Παρουσίαση Εκπαιδευτικών προγραμμάτων στο Μουσικό Γυμνάσιο-Λύκειο Τρικάλων.
Την Πέμπτη, στις 13 Μαΐου 2004 στο χώρο του Μουσικού Σχολείου, έγινε εκτενής παρουσίαση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Αγωγής Υγείας, το οποίο εκπονήθηκε από ομάδα μαθητών της Α΄ Λυκείου και α΄ Γυμνασίου. Η συμμετοχή των μαθητών υπήρξε ζωντανή και αποτελεσματική τόσο κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του προγράμματος όσο και κατά την παρουσίασή του, η οποία βασίστηκε σε σύνθετη μεθοδολογία: σε βιωματική-εμπειρική προσέγγιση και παράλληλα σε συλλογή γνωστικού υλικού.
Το πρόγραμμα Αγωγής Υγείας, επικεντρωμένο στο επιμέρους θέμα «Ψυχική Υγεία: Οι τέχνες ως παράγοντας διατήρησης και αποκατάστασης της ψυχικής υγείας του ανθρώπου» με υπεύθυνη συντονίστρια την κ. Ηλιάδη Αμαλία, Φιλόλογο, παρουσιάστηκε διαρθρωμένο στις παρακάτω θεματικές ενότητες:
1. Φιλοσοφία, στόχοι, μεθοδολογία του προγράμματος
2. Μουσικοθεραπεία
3. Ζωγραφική και ψυχική υγεία
4. Χοροθεραπεία.
Οι μαθητές με προσωπικά τους κείμενα, με έργα ζωγραφικής που δημιούργησαν, εκφράζοντας τον ψυχικό τους κόσμο, παρουσίασαν τις κρυμμένες τους δυνατότητες ως δημιουργοί μικρών έργων τέχνης: εικόνων με χρώματα της ψυχής τους και χορευτικών αυτοσχεδιασμών πάνω σε επιλεγμένα, απ’ τους ίδιους, μουσικά θέματα. Η προβολή έγχρωμων διαφανειών με ζωγραφικά έργα- σταθμούς της ευρωπαϊκής τέχνης και η εκτέλεση ζωντανής μουσικής απ’ τους μαθητές εμπλούτισαν ευχάριστα την παρουσίαση του προγράμματος.
Τελική έκθεση αξιολόγησης του προγράμματος στο πλαίσιο της πράξης Γ΄ «Προγράμματα ενίσχυσης πρωτοβουλιών σε θέματα Αγωγής Υγείας».
Αξιολόγηση των στόχων και των δραστηριοτήτων του προγράμματος, του συντονισμού, της παρακολούθησης και γενικά της οργάνωσης του προγράμματος. Περιλαμβάνονται στοιχεία για τις δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν, τον αριθμό των συμμετεχόντων μαθητών/τριών σ’ αυτές τις δραστηριότητες, των ωφελούμενων γενικότερα στο επίπεδο της σχολικής μονάδας, τον αριθμό των συμμετεχόντων καθηγητών καθώς και άλλα χρήσιμα στοιχεία.
Η αξιολόγηση γίνεται από τον υπεύθυνο καθηγητή του προγράμματος.
Γενικό θέμα: «Πρόληψη εξαρτησιογόνων ουσιών, προαγωγή των διαπροσωπικών σχέσεων και αντιμετώπιση του Σχολικού άγχους».
Επιμέρους θέμα: «Ψυχική Υγεία. Οι τέχνες ως παράγοντας διατήρησης και αποκατάστασης της ψυχικής υγείας του ανθρώπου».
Στο παραπάνω πρόγραμμα αγωγής υγείας που υλοποιήθηκε στο Μουσικό Γυμνάσιο-Λύκειο Τρικάλων κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2003-2004, συμμετείχαν μαθητές της Α΄ τάξης Γυμνασίου και της Α΄ τάξης Λυκείου, 23 στο σύνολό τους.
