Βρισκόμαστε στη Ρόδο, το στολίδι των Δωδεκανήσων, και ετοιμαζόμαστε να επισκεφθούμε ένα από τα πλέον δημοφιλή αξιοθέατα της πόλης της Ρόδου: το Ενυδρείο. Ακόμη κι αν δεν έχετε ακούσει τίποτα για το Ενυδρείο, κολυμπώντας στις δυο μεγαλύτερες και καταπληκτικές παραλίες της πόλης της Ρόδου, θα το δείτε: είναι αυτό το χαρακτηριστικό αχνοκίτρινο κτίριο στη «μυτούλα» του νησιού.
Έχοντας πάρει το πρωινό μπανάκι μας, στην παραλία Mediteraneo δίπλα στο Καζίνο της Ρόδου –και το ντους μας για να φύγει το αλάτι βεβαίως-βεβαίως, ρίξαμε και κανά ρούχο πάνω μας να μην σκανδαλίζουμε με τα κάλλη μας τα ψάρια του Ενυδρείου- περπατήσαμε έχοντας κεντράρει στο κτίριο στο βάθος. Σε λίγα λεπτά φτάσαμε στον περίβολο του Ενυδρείου.
Το πρώτο που είδαμε ήταν δυο γοργόνες. Οι γοργόνες που μας υποδέχτηκαν δεν ανήκαν στα πιο σπάνια εκθέματα του Ενυδρείου, αλλά ήταν δυο χαριτωμένα αγάλματα από μέταλλο! Λίγο παρακάτω, έχοντας περάσει ανάμεσά τους, θαυμάσαμε μια σειρά από μοναδικά πλακάκια που απεικονίζουν το καθένα με ξεχωριστό τρόπο ένα νησί των Δωδεκανήσων. Φτάσαμε στην είσοδο του Ενυδρείου, που βρίσκεται στα πλάγια του κτιρίου, κατεβήκαμε λίγα σκαλάκια και μπήκαμε στο δροσερό περιβάλλον του.
Β
Εισιτήρια, ωράρια λειτουργίας και χρήσιμα τηλέφωνα του Ενυδρείου:
Ένας χώρος όπως το ενυδρείο, απαιτεί υπέρογκα ποσά λειτουργίας και συντήρησης, όπως εύκολα μπορεί να καταλάβει όποιος βρεθεί εκεί. Ένα μέρος αυτών των χρημάτων καλύπτεται με τα εισιτήρια που καταβάλουν οι επισκέπτες του. Το γενικό εισιτήριο κοστίζει 5 ευρώ. Μειωμένο εισιτήριο (με αντίτιμο 2 ευρώ) πληρώνουν τα άτομα κάτω από 18 ετών, τα άτομα πάνω από 65 ετών, οι φοιτητές, οι πολύτεκνοι, οι εκπαιδευτικοί, οι στρατιώτες και τα γκρουπ (από 15 άτομα και πάνω). Δωρεάν είσοδος παρέχεται στα άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ) καθώς και στο συνοδό τους, στα παιδιά προσχολικής ηλικίας και στα μέλη του ICOM (του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων).
Το Ενυδρείο της Ρόδου έχει τις πόρτες του ανοικτές και σας περιμένει 362 μέρες το χρόνο –μόνο τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά και την Κυριακή του Πάσχα θα το βρείτε κλειστό. Το ωράριο λειτουργίας του εξαρτάται από την περίοδο που θα αποφασίσετε να το γνωρίσετε. Πιο συγκεκριμένα, από 1η Απριλίου έως 31 Οκτωβρίου, οι πόρτες του είναι ανοικτές από τις εννέα (9:00) το πρωί έως τις οκτώ και μισή (20:30) το βράδυ, ενώ από την 1η Νοεμβρίου έως τις 31 Μαρτίου μπορείτε να το επισκεφθείτε από τις εννέα (9:00) το πρωί έως τις τέσσερις και μισή (16:30) το απόγευμα.
Η διεύθυνση και τα τηλέφωνα του Ενυδρείου της Ρόδου, είναι:
Ενυδρείο - Υδροβιολογικός Σταθμός Ρόδου
Οδός Κω
Τ.Κ. 851 00
Ρόδος
Τηλ.: 22410 27308 και 22410 78320
Fax: 22410 78321
Web: https://www.hcmr.gr/greek_site/aquaria/rhodes/index.html
E-mail: hsr@hsr-ncmr.gr
Κόβουμε λοιπόν εισιτήριο, καλημερίζουμε δύο πάρα πολύ ευγενικούς υπαλλήλους, και μπαίνουμε στο Ενυδρείο, ή αν προτιμάτε στον Υδροβιολογικό Σταθμό της Ρόδου.
