Η εφεύρεση της γραφής
«Άκουσα, λέει ο Σωκράτης, ότι στην Αίγυπτο λάτρευαν ένα Θεό. Το όνομα του Θεού αυτού ήταν Θεούθ. Αυτός βρήκε πρώτος τους αριθμούς, και την αριθμητική, και τη γεωμετρία, και την αστρονομία κι ακόμη το τάβλι και τα ζάρια, και μάλιστα τα γράμματα.
Τότε, βασιλιάς όλης της Αιγύπτου ήταν ο Θαμούθ. Σ' αυτόν τον βασιλέα ήρθε ο Θεούθ να δείξει τις εφευρέσεις του και του είπε πως πρέπει να διαδοθούν στους άλλους Αιγυπτίους. Αλλά εκείνος ρώτησε ποια ήταν η ωφέλεια της καθεμιάς. Λένε ότι πολλά είπε για την κάθε τέχνη ο Θαμούθ στο Θεούθ, πότε κατηγορώντας, πότε επαινώντας. Θα πολυλογούσαμε αν τα επαναλαμβάναμε. Όταν, όμως, ήρθαν στα γράμματα, «τούτη η εφεύρεση, ω Βασιλέα», είπε ο Θεούθ, «θα κάμει τους Αιγυπτίους πιο σοφούς και ικανούς στη μνήμη. Βρέθηκε το φάρμακο της μνήμης και της σοφίας».
(Πλάτωνα, «Φαίδρος»)
Β
Ένας σημερινός… λαβύρινθος
«Στην Τσακωνιά της Πελοποννήσου χορεύουν ακόμη και σήμερα ένα χορό που τον λένε Τσακώνικο και έχει μείνει ως «χορός που χόρεψε ο Θησέας». Ο χορός κουλουριάζει και ξεκουλουριάζει, κάνοντας στο τέλος καμάρα από δυο χορευτές, που κρατούν ένα μαντήλι κι αφήνουν τους υπόλοιπους να περνούν από κάτω. Έτσι, με το κουλούριασμα που κάνει ο Τσακώνικος, δίνει την εντύπωση του λαβύρινθου, με το Θησέα πρωτοχορευτή να βοηθά τους συντρόφους του να βγουν από εκεί, κρατώντας το νήμα-μαντήλι, που του έδωσε η Αριάδνη-κοπέλα».
(Δώρα Στράτου, Ελληνικοί, παραδοσιακοί χοροί)
Β
Ο μύθος της Ατλαντίδας: μια χαμένη ήπειρος
«Κάποτε οι θεοί μοίρασαν με κλήρο ολόκληρη τη γη… έτσι ο Ποσειδώνας έλαβε για μερίδιο τη νήσο Ατλαντίδα κι έβαλε απογόνους του να κατοικήσουν σε κάποιον τόπο του νησιού. Στη μέση του νησιού ήταν ένας κάμπος, ο πιο όμορφος κι ο πιο γόνιμος. Κοντά στον κάμπο ήταν ένα βουνό χαμηλό. Ο Ποσειδώνας, σα θεός που ήταν, στόλισε χωρίς δυσκολία το νησί. Μέσα από τα βάθη της γης έφερε δυο πηγές. Η μια ανάβλυζε ζεστό νερό κι η άλλη κρύο. Κι έκαμε να βλαστήσει η γη κάθε λογής τροφή.