Το πρόγραμμα διεξήχθη βασιζόμενο σε διττή μεθοδολογία: απ’ τη μια, σε ερωτηματολόγια βιωματικού-εμπειρικού χαρακτήρα και απ’ την άλλη, σε συγκέντρωση στοιχείων απ’ τη διεθνή βιβλιογραφία και σχετικές ιστοσελίδες του internet. Οι μαθητές, επίσης, έγραψαν προσωπικά κείμενα για την συμβολή των τεχνών στην ψυχική υγεία του ανθρώπου και ζωγράφισαν έργα, εκφράζοντας τον ψυχικό τους κόσμο. Οι συγκεντρώσεις και οι συζητήσεις τους στη διάρκεια του προγράμματος, οι απόψεις, διαπιστώσεις και παρατηρήσεις τους πάνω σε θέματα ψυχικής υγείας, οδήγησαν σε παραγωγή μικρών έργων τέχνης: εικόνων με χρώματα της ψυχής τους και χορευτικών αυτοσχεδιασμών πάνω σε επιλεγμένα απ’ τους μαθητές μουσικά θέματα.
Στο τέλος έγινε παρουσίαση της εργασίας σε όλους τους μαθητές και καθηγητές του σχολείου, με προβολή έγχρωμων διαφανειών και συνοδεία ζωντανής μουσικής που εκτελέστηκε απ’ τους μαθητές.
Η συνεργασία μεταξύ συντονίστριας, υπεύθυνης-μαθητών και Κέντρου Κοινωνικής Παρέμβασης-υπεύθυνων καθηγητριών υπήρξε στενή και αποτελεσματική. Οι στόχοι του προγράμματος πιστεύουμε πως επετεύχθησαν μιας και οι μαθητές του σχολείου μας παρουσιάζουν μια ιδιαίτερη κλίση και ευαισθητοποίηση σ’ ότι αφορά ζητήματα τέχνης και ψυχικής υγείας.
Η υπεύθυνη συντονίστρια
Αμαλία Κ. Ηλιάδη.
Β
Γνωριμία - Συμβόλαιο συνεργασίας.
Προσωπικό Συμβόλαιο.
Εμείς οι μαθητές του τμήματος Α2΄ Γυμνασίου και Α1΄ Λυκείου. Υποσχόμαστε ότι δεν θα μιλάμε μεταξύ μας τη στιγμή που κάποιος συμμαθητής μας έχει το λόγο και διατυπώνει προφορικά την άποψή του ενώπιόν μας, δεν θα διακόπτουμε τον συμμαθητές μας πριν ολοκληρώσει όσα θέλει να πει, δεν θα κρίνουμε επιθετικά και απότομα τις απόψεις που είναι διαφορετικές από τις δικές μας, θα προσπαθούμε να πείσουμε τους συμμαθητές μας με πολιτισμένο τρόπο, εκφέροντας λογικά επιχειρήματα και πάντοτε σεβόμενοι τις θέσεις των άλλων όσο κι αν δεν τις αποδεχόμαστε, δεν θα χλευάζουμε κάποιον συμμαθητή μας για μια ιδιαιτερότητά του (π.χ. πολύ χαμηλό τόνο στη φωνή, ντροπαλότητα κ.λ.π.) ή για ένα φυσικό του ελάττωμα (π.χ. τραύλισμα, ψευδισμός, έντονο πρόβλημα μυωπίας), αλλά θα τον αντιμετωπίζουμε ως διαφορετικό και ισότιμο, γιατί όλοι μας διαφέρουμε από τους άλλους, σε λίγα ή πολλά σημεία και κανείς δεν είναι όμοιος με κανέναν.
Β
Α. Ανάλυση προγράμματος.
1. Συνοπτική περιγραφή του προγράμματος.
