Όταν ξέσπασαν οι Βαλκανικοί και ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος πάρα πολλοί ομογενείς από την Αν. Θράκη, Κωνσταντινούπολη, Πόντο, Καππαδοκία, Μικρασιατικά παράλια της Προποντίδας και την Δυτική Μικρά Ασία εγκατέλειψαν τους γονείς, τις γυναίκες και τα παιδία τους και με προθυμία πήγαν να πολεμήσουν εθελοντικά στο πλευρό της Ελλάδας με σκοπό να την στηρίξουν και να την ενισχύσουν.
Η λαϊκή μούσα του Πόντου τραγουδούσε
Για Τη Παλκανί’ τον πόλεμον
Η Σερβία, το Γαρατάχ*, Ελλάς κι η Βουλγαρία,
ερχίνεσαν τον πόλεμων, για την ελευθερίαν.
Ση Παλκανί, τον πόλεμον θα πάμε, πολεμούμε,
τ‘ ελλενικά στρατέματα θα πάμε, βοηθούμε.
Ερχίνεσεν ο πόλεμον για την ελευθερίαν,
Τα’ Ελλάδας ξαν εγένανε Θράκη, Μακεδονία.
Σχετικό Ποντιακό δημοτικό
Γαρατάχ*=Karadag στα Τουρκικά Μαυροβούνι εδώ ειπωμένο με Ποντιακή προφορά
Β
ΑΠΟΝΟΜΗ ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΙΩΝ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ
Μόλις όμως η Ελλάδα γλίτωσε από τους πολέμους αναγνώρισε όλες αυτές τις θυσίες των Μικρασιατών σκέφτηκε να απονείμει αναμνηστικά μετάλλια τα οποία τα συνόδευσε με τα ανάλογα πιστοποιητικά όπου έγραφε τα ονόματα, τον τόπο πού πολέμησαν και άλλες λεπτομέρειες στους εθελοντές εφέδρους ή στους κληρονόμους τους που πήραν μέρος σ’ αυτούς. Στις 2 Μαΐου του 1914 με υπογραφές των Υπουργών στρατιωτικών Ελ. Κ. Βενιζέλου, Εσωτερικών Εμμ. Ρεπούλη και Εξωτερικών Γ. Σρέιτ δίνονται οι σχετικές συμπληρωματικές οδηγίες σε όλες τις Ελληνικές αρχές του εσωτερικού και εξωτερικού σχετικά με την παράταση της υποβολής πιστοποιητικών και αιτήσεων για τον σκοπό αυτό. (Από το αρχείο του Άρη Κυριαζή)
Β
ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ ΟΜΟΓΕΝΩΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΩΝ ΕΦΕΔΡΩΝ ΤΟΥ Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Όσο διαρκούσε ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος η Ελλάδα δεν μπόρεσε να περιθάλψει τις οικογένειες των εφέδρων των περιοχών της Μ. Ασίας που προαναφέραμε οι οποίοι πήγαν και πολέμησαν εθελοντικά στα πλευρό της. Μόλις υπογράφηκε η ανακωχή του Μούδρου το υπουργείο Περίθαλψης ίδρυσε Υπηρεσίες Περίθαλψης «παρά τη Υπάτη Αρμοστεία Σμύρνης» η οποία ασχολείτο με την ευρύτερη περιφέρεια της και «παρά τη Υπάτη Αρμοστεία Κωνσταντινουπόλεως» η οποία ασχολείτο με την Ανατολική Θράκη, Κωνσταντινούπολη, Μικρασιατικά παράλια της Προποντίδας, τον Πόντο και την Καππαδοκία.
Υπηρεσία Περιθάλψεως Οικογενειών Εφέδρων Στην Κωνσταντινούπολη
Για την περίθαλψη των οικογενειών των στρατιωτών οι οποίες διέμεναν στην Κωνσταντινούπολη και στην γύρο περιοχή της περιλαμβανομένων εν μέρη και τον Μικρασιατικών παραλιών της Προποντίδας η Ύπατη Αρμοστεία της Κωνσταντινούπολης μετά από απόφαση του υπουργείου Περιθάλψεως, συνέστησε τριμελής γνωμοδοτικές επιτροπές για την υπόδειξη των οικογενειών που είχαν δικαίωμα περίθαλψης. Βάση των υποδείξεων αυτών των επιτροπών η ύπατη Αρμοστεία καθόριζε τις δικαιούχες οικογένειες τις οποίες και εφοδίαζε με δελτίο επιδόματος το οποίο παρουσίαζαν στις επιτροπές. Από όπου έπαιρναν και το εφεδρικό τους επίδομα.