Οι απόγονοι του Ποσειδώνα απόχτησαν πλούτη και πλούτη, τόσα πολλά που ποτέ βασιλιάς δεν έτυχε να έχει… είχαν στη διάθεσή τους όσα μπορούσε να προμηθέψει η ίδια η χώρα και πολλά αγαθά που έρχονταν απ' έξω. Και πρώτα τα μέταλλα και το χρυσάφι. Εκτός απ' αυτά, όλες τις ευωδιές, είτε από ρίζες, χορτάρια και δέντρα, είτε αποστάγματα από άνθη ή καρπούς. Όμως αργότερα ήρθαν τρομεροί σεισμοί και κατακλυσμοί και μέσα σε μια μέρα και μια νύχτα φρίκης, το νησί, η Ατλαντίδα, βούλιαξε στη θάλασσα και αφανίστηκε…»
(Πλάτωνα, Κριτίας και Τίμαιος)
Β
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Αρχαίοι Συγγραφείς:
- Όμηρος, Ιλιάδα, Οδύσσεια, Ομηρικοί Ύμνοι
- Ησίοδος, Θεογονία, Έργα και Ημέραι, Εκλεκτά αποσπάσματα
- Ηρόδοτος, Ιστορίαι
- Μελικοί ποιητές
- Θουκυδίδης, Ιστορία
- Τραγωδίες Αισχύλου, Σοφοκλή
- Πλάτων, Έργα (διάλογοι «Τίμαιος» και «Κριτίας» ή «Ατλαντικός»)
- Απολλώνιος ο Ρόδιος, Αργοναυτικά
- Απολλοδώρου, Βιβλιοθήκη
- Πλούταρχος, Ηθικά
- Μυθολογίες, Ιστορία, Μελέτες, Ιστορικά Μυθιστορήματα , κείμενα.
Μυθολογίες:
- Π. Γκριμάλ, Παγκόσμιος Μυθολογία, Επιστημονική Εταιρεία των Ελληνικών Γραμμάτων, «Πάπυρος», Αθήνα, 1966, τ. 1-2.
- Επιτομή Μυθολογίας, υπό Κωνσταντίνου Κοντογόνη, εν Αθήναις, εκ της τυπογραφίας Κωνσταντίνου Γκαρπολά, 1840.
- P. Decharme, Μυθολογία της αρχαίας Ελλάδος, μετάφρασις Ι. Οικονομίδου, Εκδοτικός οίκος Ζηκάκη, Αθήναι 1925.
- Jean Richepin, Μυθολογία της αρχαίας Ελλάδος, μετάφρασις υπό Ν.Μ., Αθήναι, 1933.
- Κ. Κερέννυι, Η μυθολογία των Ελλήνων εικονογραφημένη, Εκδόσεις Γαλαξία, Αθήναι, 1968.
- Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Αθήνα, 1971, τόμος Β΄, (σελ. 94 κ.ε. Ελληνική μυθολογία).
Ιστορίες:
- Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, Α.Ε. Αθήνα 1970, τόμ. Α΄ Πρωτοϊστορία.
- Unesco, Ιστορία της ανθρωπότητας: Η εξέλιξη του πολιτισμού και των επιστημών. Τόμος πρώτος, Τζακέτα Χόουκς, Σερ Λέοναρντ Γούλλεϋ.
- Η προϊστορία και οι αρχές του πολιτισμού, Εκδοτικός οργανισμός Χ. Τεγόπουλος-Ν. Νίκας και Σια Ο.Ε., Αθήναι, 1970.
- Ελλάδα, Ιστορία και πολιτισμός, Μαλλιάρης-Παιδεία, τόμ. Α΄, Ο Χώρος, Αθήναι 1981-1982, τόμ. Β΄, Αρχαιότητα (Α΄ μέρος), 1981.
- Ιταλικού Γεωγραφικού Ινστιτούτου, Προϊστορικός άνθρωπος, απόδοση στα ελληνικά Κ. Χωρεάνθης, εκδόσ. Ηλ. Ι. Καμπανά, Αθήναι, 1984.
- Δημητρίου Ρ. Θεοχάρη, Νεολιθική Ελλάς, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1980.
- Δημητρίου Ρ. Θεοχάρη, Νεολιθικός πολιτισμός, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1981.
- Βάσου Καραγιώργη, Αρχαία Κύπρος, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1978.
- Bostford-Robinson, Αρχαία Ελληνική Ιστορία, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1979.
- Ulrich Wilken, Αρχαία Ελληνική Ιστορία, Εκδ. Παπαζήση, Αθήνα , 1976.
Μελέτες:
- Χρήστου Τσούντα, Αι προϊστορικαί ακροπόλεις Διμηνίου και Σέσκλου, εν Αθήναις, τύποις Δ. Σακελλαρίου, 1908.
- Χρήστου Τσούντα, Ιστορία της αρχαίας ελληνικής τέχνης, Αθήναι- Εκδοτική εταιρία «Αθηνά», 1928.