Η ψυχική υγεία συνδέεται άμεσα με την ικανότητα φροντίδας του εαυτού και κατά προέκταση με γενικότερα θέματα υγείας. Η ανάγκη προληπτικών παρεμβάσεων, ώστε να μη διαμορφωθούν στάσεις και συμπεριφορές που επιβαρύνουν την υγεία του ατόμου, παρουσιάζεται ως η πλέον ορθή αντιμετώπιση θεμάτων υγείας. Είναι, όμως, δύσκολο να επιτευχθεί διότι κληρονομικές και κοινωνικές αγκυλώσεις καθώς και οι ανταγωνιστικές συνθήκες ζωής της σύγχρονης κοινωνίας, δημιουργούν συναισθηματικές και ψυχολογικές εντάσεις που διαταράσσουν την ψυχική ισορροπία του ατόμου.
Το σχολείο είναι ένας από τους φορείς που συμμετέχουν στη διαμόρφωση των στάσεων και συμπεριφορών του παιδιού/ατόμου. Στόχος του προγράμματος είναι όχι τόσο η μετάδοση γνώσεων αλλά η καλλιέργεια μιας εσωτερικής ευαισθησίας και ενός γόνιμου προβληματισμού, με σκοπό να είναι κανείς σε θέση να «φροντίζει συνολικά τον εαυτό του» απ’ την άποψη της ψυχικής υγείας.
Αυτό σημαίνει:
α) ν’ αποκτήσει επίγνωση του τρόπου λειτουργίας του ανθρώπινου ψυχισμού και των ανθρώπινων σχέσεων.
β) να οριοθετείται σε σχέση με τους άλλους και
γ) να επιλέγει εμπειρίες που δεν θα τον εγκλωβίζουν σε συναισθηματικά ή άλλα αδιέξοδα.
Οι παραπάνω επιμέρους στόχοι, εντασσόμενοι στον ευρύτερο σκοπό της αγωγής της ψυχικής υγείας, τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο στο συγκεκριμένο πρόγραμμα υπάρχει η δυνατότητα να ενταχθούν οργανικά στο πρόγραμμα σπουδών του Μουσικού Σχολείου (Γυμνασίου-Λυκείου), αφού η καλλιτεχνική «κατεύθυνση» του Σχολείου (μαθήματα μουσικής, θεωρίας και πράξης, ιστορία της Τέχνης, καλλιτεχνικά-εικαστικές τέχνες) προωθεί μια τέτοιου είδους οπτική. Κατά συνέπεια, η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής της σχολικής κοινότητας και της τοπικής κοινωνίας, μακροπρόθεσμα, υπάρχει η ελπίδα να επιτευχθεί.
2. Προηγούμενες καινοτόμες δραστηριότητες του σχολείου.
- Εκπόνηση προγραμμάτων: Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αγωγής Υγείας.
- Καλλιτεχνικές εκδηλώσεις (συναυλίες, εκθέσεις ζωγραφικής μαθητικών έργων, αφιερώματα στην παραδοσιακή μουσική και το δημοτικό τραγούδι).
- Συμμετοχή σε εκδηλώσεις τοπικού χαρακτήρα.
2β. προηγούμενη εμπειρία υλοποίησης προγραμμάτων των συμμετεχόντων εκπ/κών.
- Προγράμματα : Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
- Πολιτιστικές εκδηλώσεις (γιορτές, αφιερώματα σε Έλληνες ποιητές).
- Εκπόνηση προγράμματος τοπικής Ιστορίας με σχετικές εργασίες μαθητών που περιέχουν φωτογραφικό υλικό.
3. Υποδειγματική μέθοδος πραγματοποίησης.
Η από έδρας διδασκαλία ή η διάλεξη δεν έχουν θέση σε μια εκπαίδευση με αληθινό νόημα, ιδιαίτερα όταν το αντικείμενο της εκπαίδευσης έχει να κάνει με ζητήματα που αφορούν την ψυχική υγεία και το ρόλο των τεχνών στην επικοινωνία των ανθρώπων μεταξύ τους. Η μεθοδολογία που ακολουθείται πρέπει να βασίζεται στα εξής:
α) στην ενεργητική εμπλοκή του μαθητή στη διαδικασία της μάθησης: τον βοηθά να εξερευνήσει τα συναισθήματά του, τις απόψεις του, τους φόβους του, τους προβληματισμούς του σε σχέση με θέματα και ζητήματα της ψυχικής υγείας.
