Εφήμερη τέχνη στον δημόσιο χώρο
Ήπιες καλλιτεχνικές παρεμβάσεις στο τοπίο και με τα υλικά που αυτό το ίδιο προσφέρει συνιστούν τους άξονες της land art (τέχνης του τοπίου), που συνδέεται με το εφήμερο, με την άρνηση στην εμπορευματοποίηση της τέχνης, με την οικολογική ευαισθησία, με τη συλλογική δημιουργικότητα, με την άρνηση της τυπικής σχέσης καλλιτέχνη-θεατή.
Τα παιδιά μπορούν να βρουν εδώ ένα πολύ δημιουργικό, και στα μέτρα τους, πεδίο δημιουργώντας αισθητικές φόρμες με στοιχεία της φύσης, στη σχολική τους εκδρομή, στον περίγυρο του σχολείου, σε μια ορειβατική τους εξόρμηση. Μπορούν, επίσης, να βρουν εδώ μια χρήσιμη μέθοδο καθαρισμού ενός τοπίου μεταβάλλοντας τα σκουπίδια σε ψηφίδες μιας μεγάλης αισθητικής κατασκευής.
https://www.artcyclopedia.com
https://artchive.com/ftp_site.htm (E-Mail: vharden@satx.rr.com)
https://wwar.com/artists/index.html
(E-Mail: help@wwar.com, help@absolutearts.com)
https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_art
γ) Το θέατρο
- Υπόδειγμα στην περίπτωση του «Θεάτρου της Κοινότητας», στην αγροτική πόλη Ντέβον (Devon) της Νότιας Αγγλίας,
- Τα στάδια, το στήσιμο της παράστασης
- Από την έκδοση της τοπικής κοινότητας του Ντέβον που καταγράφει την ιστορία του χωριού, διάλεξε κάποια γεγονότα για επεξεργασία και συναφείς με τα γεγονότα χώρους για την τελική παράσταση: τη δολοφονία ενός ιερέα μέσα στην παλιά εκκλησία του χωριού το 1650, τη σκληρότητα των τιμωριών στο σχολείο του 1920, τα προσφυγόπουλα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέσα στην κουζίνα ενός παλιού σπιτιού, την κοινωνική ιεραρχία της κοινωνίας του 1860 μέσα σ’ ένα παλιό εργαστήριο κρασιού, τον ερχομό του πρώτου αυτοκινήτου σ’ ένα παλιό γκαράζ.
- Με συνεχή εργαστήρια προετοιμάζονται οι μαθητές που μετέχουν στα δρώμενα, όπως και κάτοικοι του χωριού. Ετοιμάζονται οι αφηγήσεις των γεγονότων και οι θεατρικές σκηνές που τα ζωντανεύουν.
- Ανάμεσα στις επιλεγμένες σκηνές οι κάτοικοι συμμετέχουν με εμβόλιμες αφηγήσεις ή με αναπαραστάσεις παλιών γεγονότων.
- Τη μέρα της παράστασης οι θεατές - συμμετέχοντες μετακινούνται στα διαφορετικά σημεία του χωριού όπου συμβαίνουν τα δρώμενα.
- Ο κύκλος κλείνει με τη συμβολική παράδοση των περγαμηνών του χωριού από τις αρχές στους μαθητές του δημοτικού, σαν να παραλαμβάνουν το μέλλον του, αλλά με γνώση της ιστορίας και της παράδοσής του.
Β
δ) Ο κινηματογράφος
«ιστορικό ντοκιμαντέρ»
Ταινίες μυθοπλασίας που έχουν ως αφετηρία τους ιστορικά γεγονότα, ή για ταινίες που μέσα από μια επινοημένη ιστορία αποτυπώνουν τα ήθη, τα έθιμα και το άρωμα μιας εποχής.
Δυο βασικοί άξονες: από τη μια ο κινηματογράφος, κι από την άλλη η ιστορία, προφανώς όχι με την αυστηρότητα της επιστήμης της ιστορίας, αλλά με την εκδοχή της ιστορικής αφήγησης.
Οι ταινίες που μπορούν να χρησιμεύσουν ως αφετηρία για μια συζήτηση αναφορικά με την ιστορία και τη συλλογική μνήμη είναι πολλές. Επίσης οι δυνατότητες συντονισμού μιας τέτοιας συζήτησης, λαμβάνοντας υπόψιν την ηλικία και τις προσλαμβάνουσες των μαθητών δεν είναι λίγες. Βλέποντας μια ταινία, έχει μεγάλη σημασία να δούμε αν το εφηβικό κοινό τάσσεται αυτομάτως, όπως στις περισσότερες ταινίες μυθοπλασίας, με την πλευρά του θετικού ήρωα, ή είναι ιδιαιτέρως επιφυλακτικό ως προς την παρουσίαση αυτής της κινηματογραφικής πραγματικότητας. Έχει επίσης μεγάλη σημασία για τους ίδιους, να διερευνήσουν αν και σε ποιο βαθμό η ιστορία και η συλλογική μνήμη τους αφορούν όταν δεν αποτελούνται από σωρείες γραμματοσειρών σε τυπωμένο χαρτί προς απομνημόνευση και εξέταση αλλά από σελιλόιντ. Ο εκπαιδευτικός μπορεί, παράλληλα με την εισαγωγή σ’ αυτόν τον κινηματογραφικό κόσμο, να δίνει κάποια πραγματολογικά στοιχεία για τα καταγεγραμμένα γεγονότα της περιόδου και του τόπου που μελετάται.
