- Όχι! ξανάπα ψυχωμένα, κάνοντας επιτέλους την επανάστασή μου. Κι από εκείνη την ώρα κατάλαβα, σωστά, θαρρώ, τις αιτίες των επαναστάσεων...
- Και γιατί, παρακαλώ; ρώτησε παραξενεμένη η γιαγιά από κείνη την απρόσμενη και πρωτόφαντη αντίδρασή μου.
- Δικός μου λογαριασμός! Έπειτα δεν ξέρω να διδάξω βηματισμό!
Κάποια ιδέα φάνηκε να περνάει ξαφνικά από το μυαλό της, μεφιστοφελική σίγουρα, απ' ότι μου μαρτύρησε η λάμψη των ματιών της, και περίμενα να την τοξέψει καταπάνω μου.
Περίεργο, μα η γιαγιά δε βιαζόταν να μιλήσει. Και στο πρόσωπό της παρατήρησα κάποιες περίεργες - οβιδιακές, θα 'λεγα! - μεταμορφώσεις! Είδα τελικά μι' ασυνήθιστη γλυκύτητα στην όψη της κι ένα πλατύ χαμόγελο, ενώ τα μάτια της τρύπωναν βαθύτερα στους χώρους των! Παράλληλα άκουσα και τη φωνή της όλη πετιμέζι:
- Μπορείς, γιόκα μου! Μπορείς! Εσύ δεν μπορείς, ένας παίδαρος ίσαμε κει πάνω;
- Δεν μπορώ!
- Μπορείς! Είσαι άντρας πια, Παναγιωτάκη μου!
- ...
- Άντρας με μουστάαακια!
Έτσι έκανε πάντοτε η γιαγιά: πάσχιζε να με φέρνει στα νερά της κρούοντας τις πιο ευαίσθητες χορδές της ψυχής μου. Κι αυτόν τον τελευταίο καιρό είχε ανακαλύψει τη μελωδικότερη: εκείνη δηλαδή του μουστακιού μου, που τότε μόλις πρωτανθούσε δειλά - δειλά και μου χάριζε, ομολογώ, μια πρωτόγνωρη μυστική μου περηφάνια!
- Θυμάσαι τον αρχαίο όρκο, Παναγή μου; Δεν έλεγε «να προστατεύσω τας σημαίας τας ιεράς και ν΄ αποθάνω κάτω από αυτάς»; Γι΄ αυτό, Παναγιωτάκη μου, επιβάλλεται να δώσουμε τη μάχη της Σημαίας και να την κερδίσουμε. Καταδέχεσαι εσύ να μας την πάρουνε τη Σημαία οι Γερακάρηδες; Είναι χρέος σου, Παναγή μου, καλό μου, πρέπει...
Δε με δάμασαν τόσο τα επιχειρήματα της γιαγιάς, όσο τ' ολάνοιχτα μάτια της Αντιγόνης, που τα 'νιωσα κολλημένα πάνω μου, γεμάτα ελπίδες.
- Θα σε βοηθήσω, της είπα. Θα κάνουμε αγώνα... Άλλωστε έχουμε πέντε ολόκληρες μέρες μπροστά μας...
- Ο βηματισμός δεν είναι ...Γεωγραφία, κλαψούρισε κείνη, όπως απαράλλαχτα θα αμφισβητούσε τη δυνατότητα ισοπέδωσης των Ιμαλαΐων!...