β) στην ομαδική συζήτηση που αποτελεί τη βάση της λειτουργίας της ομάδας συζητώ= συν+ζητώ, ψάχνω κάτι με άλλους.
γ) στον τρόπο διάταξης των θέσεων των μελών της ομάδας, πράγμα που επηρρεάζει τη ροή της συζήτησης και τους ρόλους των μελών : Διάταξη των θέσεων σε κίνηση.
δ) στην αναζήτηση και έρευνα μέσα σ’ ένα πλαίσιο συνεργασίας.
4. Περιγραφή του περιεχομένου του προγράμματος.
Για την υλοποίηση του συγκεκριμένου προγράμματος απαιτούνται 10 συνολικές συναντήσεις χρονικής διάρκειας 90 λεπτών η καθεμιά. Κατά τη διάρκεια της κάθε συνάντησης γίνεται επαρκής επεξεργασία των θεμάτων μέσα από την εξαγωγή ομαδικών δραστηριοτήτων (ζωγραφική, παιγνίδι ρόλων, παιδαγωγικά παιχνίδια, δραματοποίηση κειμένων, προσωπικό ημερολόγιο ως μέθοδος αυτοπαρατήρησης, χορευτικοί αυτοσχεδιασμοί πάνω σε επιλεγμένα απ’ του μαθητές μουσικά θέματα, συζητήσεις).
5. Προβλεπόμενοι συνεργαζόμενοι φορείς.
- Κέντρο κοινωνικής παρέμβασης-Ψυχολόγοι.
- Υπεύθυνος Αγωγής Υγείας.
- Γονείς.
- Επαγγελματίες καλλιτέχνες (μουσικούς του Σχολείου, ζωγράφους, εικαστικούς κ.λ.π.).
6. Δραστηριότητα μαθητών.
Η ενεργός συμμετοχή των μαθητών εξασφαλίζεται με τη χρήση «μεθόδων ενεργητικής μάθησης» όπως δουλειά σε μικρές ομάδες, ασκήσεις ελεύθερου συνειρμού, καλλιτεχνική δημιουργία, παίξιμο ρόλων, ομαδικές ασκήσεις.
7. Μέθοδοι αξιολόγησης του προγράμματος.
- Χρήση ερωτηματολογίου: οι μαθητές θα δώσουν τη γνώμη τους για το περιεχόμενο, τη μεθοδολογία και τον τρόπο διεξαγωγής των συναντήσεων όπως αυτοί θα τα βιώσουν.
- Ελεύθερη ανάπτυξη απόψεων και σκέψεων για το πρόγραμμα.
Ως μέθοδοι και τεχνικές Προγραμμάτων Αγωγής και Προαγωγής της Υγείας χρησιμοποιούνται οι «παθητικές» (η διάλεξη, η προβολή video ή ταινίας, οι διαφάνειες), οι μέθοδοι «ενεργητικής συμμετοχής» (έρευνα, συνεντεύξεις, ερωτηματολόγια, κ.λ.π.) οι «βιωματικές μέθοδοι» (η δραματοποίηση, το θεατρικό παιχνίδι, το γράψιμο μιας ιστορίας, η συμβουλευτική, το διάγραμμα βιωματικών εμπειριών, ο «καθρέπτης», η δημιουργική έκφραση με σχήματα ζωγραφικής, οι φωτογραφίες κλπ).
8. Τρόποι διάδοσης των αποτελεσμάτων του προγράμματος σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο (ημερίδες, έντυπο υλικό, συνεντεύξεις, κλπ).
- Έκδοση έντυπου υλικού.
- Παρουσίαση της δουλειάς των παιδιών σε ημερίδα.
9. Αναμενόμενα αποτελέσματα.
Η απόκτηση δεξιοτήτων, η ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης θα συμβάλλουν ουσιαστικά στην ενίσχυση της προσωπικότητας του μαθητή έτσι ώστε να μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις που ανταποκρίνονται στις επιθυμίες του και να αναπτύξει ένα συναίσθημα ευθύνης απέναντι στην ίδια του τη ζωή.