Η κινηματογραφική προσέγγιση της ιστορικής μνήμης φέρνει μέσα από το υλικό της ταινίας την ιστορία, την αφήγηση, ένα μέτρο εγγύτερα απ’ όσο μπορεί να το πράξει η ανάγνωση δοκιμίων. Από μια τέτοια δραστηριότητα τα παιδιά βοηθιούνται να αποκτήσουν ένα αυτόνομο ενδιαφέρον για τον κινηματογράφο, να επισκέπτονται συχνότερα τις αίθουσες, να κατανοούν τη διαδικασία παραγωγής, να επιθυμούν να είναι πιο ενημερωμένα, κι όχι αναγκαστικά να μεταβληθούν σε πρώιμους σκηνοθέτες χωρίς επαρκή εξοπλισμό.
(Καθώς το ιστορικό τους ενδιαφέρον θα έχει ανανεωθεί με αυτόν τον εξωακαδημαϊκό τρόπο).
Films-Κινηματογραφικές ταινίες
Κούνδουρος Νίκος, Το ποτάμι της λευτεριάς, 1959
Μανθούλης Ροβήρος, Ψηλά τα χέρια Χίτλερ, 1962
Γρηγορίου Γρηγόρης, Διωγμός, 1964
Μανιάτης Σάκης, Μάνη, 1975
Καβουκίδης Νίκος, Μαρτυρίες, 1975
Ψαράς Τάσος, Μάης, 1976
Βερνίκος Δημήτρης, Γιάννης Τσαρούχης, 1981
Κούνδουρος Νίκος, Λόρδος Βύρων, 1992
Αναγνωστόπουλος Νίκος, Στα πρόσωπα της Ανατολής κοιμάται ο χρόνος, 1993
Οικονόμου Μαριάννα, Το σχολείο, 2001
Παπαηλιού Αλέξανδρος, Πατρίδα είναι η παιδική ηλικία (Et in Arcadia ego), 2003
Αναγνωστόπουλος Νίκος, Αναζητώντας τη χαμένη ζωγραφιά (Θεοφάνης ο Έλληνας), 2004
Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου: Πανεπιστημίου 10, Αθήνα
e-mail: info@gfc.gr
Β
Ιστορική μνήμη-απομνημόνευση του βασικού ιστορικού υλικού
Πολιτισμός είναι ο αγώνας της Μνήμης ενάντια στη Λήθη. (Μίλαν Κούντερα)
Η ζώσα λαϊκή ιστορική μνήμη
Στις λαϊκές αφηγήσεις και τα παραμύθια οι παππούδες αφηγούνται λαϊκούς παραδοσιακούς θρύλους ή άλλα «ρεαλιστικότερα» αφηγήματα για το ’21 κ.τ.λ.
Β
Λαϊκός πολιτισμός, λαογραφία και σχολείο
Αντικείμενο
Η επαφή των μαθητών με τη μορφή και το περιεχόμενο του λαϊκού πολιτισμού γίνεται με διάφορες εργασίες που αναλαμβάνουν οι μαθητές μέσα από σχέδια εργασίας και τις οποίες αργότερα παρουσιάζουν είτε με τη μορφή πολυσύνθετων πολιτιστικών εκδηλώσεων είτε με τη μορφή ημερίδας, βιβλίων, σχολικών περιοδικών, άρθρων, τεχνικών ή καλλιτεχνικών κατασκευών, συνθέσεων κ.λ.π.
Στόχοι
Η σημασία που έχει ο λαϊκός πολιτισμός για τη σημερινή, σύγχρονη κοινωνία και για την επικοινωνία μέσα σε αυτήν.
Γνωστικός στόχος
Χρησιμοποιώντας ως αφετηρία τα συμπεράσματα της σύγχρονης λαογραφικής επιστήμης, χρησιμοποιώντας ως μεθοδολογικά όργανα την επιτόπια έρευνα και τη μελέτη πρωτογενών πηγών αλλά και λαογραφικών βοηθημάτων, τις ιστορικές πηγές, γνωστικός στόχος είναι να κατανοήσουν τη δυναμική φύση του λαϊκού πολιτισμού και τη δυνατότητα που αυτός έχει να παραλλάσσεται και να μετεξελίσσεται.
