Καρναβάλι. Πρέπει να το Γιορτάζουμε ή Όχι;
«ΑΠΛΩΣ δεν μπορείς να του αντισταθείς», λέει ο Μάικλ. «Η μουσική σε ωθεί να σηκωθείς από την καρέκλα σου, κινεί τα πόδια σου, γεμίζει το μυαλό σου, αυτό σημαίνει ότι έχεις τον πυρετό του καρναβαλιού!» Πράγματι, κάθε χρόνο το καρναβάλι κάνει τις καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο να χτυπούν πιο γρήγορα, αλλά πουθενά δεν είναι ο πυρετός τόσο έντονος όσο στη χώρα όπου ζει ο Μάικλ, τη Βραζιλία. Μια εβδομάδα πριν από την αρχή της Σαρακοστής, οι Βραζιλιάνοι φορούν φανταχτερές ενδυμασίες, πετούν ρολόγια και ημερολόγια και παραδίνονται σε ένα θέαμα το οποίο αναστατώνει τη χώρα από το δάσος του Αμαζονίου μέχρι τις παραλίες του Ρίο ντε Τζανέιρο. Είναι καιρός για να τραγουδήσουν, να χορέψουν σάμπα και να ξεχάσουν.
«Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο το καρναβάλι είναι τόσο δημοφιλές», εξηγεί ο Μάικλ, που γιόρταζε με πάθος το καρναβάλι επί χρόνια. «Το καρναβάλι δίνει στους ανθρώπους την ευκαιρία να ξεχνούν τη δυστυχία τους». Και ιδιαίτερα για τα εκατομμύρια των φτωχών, που ζουν χωρίς αρκετό νερό, χωρίς ηλεκτρισμό, χωρίς εργασία και χωρίς ελπίδα, υπάρχουν πολλά πράγματα που θα ήθελαν να ξεχάσουν. Για αυτούς το καρναβάλι είναι σαν την ασπιρίνη: μπορεί να μη θεραπεύει τα προβλήματα, αλλά τουλάχιστον ναρκώνει τον πόνο. Επιπρόσθετα, σκεφτείτε την άποψη που έχουν για το καρναβάλι μερικοί από τους Ρωμαιοκαθολικούς κληρικούς. Ένας επίσκοπος είπε ότι το καρναβάλι είναι «πολύ χρήσιμο για την ψυχολογική ισορροπία των ανθρώπων». Έτσι, είναι εύκολο να καταλάβει κάποιος γιατί πολλοί πιστεύουν ότι το καρναβάλι είναι υποβοηθητική και επιδοκιμασμένη ψυχαγωγία. Ποια είναι, όμως, η άποψη της Αγίας Γραφής για το καρναβάλι;
Β
Απλή Διασκέδαση ή Ξέφρενο Γλέντι;
Ο Λόγος του Θεού λέει ότι υπάρχει «καιρός του γελάν... και καιρός του χορεύειν» (Εκκλησιαστής 3:4). Αφού η εβραϊκή λέξη που μεταφράζεται «γελώ» μπορεί επίσης να αποδοθεί «γιορτάζω», είναι σαφές ότι, σύμφωνα με την άποψη του Δημιουργού μας, δεν υπάρχει τίποτε το εσφαλμένο στο να έχουμε κάποια υγιή διασκέδαση (Βλέπε 1 Σαμουήλ 18:6, 7.). Στην πραγματικότητα, ο Λόγος του Θεού μας λέει να είμαστε χαρούμενοι και να ευφραινόμαστε (Εκκλησιαστής 3:22 & 9:7). Συνεπώς, η Αγία Γραφή επιδοκιμάζει την κατάλληλη διασκέδαση.
Η Αγία Γραφή, ωστόσο, δεν επιδοκιμάζει όλα τα είδη διασκέδασης. Ο απόστολος Παύλος δηλώνει πως το ξέφρενο γλέντι ή η ασυγκράτητη διασκέδαση, ανήκει στα «έργα της σάρκας» και ότι αυτοί που επιδίδονται σε ξέφρενα γλέντια «δεν θα κληρονομήσουν τη βασιλεία του Θεού» (Γαλάτες 5:19-21). Γι’ αυτό ο Παύλος νουθέτησε τους Χριστιανούς να «περπατούν με ευπρέπεια, όχι με ξέφρενα γλέντια» (Ρωμαίους 13:13). Έτσι, το ερώτημα είναι: Σε ποια κατηγορία ανήκει το καρναβάλι; Αθώα διασκέδαση ή έκλυτο ξέφρενο γλέντι; Για να απαντήσουμε, πρώτα ας εξηγήσουμε περισσότερο τι είναι το ξέφρενο γλέντι σύμφωνα με την Αγία Γραφή.
