Αρχαιότητα

Η μέθοδος ανασκαφών των τότε συλλεκτών αρχαιοτήτων απείχε επίσης πολύ από τις σημερινές επιστημονικές μεθόδους ανασκαφών, συνήθως παραμελούσαν να καταγράψουν τον τόπο και το χρόνο ανακάλυψης των ευρημάτων. Έτσι βρίσκουμε τον Marcellus ν' αποκτά την Αφροδίτη της Μήλου, αλλά μας λείπουν τελείως άλλες αξιόλογες μαρτυρίες. Δεν υπήρχε σαφής αντίληψη των υλικών και πληροφοριακών θησαυρών που θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν από την εκσκαφή εκτεταμένων χώρων, όπως της Δήλου ή της Αγοράς των Αθηνών. Με τον ίδιο τρόπο ο Dubois αρκέστηκε σε μερικά αποσπάσματα γλυπτών της Ολυμπίας, αφήνοντας σχεδόν ανέπαφο το σύνολο των βαθύτερα θαμμένων θησαυρών των μετοπών.
Τους κυρίως ήρωες του παιζόμενου τότε δράματος ακολουθούσε σ' αυτές τις «αρχαιολογικές» τους ασχολίες ένα σμήνος μικρότερων «πλιατσικολόγων», με παρόμοιους σκοπούς και μεθόδους, που έκαναν συλλογή αρχαιοτήτων, όπως και όπου τύχαινε, που συλούσαν τάφους για να κρατήσουν μόνο τα πιο αξιόλογα ευρήματα, έτσι ώστε να μη μπορούμε, στις περισσότερες περιπτώσεις, να καθορίσουμε την ακριβή προέλευση των λαφύρων που έπαιρναν μαζί τους.
Αυτό δε σημαίνει βέβαια, ότι οι επιστήμονες δε μελέτησαν τα πρώτα αυτά ευρήματα -αν και το θέμα αυτό δεν πρόκειται να μας απασχολήσει σ' αυτό το βιβλίο.
Αφότου ο Winkelmann, στα μέσα του 18ου αιώνα, έβαλε τα θεμέλια της ιστορίας της αρχαίας τέχνης, δοκιμάζοντας να κατατάξει χρονολογικά τα έργα της, οι αρχαιολόγοι συνήθιζαν να κάνουν περιγραφικές και συγκριτικές μελέτες αρχαίας γλυπτικής και αρχιτεκτονικής, καθώς και μελέτες πάνω σε χάλκινα αγγεία και τερρακόττες για να καθορίσουν πώς και από πού προήλθαν, ν' ακολουθήσουν την πρόοδο τους και ν' αναζητήσουν τις ποιητικές και μυθολογικές παραστάσεις, που ήταν η βάση της εμπνεύσεως του καλλιτέχνη και τελικά ν' ανακαλύψουν και να διακρίνουν τις αισθητικές προϋποθέσεις και τις τεχνικές μεθόδους κατασκευής του έργου.
Η Ιστορία της Τέχνης έγινε το κύριο αντικείμενο της αρχαιολογίας, αν και η Επιγραφική παρέμεινε απαραίτητη. Συλλογές ελληνικών και ρωμαϊκών επιγραφών μεταφέρονταν αυτούσιες στη Δύση ή αντιγράφονταν στο τόπο που βρέθηκαν. Οι επιγραφές αυτές δημοσιεύονταν τακτικά και συνοδεύονταν από σοφές ερμηνείες ή απόπειρες συμπληρώσεως. Οι νομισματολόγοι, που γοητεύονταν συχνά από την ομορφιά και τις παραστάσεις της συλλογής τους, δεν παράβλεπαν και την αξία των ιστορικών αποκαλύψεων των θησαυρών τους. Τελικά, δεν πρέπει να λησμονήσουμε τους τοπογράφους, που έψαχναν ν' αναγνωρίσουν χαμένους κλασικούς χώρους και να ζωντανέψουν τη γεωγραφία του Αρχαίου Κόσμου.

Η Γαλλική Αποστολή έλπιζε να βρει στην Ολυμπία τα γλυπτά του ναού του Διός. Τελικά δε βρήκε παρά μερικά μικρά θραύσματα, αλλά και μια καθισμένη Αθηνά, η οποία ανήκε στη μετόπη που παρίστανε τη νίκη του Ηρακλή πάνω στις Στυμφαλίδες όρνιθες. Σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου.

Οι βοσκοί της Αρκαδίας και οι κάτοικοι των γειτονικών χωριών άρχισαν με ζήλο να ξεκαθαρίζουν το εσωτερικό του εν μέρει γκρεμισμένου ναού του Απόλλωνα των Βασσών. Οι οικογένειες των εργατών που τους ακολούθησαν, καθώς και ο αυθορμητισμός των Ελλήνων που έπαιζαν μουσική και χόρευαν, δημιούργησαν στην «Φραγκόπολη» -όπως έλεγαν τον καταυλισμό των ανασκαφέων- μια φιλική ατμόσφαιρα και πολύ κέφι για δουλειά. Αυτό το γεμάτο ζωντάνια σχέδιο του Stackelberg δημοσιεύθηκε το 1826.