Από το ίδιο κιόλας απόγευμα ριχτήκαμε με ζήλο στη δουλειά. Μπροστά εγώ, χαμηλό, μα στέρεο πουρνάρι, κι από κοντά η Αντιγόνη, λεύκα λυγερόκορμη -και πάντα τα χαμηλά δέντρα υποφέρουν στην ισκιάδα των ψηλών!- κάναμε δοκιμές βηματισμού, κόβοντας γύρους από το χωλ στο σαλόνι, στη συνεχόμενη τραπεζαρία, στο διάδρομο και πάλι στο χωλ. Κι όλα τούτα κάτω από το ξάγρυπνο βλέμμα της γιαγιάς, που με την πληθωρική της παρουσία, το διπλό προγούλι και τ΄ αυστηρό παρουσιαστικό, επόπτευε από τη γωνιά σαν το Βούδα κι έδειχνε πότε τη δυσαρέσκειά της με κάποιο συνοφρύωμά της και πότε την ικανοποίησή της μ΄ ένα αδιόρατο αινιγματικό χαμόγελο σαν της Τζιοκόντας. Φυσικά δεν παρέλειπε να ξακοντίζει και τις αυστηρές υποδείξεις της αποκλειστικά σε μένα:
- Πιο δυνατά, Παναή... Πιο ζωηρά...
Μάλλιασε το στόμα μου στο «εν - δυό». Το γύρισα στα εμβατήρια: «Των εχθρών τα φουσάτα περάσαν», «Μαύρη είν΄ η νύχτα στα βουνά», «Παιδιά με ατσάλινα χέρια»... Τα είπα όλα, όσα ήξερα, και πολλές φορές το καθένα. Τραγουδούσα και βημάτιζα, ρίχνοντας κάθε τόσο ματιές πίσω: όμως τα πόδια της Αντιγόνης, αλίμονο, παράδερναν στο χάος της αρρυθμίας και της ασυδοσίας! Ίσως να 'φταιγε -ή οπωσδήποτε επιδείνωνε την κατάσταση- κάποια πρόωρη ανάπτυξη, που είχε η Αντιγόνη εκείνη τη χρονιά. Η κακόγουστη προεφηβεία της είχε επιμηκύνει ασυλλόγιστα τα κανιά και το λαιμό και της είχε φορτώσει όλη του κόσμου την αχαροσύνη!
Σταμάτησα απότομα κάποια στιγμή και γύρισα πίσω έξαλλος:
- Δεν προσπαθείς!... Δεν προσπαθείς και θα σ΄ απαρατήσω! Παιδεύομαι σκληρά κι εσύ κάνεις το βάδισμα της γκαμήλας!...
Τι ήταν να το πω! Τσίριξε σπαραχτικά, βρόντηξε τα ποδάρια της στο πάτωμα κι έδραμε στο δωμάτιό της κλαίγοντας γοερά. Σαν από ένστικτο στράφηκα κατά τη μεριά της γιαγιάς, έτοιμος γι΄ άμυνα...
- Τί είπες, μωρέ Πανάγοοο; βρυχήθηκε εκείνη και κοντοστάθηκε, σαν να ήθελε να πάρει φόρα και να ορμήσει καταπάνω μου.
Είχα καταλήξει να πιστεύω βρισιά αυτή την παραλλαγή στ' όνομά μου, γιατί την ξεστόμιζε η γιαγιά μονάχα σαν ήταν οργισμένη μαζί μου. Κι εκείνη τη στιγμή η φωνή της, εξαιτίας της οργής και του πάρκισόν της γινόταν πιο βαριά και πιο απόκοσμη, σχεδόν βιβλική:
- Κάιν... Κάιν - Πανάγο, που είναι η αδερφούλα σου;
- Δεν μπορώ άλλο, δεν αντέχω σου λέω... Σταφύλια πατάει, βουνά σκαπετάει, λαγκαδιές δρασκελάει, βηματισμό όμως δεν κάνει. Κι ούτε θα κάνει ποτέ, στον αιώνα!...
- Άκαρδε Πανάγο, ξέσπασε η γιαγιά σαν φθινοπωρινή μπόρα, ανόσιε καταλυτή της αδελφικής αγάπης, γνωρίζεις πόσα υπέφερε κι ως που έφτασε ένας Ορέστης για χάρη της αδερφούλας του; Γνωρίζεις μιάν Αντιγόνη, που τυραγνήθηκε για χάρη του αδελφού της;
- Γνωρίζω δυό, που τον ψήνουν!...