Ο εκπαιδευτικός που θα εφαρμόσει πρόγραμμα αγωγής υγείας βρίσκεται πιο κοντά στα παιδιά από όλους τους ανθρώπους του σχολικού περιβάλλοντος, ερχόμενος σε καθημερινή επαφή μαζί τους με ένα τρόπο διαφορετικό από αυτό που απαιτεί η διδασκαλία ενός άλλου μαθήματος.
Όσον αφορά τα αναμενόμενα αποτελέσματα για την κοινότητά μας, αφορούν την προαγωγή της ψυχικής υγείας των παιδιών σήμερα, πολιτών αύριο. Προαγωγή που φροντίζουν σε συνεργασία γονείς και σχολείο.
10. Ενδεικτική βιβλιογραφία.
α) Ι. Ν. Παρασκευόπουλος, Κλινική Ψυχολογία, Αθήνα 1988.
β) Α. Καλαντζή - Αζίζι, Εφαρμοσμένη Κλινική Ψυχολογία στο χώρο του Σχολείου, Αθήνα 1994. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.
γ) Δ. Γεώργα, Κοινωνική Ψυχολογία, τόμος Α΄, Β΄, Αθήνα 1990.
δ) Ιστορία Τέχνης, Λευκώματα, Λεξικά (εικαστικές τέχνες, λογοτεχνία).
ε) Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια για την Ιστορία της Μουσικής, εκδ. Αλκυών, Αθήνα.
στ) Μ. Φουκώ, Η Ιστορία της Τρέλας, Αθήνα (μτφρ. απ’ τα Γαλλικά), εκδ. Ηριδανός.
Β
Πρόταση για τη σύσταση Σχολικής Ψυχολογικής Υπηρεσίας.
(Μιχαλόπουλου Α. συνεργ., Σχολική Ψυχολογία: Ο Ψυχολόγος στο Σχολείο, Αρχεία Υγιεινής, 43-57, Παράρτημα: Α΄ Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογίας, 1978 και Παπαδόπουλου Μ. Ειδικά προβλήματα μαθητών και η σχέση τους με τις δομές της κοινωνικοποίησης, Σύγχρονη Εκπαίδευση, Nr. 19/1984).
Έχοντας υπόψη τον τρόπο λειτουργίας Σχολικών Ψυχολογικών Υπηρεσιών σε άλλες χώρες, κυρίως του γερμανόφωνου χώρου (Schulpsychologischer Dienst) και μετά από πολλές συζητήσεις με Ψυχολόγους αλλά και με Εκπαιδευτικούς προτείνεται ένα πλαίσιο σύστασης Σχολικής Ψυχολογικής Υπηρεσίας βασισμένο στην Ελληνική πραγματικότητα.
Η Κεντρική Ψυχολογική Υπηρεσία θα έπρεπε να ιδρυθεί στο Υπουργείο Παιδείας. Αυτή θα αποτελούσε το ανώτατο συντονιστικό όργανο για όλη τη χώρα. Τα Περιφερειακά Κέντρα μαζί με τους Σχολικούς Ψυχολογικούς Συμβουλευτικούς Σταθμούς θα έπρεπε να είναι αρχικά σε κάθε πρωτεύουσα Νομού με προοπτική εξάπλωσης και σε άλλες μεγάλες πόλεις των Νομών.
Μέσω της Σχολικής Ψυχολογικής Υπηρεσίας μπορεί το κράτος, και στο επίπεδο της πρόληψης και στο επίπεδο της θεραπείας, να αγκαλιάσει όλο τον μαθητικό πληθυσμό -μια που η φοίτηση στο σχολείο είναι υποχρεωτική- και με αυτό τον τρόπο να μπουν οι βάσεις για μια σωστή ψυχική υγιεινή μέσα στην κοινότητα. Έτσι το Σχολείο θα μπορέσει να εκπληρώσει τον διττό του ρόλο δηλ. να μεταδώσει την πολιτιστική κληρονομιά αλλά και να διαπαιδαγωγήσει σωστά τον αυριανό πολίτη.