Το Ενυδρείο της Ρόδου υπάγεται στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.ΘΕ), τον αρμόδιο φορέα για τον συντονισμό της χρηματοδοτούμενης θαλάσσιας έρευνας στην Ελλάδα. Το ΕΛ.ΚΕ.ΘΕ ιδρύθηκε, με κυβερνητικό διάταγμα, στις 3 Ιουνίου του 2003 και αποτελείται από πέντε ινστιτούτα (Ωκεανογραφίας, Υδατοκαλλιεργειών, Θαλασσίων Βιολογικών Πόρων, Εσωτερικών Υδάτων και Θαλάσσιας Βιολογίας - Γενετικής). Υπό την αιγίδα του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών λειτουργούν δύο ενυδρεία. Το ένα στο Ηράκλειο Κρήτης -το "CretAquarium Θαλασσόκοσμος"- και το άλλο, αρχαιότερο του πρώτου, στην Ρόδο -Υδροβιολογικός Σταθμός Ρόδου- όπως ήδη είπαμε.
Β
Το κτίριο…
Το κτίριο που στεγάζεται το Ενυδρείο της Ρόδου έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο (διακεκριμένο δείγμα αρχιτεκτονικής του «Διεθνούς Στυλ»). Και να γιατί…
Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1934 -τελείωσε ένα χρόνο αργότερα, το 1935- με εντολή του κυβερνήτη Mario Lago, και ενώ το νησί της Ρόδου βρισκόταν υπό Ιταλική κατοχή. Σε αυτό το κτίριο στεγάστηκε το Βασιλικό Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας Ρόδου (Reale Istituto di Ricerche Biologiche di Rodi). Με εξαίρεση κάποιων προσθηκών που έγιναν το 1971 – 1972, η μορφή του ιστορικού αυτού κτιρίου έχει διατηρήσει την φόρμα που εμπνεύστηκε και κατασκεύασε ο αρχιτέκτονας Armando Bernabiti. Στο χώρο του μουσείου θα δείτε και φωτογραφίες από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του ενυδρείου.
Ας δώσουμε μερικά εντυπωσιακά στοιχεία λειτουργίας του χώρου. Οι έμβιοι οργανισμοί που φιλοξενούνται σε αυτό, ζουν μέσα σε είκοσι οκτώ δεξαμενές (άλλες θαλασσινού και άλλες γλυκού νερού). Σε όλες υπάρχουν κατάλληλα φίλτρα και τηλεματικό σύστημα παρακολούθησης των φυσικών και χημικών παραμέτρων του ύδατος. Το νερό δε, που τροφοδοτεί τις δεξαμενές θαλασσινού ύδατος, αντλείται από βάθος 44 μέτρων και με ρυθμό 45.000 - 50.000λίτρα/ώρα!!!
Β
Τι θα δείτε…
Οι χώροι τους οποίους επισκέπτονται κάθε χρόνο πάνω από 200.000 άτομα, χωρίζονται σε δύο βασικές θεματικές ενότητες. Στο χώρο του Μουσείου, και στο χώρο του Ενυδρείου.
Στο Μουσείο, που αποτελείται από τρεις αίθουσες, υπάρχουν προθήκες με διάφορα είδη της θαλάσσιας πανίδας και χλωρίδας του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Ανθόζωα, Καρκινοειδή, Μαλάκια, Εχινόδερμα, Γαστερόποδα και Κεφαλόποδα είναι μερικά από αυτά που θα θαυμάσετε.
Ένα γιγαντιαίο στρείδι tridacna gigas (που δε θα χώραγε στην αγκαλιά μας αν θέλαμε να το πάρουμε μαζί, και αν είχε μαργαριτάρι θα ζύγιζε 4-5 κιλά) φυλάει την είσοδο του μουσείου.
Στην πρώτη αίθουσα, προβάλλεται ένα καταπληκτικό, διδακτικό βίντεο με έξυπνο συνδυασμό εικόνων και μουσικής που σκοπό έχει να μας ευαισθητοποιήσει οικολογικά για το περιβάλλον και την θάλασσα. Το βίντεο αντιπαραβάλλει διάφορα ανθρώπινα γνωρίσματα (επιδέξιος, ερωτευμένος, μοναχικός, δραστήριος, τεμπέλης κ.α.), με σκηνές και συνήθειες από τη ζωή των ψαριών. Καταδεικνύει έτσι ότι η θάλασσα ανήκει σε όλους, ανθρώπους και ψάρια, και χρειάζεται την προστασία μας για να μπορούμε να την χαιρόμαστε. Παρακολουθήστε το!