- Γεωργίου Κ. Βλάχου, Πολιτικές κοινωνίες στον Όμηρο, μετάφρ. Μάχης Παίζη-Αποστολοπούλου-Δημήτρη Γ. Αποστολοπούλου, Μ.Ι.Ε.Τ. Αθήνα, 1981.
- Αντωνίου Σιγάλα, Ιστορία της ελληνικής γραφής, Κέντρον Βυζαντινών ερευνών, Θεσσαλονίκη, 1974.
- George Thomson, Η ελληνική γλώσσα αρχαία και νέα, Εκδοτικό Ινστιτούτο Αθηνών, 1964.
- Fr. Engels, Η καταγωγή της οικογένειας, μετάφρ. Π.Λ., Εκδόσεις «Θεμέλιο» Αθήνα, 1965.
- Ι.Θ. Κακριδή, Οι αρχαίοι Έλληνες στη Νεοελληνική λαϊκή παράδοση, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 1978.
- The First men, Collier Books, Εκδόσεις Penguin, 1962.
- Greece and Rome, builders of our world, National Geographic Society, 1968 Washington D.C. 20036.
- Grahame Clark – Stuart Piggot, Προϊστορικές κοινωνίες, Αθήναι, 1980, Εκδόσεις Καρδαμίτσα.
- J.B. Bury, Russel Meiggs, Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδος, Αθήναι, 1978, Εκδόσεις Καρδαμίτσα.
- Βασίλης Κρεμμυδάς - Σοφοκλής Μαρκιανός, Ο αρχαίος κόσμος, Αθήνα 1982, Εκδόσεις Γνώμη.
- C. W. Ceram, Θεοί, τάφοι και σοφοί: Το λυκόφως των αιώνων. Μετάφραση Α. Πάγκαλος – Επιμέλεια Σ. Μαράντος. Εκδόσεις Γεμεντζοπούλου Αθήνα (χ.χρ.).
- H.I. Marrou, Ιστορία της εκπαιδεύσεως κατά την αρχαιότητα. Μετάφρασις εκ της Ε΄εκδόσεως Θ. Φωτεινοπούλου, Αθήναι 1961.
- Martin P. Nilsson, Ελληνική λαϊκή θρησκεία, μετάφραση Ι.Θ. Κακριδή, Αθήνα 1966, (Β.τ.Φ.8).
- M.P. Wilsson, Ιστορία της αρχαίας Ελληνικής Θρησκείας, μετάφραση Αικατερίνης Παπαθωμοπούλου, εκδόσεις Δημ. Ν. Παπαδήμα, Αθήνα 1971.
- Σπ. Δ. Κυριαζοπούλου, Η πολιτική θρησκεία της Ελλάδος, Ιωάννινα, 1970.
- Georges Thomson, Το προϊστορικό Αιγαίο, μετ. Γιάννης Βιστάκης, «Κέδρος», Αθήνα (χ.χρ.)
- Δώρα Ν. Στράτου, Ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί, ΟΕΔΒ, 1979.
- Ιστορία των αρχαίων χρόνων ως το 146 π.Χ. ΟΕΔΒ, Αθήνα 1975.
Άλλα βιβλία από τα οποία μπορούν να ανθολογηθούν κείμενα:
- Disney, Ο θαυμαστός κόσμος των γνώσεων, Ν.Δ. Νίκας Α.Ε. 1971.
- Βασική εγκυκλοπαίδεια σπουδών, Πάπυρος-Λαρούς, Αθήνα 1966.
- Ν. Καζαντζάκη, Στα παλάτια της Κνωσού, εκδ. Ελένης Καζαντζάκη, Αθήνα 1981.
- Έλλη Έμκε, Είδα και άκουσα στην Κνωσό, Εστία, Αθήνα 1981.
- Αφοί Στεφανίδη, Ελληνική Μυθολογία, Εκδόσεις Σίγμα, Δεύτερη έκδοση, 1984.
- Αγγελική Βαρελά, Το μυστικό του Δία, Ελληνική Ευρωεκδοτική, 1984.
- Μια φορά κι έναν καιρό ήταν… ο άνθρωπος Harmi-Press, 1981.