Σχήμα: Περιφερειακό κέντρο κατά Νομαρχία της Σχολικής Ψυχολογικής Υπηρεσίας με Σχολικό Ψυχολογικό Συμβουλευτικό Σταθμό.
Σχολική Ψυχολογική Υπηρεσία: Παιδικός Σταθμός – Νηπιαγωγείο - Ειδικό Νηπιαγωγείο - Δημοτικό Σχολείο - Ειδικά Τμήματα - Ειδικό Σχολείο – Γυμνάσιο - Επαγγελματική Σχολή - Λύκειο.
Σχολικός Ψυχολογικός Συμβουλευτικός Σταθμός.
Η Σχολική Ψυχολογική Υπηρεσία θα πρέπει να έχει μόνιμο προσωπικό (Σχολικοί Ψυχολόγοι-Κοινωνικοί Λειτουργοί, 1:10) και να συντονίζει τη δουλειά όλων που επισκέπτονται τα Σχολεία. Εκεί πρέπει να είναι τα κεντρικά Γραφεία των Ψυχολόγων, εκεί να γίνονται οι συνεδριάσεις σε τακτές ημερομηνίες, να συντάσσονται οι ψυχολογικές εκθέσεις κλπ.
Ο Σχολικός Ψυχολογικός Συμβουλευτικός Σταθμός θα πρέπει να έχει περίπου τη διάρθρωση ενός Ιατροπαιδαγωγικού Κέντρου. Στο μόνιμο προσωπικό προστίθενται άλλες ειδικότητες που απασχολούνται ανάλογα με τις ανάγκες (Παιδοψυχίατροι – Λογοθεραπευτές - Ειδικοί Παιδαγωγοί κ.ά.). Εδώ γίνονται οι διαγνωστικές συνεντεύξεις και τα θεραπευτικά προγράμματα που δεν μπορούν να γίνουν στο ίδιο το Σχολείο. Λειτουργεί επίσης και ορισμένες ώρες και μέρες για οποιονδήποτε γονέα ή παιδί θελήσει να έλθει χωρίς την παραπομπή του δασκάλου (οι άλλες παραπομπές γίνονται από τους δασκάλους). Θα υπάρχει δε στενή συνεργασία με τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας ή άλλους Ιατροπαιδαγωγικούς Σταθμούς κλπ.
Έργο της Σχολικής Ψυχολογικής Υπηρεσίας:
α) Ψυχολογική διερεύνηση (νοημοσύνη, προσωπικότητα κλπ.) προβληματικών παιδιών (π.χ. χωρίς ψυχολογική έκθεση δεν μπορεί να γίνει εγγραφή σε Ειδικό Σχολείο ή παραπομπή σε ειδικό τμήμα π.χ. για δυσλεξικά παιδιά) εφαρμογές προγραμμάτων με τον δάσκαλο ή (και) με τους γονείς στο «φυσικό περιβάλλον του παιδιού»- Συμβουλευτική - Ψυχοθεραπεία- κλπ.
β) Εποπτεία ερευνητικών επιδημιολογικών προγραμμάτων (π.χ. υπερκινητικά παιδιά) - συντονισμός με άλλα Ερευνητικά Κέντρα.
γ) Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών (ευαισθητοποίηση σε καινούργιες εξελίξεις της Ψυχολογίας) και με στενή συνεργασία των Σχολικών Συμβούλων.
-Γενική εποπτεία προγραμμάτων (π.χ. ομάδες παιδιών με διάσπαση προσοχής): πειραματική αξιολόγηση, γενικεύσεις.