Προχωρούμε στη δεύτερη αίθουσα. Μια μικρή δεξαμενή με την πρώτη ματιά φαίνεται να έχει μέσα μόνο λίγα φύκια. Στην πραγματικότητα η δεξαμενή αυτή σφύζει από ζωή. Πώς το ανακαλύψαμε; Οι υπεύθυνοι του ενυδρείου έχουν τοποθετήσει μία κάμερα με δυνατότητα ζουμ που μπορούν να την χειριστούν οι επισκέπτες, δηλαδή εμείς! Είναι απίστευτο το πόσα πράγματα κρύβονται στον μικρόκοσμο της συγκεκριμένης δεξαμενής! Μετακινώντας την κάμερα και κάνοντας ζουμ, είδαμε μικρές γαρίδες, ένα καβουράκι να πηγαίνει δεξιά-αριστερά, μια θαλάσσια αράχνη να υφαίνει τον ιστό της… ακόμη και οι φυσαλίδες του αέρα μαγικές μας φανήκανε!
Τα φύκια αργοσάλευαν στον χορό τους κι εμείς προχωρήσαμε για να εξερευνήσουμε τον υπόλοιπο χώρο. Δίπλα ακριβώς βρίσκονται μικροσκόπια που επέτρεπαν στον επισκέπτη να παρατηρήσει θαλάσσιους μικροοργανισμούς, και τη δομή τους, σε υψηλή μεγέθυνση. Ωκεανογραφικά όργανα, όπως μία «σημαδούρα» με ενσωματωμένο GPS και αισθητήρες που βοηθούν τις μελέτες των επιστημόνων. Για να κατανοήσει και ο απλός άνθρωπος τι τα κάνουν όλα αυτά τα δεδομένα και που χρησιμεύουν, δύο touch screens –η μία στα ελληνικά και η άλλη στα αγγλικά– απεικόνιζαν τον χάρτη της Ελλάδας και είχαν κουμπιά για να βλέπεις την θερμοκρασία θάλασσας, το ύψος κυμάτων, την βροχόπτωση, την ένταση ανέμου σε μποφόρ και την κατεύθυνσή του. Όποιο απ’ το παραπάνω επέλεγες να δεις, σου παρουσίαζε ένα animation με πρόγνωση για τις επόμενες ώρες και ημέρες.
Η τρίτη και τελευταία αίθουσα του μουσείου, παρουσιάζει διάφορα βαλσαμωμένα είδη και απολιθώματα: χελώνες, σκυλόψαρα, διάφορα είδη καρχαριών, το «πριόνι» από δύο πριονόψαρα (επιστημονικά pristis pristis, το ψάρι-πριόνι έχει μια πολύ χαρακτηριστική μύτη όμοια με το γνωστό σε όλους μας εργαλείο) και προθήκες με αστερίες, σφουγγάρια, αστακούς, κάβουρες και μαλάκια. Σε μια δεξαμενή θαυμάσαμε διάφορα ψάρια, κάποια από τα οποία ήρθαν από την Ερυθρά Θάλασσα, μέσω της Διώρυγας του Σουέζ, στη Μεσόγειο. Την προσοχή μας τράβηξε ένα ενυδρείο με πάρα πολλά μικρά ψαράκια. Χαμός γινόταν! Σμάρια από ασημένια ψαράκια πήγαιναν από εδώ κι από εκεί τόσο γρήγορα ώστε η φωτογραφική μας μηχανή δυσκολευόταν να τα πιάσει ακίνητα για μια καλή πόζα. Που και που βλέπαμε ένα να στέκεται μόνο του και να ψάχνει στα χαλίκια του ενυδρείου, αλλά κι αυτό δεν αργούσε να ενωθεί με τα υπόλοιπα στο τρελό χορό τους. Ενημερωθήκαμε από το κείμενο που υπήρχε στο κάτω μέρος του ενυδρείου ότι αυτό το μικρό ψαράκι –μεγέθους σχεδόν όσο δύο φάλαγγες του δείκτη μας– είναι το Γκιζάνι, ένα σπάνιο είδος ψαριού που ζει στα γλυκά νερά της Ρόδου. Το Γκιζάνι είναι απειλούμενο είδος και προστατεύεται από την Ευρωπαϊκή και Ελληνική Νομοθεσία.
Η δεύτερη θεματική ενότητα, όπως είπαμε και παραπάνω, είναι το ενυδρείο. Για να βρεθείτε σε αυτό θα πρέπει να κατεβείτε δυο σκαλοπάτια. Το περιβάλλον στο ενυδρείο είναι μαγευτικό. Αντί για το σύγχρονο πάτωμα του μουσείου, περπατούσαμε πάνω σε βοτσαλωτά με όμορφα θαλασσινά σχέδια από μαύρα και άσπρα βότσαλα. Οι τοίχοι του ενυδρείου είναι φτιαγμένοι με πορώδεις λίθους και αναπαριστούν μια υποθαλάσσια σπηλιά, που δημιουργεί μια παραμυθένια ατμόσφαιρα σε συνδυασμό με τον χαμηλό φωτισμό. Δεν θα θέλετε να φύγετε από εκεί!
