διαβολική σύμπτωση, διάβασα -απνευστί- το βιβλίο του αυτό ακριβώς ένα χρόνο μετά, στις 26 Ιουλίου του 2009. Με έκανε να νιώσω και να σκεφτώ πάρα πολλά πράγματα. Στο νου μου, όμως, γράφτηκαν με ανεξίτηλα γράμματα τα παρακάτω λόγια του:
«...Αυτό ήταν ένα σοβαρό εμπόδιο. Διατήρησα όμως το μάντρα μου στο μυαλό μου: Οι τοίχοι υπάρχουν για κάποιο λόγο. Δε βρίσκονται εκεί για να μας κρατήσουν απ' έξω. Οι τοίχοι υπάρχουν για να μας δώσουν την ευκαιρία να δείξουμε πόσο πολύ θέλουμε κάτι...» και μερικές σελίδες παρακάτω «...Οι τοίχοι υπάρχουν για να σταματούν τους ανθρώπους που δε θέλουν κάτι αρκετά. Υπάρχουν για να σταματούν τους άλλους ανθρώπους...».
Πριν κλείσω αυτή την παρουσίαση θα ήθελα να σας πω δυο λόγια άσχετα με το βιβλίο αλλά πολύ σχετικά με τον Ράντυ. Πιστεύω ότι μετά την οικογένεια του, στην καρδιά του υπήρχε η εργασία του. Ένα από τα πράγματα τα οποία καμάρωνε και ήθελε να συνεχίσουν να εξελίσσονται και μετά τον θάνατο του είναι το «Alice Project». Πρόκειται για ένα εκπαιδευτικό εργαλείο προγραμματισμού, όπου σε ένα πρωτοποριακό περιβάλλον ο καθένας μπορεί εύκολα να δημιουργήσει, μεταξύ άλλων, και κινούμενα σχέδια που θα αφηγούνται τις δικές του ιστορίες. Το Alice είναι δωρεάν, μπορείτε να μάθετε γι' αυτό και να το "κατεβάσετε" στην σελίδα: https://www.alice.org.
Τέλος υλικό σχετικό με το βιβλίο αλλά και τον Ράντυ Πάους μπορείτε να βρείτε στην διεύθυνση: https://www.thelastlecture.com. Το παρακάτω βίντεο είναι ολόκληρη η «Τελευταία συνέντευξη» που έδωσε στις 18 Σεπτεμβρίου του 2007 στο Carnegie Mellon. Όσοι γνωρίζουν αγγλικά αξίζει να διαθέσουν τον χρόνο για να την παρακολουθήσουν.
Το μόνο που μένει να κάνω πλέον, είναι να σας προτείνω να διαβάσετε το εξαιρετικό αυτό βιβλίο και να υποκλιθώ σε αυτόν τον μεγάλο άντρα που δεν βρίσκεται πλέον κοντά μας.
Β
Από τα "αυτιά" του βιβλίου μεταφέρουμε:
«Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα χαρτιά που μας μοιράζουν, μπορούμε όμως να παίξουμε το παιχνίδι με το δικό μας τρόπο».
Τι θα αφήναμε πίσω μας αν ξέραμε ότι πολύ σύντομα θα πεθάνουμε; Αν αύριο χανόμασταν, ποια θα θέλαμε να είναι η κληρονομιά μας;
Ο θεσμός της «Τελευταίας διάλεξης», διαδεδομένος στις ΗΠΑ, απευθύνεται σε προσωπικότητες της επιστήμης και της τέχνης, που καλούνται να αναλογιστούν γύρω από τα σημαντικά γεγονότα της ζωής, καθώς και σε ό,τι αποκόμισαν, σε ό,τι έμαθαν από την πείρα τους. Όταν ζητήθηκε από τον Ράντυ Πάους, καθηγητή Πληροφορικής στο Κάρνεγκι Μέλλον, να δώσει μια τέτοια διάλεξη, δε χρειάστηκε να φανταστεί ότι θα ήταν η τελευταία του, καθώς λίγο καιρό πριν του είχε διαγνωστεί ανίατος καρκίνος. Όμως η διάλεξη που έδωσε («Πραγματοποιώντας τα παιδικά σου όνειρα») δεν αφορούσε το θάνατο. Αφορούσε τη σημασία του να ξεπερνάς τα εμπόδια, να εκπληρώνεις τα δικά σου όνειρα, αλλά και να βοηθάς να γίνουν πραγματικότητα τα όνειρα των άλλων, να αξιοποιείς την κάθε στιγμή (γιατί «ο χρόνος είναι το μόνο που έχουμε. Και ίσως μια μέρα ανακαλύψουμε ότι έχουμε λιγότερο απ' όσο νομίζουμε»). Αφορούσε τη ζωή.
Στο βιβλίο αυτό ο Ράντυ Πάους συνδυάζει τη σοφία, την έμπνευση και το χιούμορ, δίνοντας ένα σπουδαίο μάθημα ζωής γραμμένο με ανεξίτηλο μελάνι...
Νούμερο 1 best seller των New York Times, μεταφράζεται σε περισσότερες από 35 γλώσσες.