δ) Συμβουλευτική Γονέων και Επιμόρφωση γονέων- Ευαισθητοποίηση της Κοινότητας για θέματα Σχολικής Ψυχολογίας. (Διαλέξεις, Σεμινάρια)- Στενή συνεργασία με Συλλόγους Γονέων και φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ο ρόλος της Ψυχολογίας σε ένα ανθρώπινο περιβάλλον που θα έχει λύσει τα βασικά οικονομικοπολιτικά προβλήματα ίσως θα είναι ρόλος πιο υψηλός, πιο υπεύθυνος, και για το τώρα και για μελλοντικές προοπτικές. Θα βοηθούσε την εξέλιξη και την κοινωνική προσαρμογή στο περιβάλλον όχι μόνο σε ορισμένες ομάδες με λεγόμενη διαταραγμένη ή παθολογική συμπεριφορά αλλά θα βοηθούσε σφαιρικά, ολόπλευρα το ίδιο το περιβάλλον ως σύστημα Ψυχοπαιδαγωγικής επίδρασης στην εξέλιξη κυρίως του παιδιού και στην υποδοχή του ως νέου κοινωνικού μέλους. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να διαγράφονται σιγά-σιγά οι πρώτες προσπάθειες και στο δεύτερο, τόσο σημαντικό χώρο (σχολές γονέων, επιμόρφωση δασκάλων και άλλων επαγγελματικών ομάδων, λαϊκή επιμόρφωση, βιβλία ή άλλα έντυπα ψυχολογικού περιεχομένου κλπ.)
Τέλος το «σχήμα» αυτό, έτσι ιδωμένο, θα πρέπει να θεωρηθεί ως μια μικρή συμβολή στη θέση (θεωρητική και κυρίως πρακτική), στις δυνατότητες και στην πλατύτερη αποστολή της Νέας Ψυχολογίας.
Β
Βιβλιογραφία.
1) Arbeitsgemeinschaft Lernmethodik (Eds), So macht Lernen Spass, Belz, 4, 1984.
2) Aurin K., G. Stark, E. Stobberg, Beratung im Schulbereich, Beltz, 1977.
3) Aventisian Anna, Metacognition processes in jounior school children, master theses / University of London, 1983.
4) Bandura A., Aggression: A social learning analysis, Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, 1973.
5) Bandura A., Self reinforment. Theoretical and methodological considerations, Behavlorlsm,1976 a, 135 ff.
6) Bandura A., Lernen am Modell, Ansatze zu einer sozialkognitiven Lerntheorie, Klett-Cotta, 1976 β.
7) Bandura A., Social learning theory, Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, 1977 (γερμ. Μετ. Sozialkognitiven Lerntheorie, Klett-Cotta, 1979).
8) Bandura A., Gewalt im Alltag, Psychologle Heute, 7, 1978.
9) Barker R.G., Ecological Psychology. Concepts and Methods for studying the environment of human behaviour, Standford, University Press, 1968.
10) Berger M., Learning theories. Development and childhood disorders στο M. Rutter και L. Hersov (Eds) Child and adolescent psychiatry, Blackwell Scientific Publications, 2 εκδ. 1985, 179-191.
11) Callias Maria, Parents teaching στο W. Yule και Janet Carr, Behavior modification for the mentally Handicapped. University Park Press, 2 εκδ. 1982.
12) Callias Maria, Group treatment στο M. Rutter και L. Hersov (Eds) Child and adolescent psychiatry, Blackwell Scientific Publications, 2 εκδ., 871-887.
13) Carr Janet, Helping your handicapped child: A step-by-step guide to everyday problems, Penguin, 1981.
Β
Αυτό το ebook είναι της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη και δημοσιεύεται στην Ματιά με την άδεια της. Εμείς από αυτές τις γραμμές θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά την συγγραφέα του για την άδεια δημοσίευσης που μας έδωσε.
Τα πνευματικά δικαιώματα του ανήκουν στην συγγραφέα του, Αμαλία Κ. Ηλιάδη. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική ή μερική, περιληπτική, κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου της έκδοσης με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης, ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του συγγραφέα. (Νόμος 2121/1993 & διεθνής σύμβαση της Βέρνης που έχει κυρωθεί με τον Ν.100/1975).
Για να μάθετε για την Αμαλία Κ. Ηλιάδη κάντε κλικ εδώ.