Στις επαρχίες όπως προκύπτει από το αρχείο του Άρη Κυριαζή η αλληλογραφία μεταξύ των ενδιαφερομένων των επαρχιών και της ύπατης αρμοστείας γινόταν μέσω της Πατριαρχικής Κεντρικής Επιτροπής* Υ. Τ. Μ. Ε. Π η οποία βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη και αυτή αλληλογραφούσε με την σειρά της με τις υποεπιτροπές** της, οι οποίες βρισκόταν στις επαρχίες. Στις υποεπιτροπές υπέβαλαν οι ενδιαφερόμενοι τα δικαιολογητικά και τις αιτήσεις τους. Και από αυτές έπαιρναν την απάντηση θετική η αρνητική καθώς και τα επιδόματα τους (πρέπει να σημειωθεί ότι η αλληλογραφία είναι πολύ ενδιαφέρουσα γιατί γράφει που υπηρέτησαν, υπάρχουν σφραγίδες και τιτλότυποι της Ελλάδας και της Μ. Ασίας).
Η αλληλογραφία και οι πληρωμές των επιδομάτων εκτός από τις υποεπιτροπές γινόταν με την «Θρακικήν Ένωσην» την οποία την συναντάμε στην Κωνσταντινούπολη και στην Τσατάλτσα (Μετραί). Στην Θεσσαλονίκη συναντάμε τον Θρακικό Σύλλογο «Αλληλοβοήθεια» ο οποίος συνεργαζόταν με την Π. Κ. Επιτ.
Στον Πόντο επειδή τον Οκτώβριο του 1919 ιδρύθηκε νέα υπηρεσία Πόντου και νότιου Καυκάσου με έδρες την Τραπεζούντα και το Αικατεριναντόρ και μεταβιβάσθηκαν εκεί οι υποεπιτροπές εκείνων των προσφυγικών περιοχών η αλληλογραφία με την Π. Κ. Επ. γινόταν μέσω της νέας υπηρεσίας.
* Πατριαρχική Κεντρική Επιτροπή Υπέρ Των Μετατοπισθέντων Ελληνικών πληθυσμών. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο με την υπογραφή της ανακωχής του Μούδρου είχε την προορατικότητα ότι θα άρχιζαν οι παλιννοστήσεις των προσφύγων που είχαν διωχτεί την περίοδο των πολέμων. Ίδρυσε στην Κωνσταντινούπολη την Π.Κ.Ε.Υ.Τ.Μ.Ε.Π.. Υπό την προεδρία του Τοποτηρητή του Οικουμενικού θρόνου Μητροπολίτη Προύσης Δωροθέου και αποτελούνταν από επιφανείς Μητροπολίτες της Μ. Ασίας και εξαίρετους Κωνσταντινουπολίτες. Είχε σκοπό την περίθαλψη την Παλιννόστηση και την εγκατάσταση των προσφύγων στις πατρίδες τους. Η Π. Κ. Επιτ. μόλις Ιδρύθηκε οργανώθηκε σε όλα τα μέρη της Μ. Ασίας δημιουργώντας υποεπιτροπές.
** Ήταν η προέκταση της Π. Κ. Επιτρ. στις επαρχίες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Αιλιανού Μιχ. Χρ. Υπουργείο Περιθάλψεως «Το έργο της Ελληνικής Περιθάλψεως» εκδ. Γραφείου τύπου Υπουργείου Εξωτερικών, εν Αθήναις 1921.
- Αρχείο Άρη Κυριαζή
- Άρη Κυριαζή «Παλιννόστηση στις Γλυκές Παρτίδες 1918 - 1922» εκδ. Φανάριον (Σταμούλης)
- Πατριαρχική Κεντρική Επιτροπή Υπέρ των Μετατοπισθέντων Ελληνικών Πληθυσμών. Η Περίθαλψις και η Εγκατάστασις των εν Τουρκία Προσφύγων. Τυπογραφείο Κων. Μαυρίδου και Αλευρόπουλου, εν Κωνσταντινουπώλει 1921.