- Α! τι ξεπεσμός! Εκείνα τα χρόνια η αδερφή ήταν κορώνα και καύχημα του αδερφού, χαρά του η χαρά της! Τιμή και δόξα του η υπόληψή της. Μονομαχίες και βεντέτες και πόλεμοι για χάρη της. Μα τώρα; Τι κατάντια, Θεέ μου; Έφτασα να την ιδώ κι αυτή, που να μην έσωνα! ...
Η προεφηβική απάθειά μου -ποιός ξέρει; ίσως και τ΄ αδιέξοδό της- την έκαναν ν' αλλάξει και πάλι τακτική:
- Έλα, παλικάρι μου... Έλα, Παναγιωτάκη μου... Μην τα στυλώνεις σαν τον Αχιλλέα στην Τροία... Στο κάτω - κάτω δε συλλογιέσαι τη μητέρα σου, που στενοχωριέται και βαλαντώνει, η δύστυχη;
Τέλος πάντων, συλλογίστηκα και τα βάσανα της μάνας μου κι υποχώρησα ξανά.
Πήγα στο δωμάτιο της Αντιγόνης. Της ζήτησα χίλιες φορές να με συγχωρήσει. Φίλησα και χίλιες φορές σταυρό, πως δε θα ξαναθύμωνα, όσο θα βαστούσαν οι ασκήσεις. Και τα κατάφερα. Η Αντιγόνη στάθηκε μεγαλόκαρδη απέναντί μου και με συχώρεσε! Και μ΄ ακολούθησε πίσω στο ...πεδίο των ασκήσεων.
Ξανά από την αρχή. Πάλι εμβατήρια, πάλι εν - δυό, πάλι γύρους. Έστρεφα πότε - πότε πίσω το κεφάλι μου να ελέγξω την κατάσταση και προφασιζόμουνα ταυτόχρονα χίλιες δυό δικαιολογίες, για να μην καταλάβει το λόγο και πειραχτεί. Άλλοτε πάλι λοξοκοιτούσα κατά τα πόδια της με την άκρη του ματιού μου. Μαύρη απελπισία! Τ' άκρα της αδερφής μου δεν έδειχναν καμιά διάθεση να προσαρμοστούν στο ρυθμό! Όλο το αίμα μου ανέβαινε στην κορφή μου, μα καθώς έβλεπα τα μάτια της μέσα από τούς χοντρούς φακούς της ν΄ ανιχνεύουν στα δικά μου τις διαθέσεις της στιγμής, συγκρατιόμουνα να μην τα θαλασσώσω ξανά.
Ήρθε ο πατέρας το βράδυ και με χαρά ανέλαβε να δίνει εκείνος τα παραγγέλματα, μα εγώ μπροστά πάντα, χρειαζούμενος σαν τον πάσσαλο στη φασολιά!
- Εν - δυό - εν - δυό, έδινε εκείνος πια τα παραγγέλματα μ΄ ενθουσιασμό.
Μας σταματούσε κάθε τόσο για κάποια οδηγία, μια υπόδειξη και ξανά πάλι.
Ιδροκόπησα, λαχάνιασα, απόκαμα, σωριάστηκα στον καναπέ. Η Αντιγόνη όμως, -η ντελικάτη και φιλάσθενη Αντιγόνη- τέρας αντοχής! Πόση δύναμη χαρίζει, αλήθεια, η πίστη σ' ένα σκοπό! Πόση αντοχή! Η μητέρα έτρεξε και -δόλια μάνα τι έχεις να κάνεις ακόμα!...- πήρε πρόθυμα τη θέση μου μπροστά στην Αντιγόνη, να ξεκουράσει εμένα, να βοηθήσει κι εκείνη. Κι όχι μια φορά μονάχα σ' όλη αυτή την ιστορία. Είχε αποκαεί η καρδιά της από τα πείσματα και τα καπρίτσια της Αντιγόνης κι έκαμε το καθετί για να τη βλέπει ευτυχισμένη.