Δεκάδες θαλάσσιοι οργανισμοί ζουν στις μικρές και μεγάλες δεξαμενές του και σας περιμένουν να τους θαυμάσετε. Ψάρια και ψαράκια, ανεμώνες, σαλιγκάρια και αγγούρια της θάλασσας, σμέρνες να ξετυλίγουν τις κορδέλες του κορμιού 
τους και χταπόδια να ανοίγουν σαν ομπρέλες τα πλοκάμια τους. Αστακοί μικροί και μεγάλοι να παλεύουν και να μάχονται, να συμμαχούν και να σκαρφαλώνουν στα βράχινα τοιχώματα του ενυδρείου τους, ένας κατακόκκινος αστερίας και δυο-τρεις μαύροι με «άτακτα» ποδαράκια που τα κουνούσαν σε ρυθμό αργό και πονηρούτσικο εξερευνώντας το τζάμι.
Τα σαλάχια που έμοιαζαν να χορεύουν και να επιδεικνύουν, με τους κυματισμούς του σώματός τους, τα πανέμορφα χρώματά τους. Οι θαλάσσιες ανεμώνες με τα λεπτά πλοκάμια τους να αργοσαλεύουν στον κυματισμό του νερού. Η θαλάσσια χελώνα που καμαρώναμε να κολυμπά δίπλα στο τζάμι του ενυδρείου της λοξοκοιτώντας μας. Την πετύχαμε και σε ώρα γεύματος μάλιστα και την θαυμάσαμε να βουτά λαίμαργα τα κομμάτια από χταπόδια και καλαμάρια. Μικρά και μεγάλα ψάρια, αργά και γρήγορα, σπάνια αλλά και ίδια με αυτά που βλέπαμε τόσες μέρες να κολυμπάνε κάτω και γύρω από τα πόδια μας στις κοντινές παραλίες.
Φωτογραφίες μερικών από αυτά μπορείτε να δείτε παρακάτω (κάντε κλικ πάνω τους για να τα θαυμάσετε σε μεγάλο μέγεθος).
Β
Άλλες δραστηριότητες…
Οι επιστήμονες που εργάζονται στο Ενυδρείο της Ρόδου δεν ασχολούνται μόνο με την φροντίδα του χώρου και των οργανισμών που αυτός φιλοξενεί, αλλά δραστηριοποιούνται τόσο σε επιστημονικό όσο και σε εκπαιδευτικό έργο.
Στον επιστημονικό τομέα να αναφέρουμε επιγραμματικά: την μελέτη και 
προστασία απειλούμενων ειδών, την περισυλλογή, περίθαλψη και επανένταξη υδρόβιων ζώων που κινδυνεύουν, την ωκεανογραφική έρευνα και φυσικά την μελέτη και προστασία του Γκιζανιού.
Αντίστοιχα στον εκπαιδευτικό τομέα συναντάμε: την παράδοση μαθημάτων ωκεανογραφίας, θαλάσσιας οικολογίας, περιβαλλοντικής πολιτικής, ναυτικής ιστορίας και θαλάσσιας αρχαιολογίας σε φοιτητές, τα εκπαιδευτικά προγράμματα αφύπνισης της περιβαλλοντικής συνείδησης για μαθητές, την οργάνωση σεμιναρίων και διαλέξεων καθώς και την παροχή συμβουλών σε θέματα διαχείρισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Β
Φεύγοντας από το ενυδρείο…
Φεύγοντας από το Ενυδρείο της Ρόδου θα έχετε ένα χαμόγελο ικανοποίησης στο πρόσωπο σας. Ο χώρος του ενυδρείου και όσα θα ζήσετε - δείτε σε αυτόν είναι μοναδικά. Σε αυτό το γεγονός έχει συμβάλει τα μέγιστα η αγάπη που έχουν οι εργαζόμενοι, σε αυτό, για την δουλειά τους και η ευγένεια που τους χαρακτηρίζει.
Νομίζω ότι τρεις λέξεις εκφράζουν καλύτερα την εμπειρία που θα ζήσετε εκεί: «Παρελθόν – Παρόν – Μέλλον». Θα δείτε οργανισμούς που υπήρχαν στο παρελθόν, οργανισμούς που ζουν στο παρόν και πράγματα που μπορούμε -και πρέπει- να κάνουμε εμείς για να εξακολουθήσουν να υπάρχουν στο μέλλον.
Όταν βρεθείτε στην Ρόδο, αφιερώστε κάποιες ώρες στο ενυδρείο της. Είναι ένας από τους ελάχιστους τέτοιους χώρους που υπάρχουν στην πατρίδα μας και αξίζει κάθε λεπτό που θα περάσετε μέσα σε αυτόν. Μην ξεχάσω… να μας φιλήσετε τα σαλάχια, τους αστακούς και τη θαλάσσια χελώνα…