Η έκφραση «ξέφρενο γλέντι» ή η λέξη κώμος του Κειμένου, αναφέρεται τρεις φορές στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, πάντοτε με δυσμενή έννοια (Ρωμαίους 13:13 & Γαλάτες 5:21 & 1 Πέτρου 4:3). Και αυτό δεν προκαλεί έκπληξη επειδή η λέξη κώμος πηγάζει από τις περιβόητες γιορτές οι οποίες ήταν γνωστές στους πρώτους ελληνόφωνους Χριστιανούς. Ποιες ήταν αυτές οι γιορτές;
Ο ιστορικός Γουίλ Ντουράν εξηγεί: «Ομάς ανθρώπων φερόντων φαλλούς [ομοίωμα ανδρικού γεννητικού οργάνου] και αδόντων διθυράμβους [άσματα] προς τον Διόνυσον... απετέλουν κατά την ελληνικήν ορολογίαν, κώμον [γλέντι]». Ο Διόνυσος, ο θεός του κρασιού στην ελληνική μυθολογία, υιοθετήθηκε αργότερα από τους Ρωμαίους, οι οποίοι τον μετονόμασαν σε Βάκχο. Ωστόσο, τα όσα συνδέονταν με τον κώμο επιβίωσαν παρά την αλλαγή του ονόματος. Ο λόγιος της Αγίας Γραφής Δρ Τζέιμς Μακ Νάιτ γράφει: Η λέξη κώμοις [ένας τύπος του πληθυντικού της λέξης κώμος] προέρχεται από τον Κώμους, το θεό των συμποσίων και των ξέφρενων γλεντιών. Αυτά τα ξέφρενα γλέντια γίνονταν προς τιμήν του Βάκχου, ο οποίος γι’ αυτόν το λόγο ονομάστηκε κωμαστής. Ναι, οι γιορτές για τον Διόνυσο και τον Βάκχο ήταν ταυτόσημες με τα ξέφρενα γλέντια. Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά αυτών των γιορτών;
Β
Περιγραφή του Ξέφρενου Γλεντιού
Στη διάρκεια των ελληνικών γιορταστικών εκδηλώσεων που γίνονταν προς τιμήν του Διόνυσου, σύμφωνα με τον Ντουράν, πλήθη εορταστών «έπιναν απεριόριστα και... θεωρούσαν ανόητο αυτόν που δεν θα ήταν πρόθυμος να αφήσει τις αναστολές του. Εβάδιζαν εις αγρίας πομπάς... και ενώ έπιναν και εχόρευαν περιήρχοντο εις κατάστασιν αχαλινώτου φρενίτιδος στην οποία ξεφάντωναν χωρίς φραγμούς». Με παρόμοιο πνεύμα, οι ρωμαϊκές γιορτές προς τιμήν του Βάκχου (οι οποίες ονομάζονταν Βακχανάλια) χαρακτηρίζονταν από ποτό και λάγνα άσματα και μουσική, και ήταν σκηνές «πολύ αχρείων πράξεων», γράφει ο Μακ Νάιτ. Έτσι τα αλλόφρονα πλήθη, το υπερβολικό ποτό, ο λάγνος χορός και η μουσική, καθώς και το ανήθικο σεξ, αποτελούσαν τα βασικά στοιχεία των ελληνορωμαϊκών ξέφρενων γλεντιών.
Μήπως το σημερινό καρναβάλι περιλαμβάνει αυτά τα στοιχεία των ξέφρενων γλεντιών; Εξετάστε μερικές παραθέσεις από δημοσιεύματα σχετικά με τις γιορτές του καρναβαλιού:
- «Αχαλίνωτα πλήθη»
- «Τετραήμερο ξεφάντωμα ποτού και ολονύχτιων πάρτι»
- «Ο πονοκέφαλος λόγω μέθης στο καρναβάλι μπορεί να διαρκέσει αρκετές ημέρες σε μερικά από τα άτομα που ξεφαντώνουν»
- «Οι εκκωφαντικοί σχεδόν ήχοι, που φτάνουν από πολύ κοντά, αν συγκριθούν με τις συναυλίες των συγκροτημάτων «χέβι μέταλ»... τις κάνουν να ωχριούν»
- «Σήμερα, οποιοδήποτε καρναβάλι γίνεται χωρίς ομοφυλοφίλους είναι σαν το πιπεράτο φιλέτο χωρίς πιπέρι»
- «Το καρναβάλι έχει γίνει συνώνυμο με την πλήρη γύμνια»
- Οι χοροί του καρναβαλιού παρουσιάζουν «σκηνές αυνανισμού... και διάφορα είδη σεξουαλικών σχέσεων»
Πράγματι, οι ομοιότητες μεταξύ του σημερινού καρναβαλιού και εκείνων των αρχαίων γιορτών είναι τόσο έντονες ώστε, αν ξαναρχόταν στη ζωή κάποιος που γλεντούσε ξέφρενα προς τιμήν του Βάκχου και βρισκόταν σε ένα σύγχρονο πάρτι καρναβαλιού, το περιβάλλον θα του ήταν πολύ οικείο. Και αυτό δεν πρέπει να μας εκπλήσσει, σχολιάζει ο Κλαούντιο Πετράλια, παραγωγός της τηλεόρασης στη Βραζιλία, επειδή, όπως λέει, το σημερινό καρναβάλι «προέρχεται από τις γιορτές του Διόνυσου και του Βάκχου, και αυτό το είδος ξέφρενου γλεντιού αποτελεί την ουσία του καρναβαλιού». Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopedia Britannica) δηλώνει ότι το καρναβάλι μπορεί να συνδέεται με την ειδωλολατρική γιορτή των Σατουρναλίων της αρχαίας Ρώμης. Έτσι το καρναβάλι, ενώ ανήκει σε διαφορετική εποχή, βρίσκεται στην ίδια ομάδα γιορτών που έχουν κοινά γνωρίσματα όπως οι προκάτοχοί του. Ποιο είναι το όνομα αυτής της ομάδας; Ξέφρενο γλέντι.
Τι επίδραση θα πρέπει να έχει στους Χριστιανούς σήμερα αυτή η γνώση; Την ίδια επίδραση που είχε και στους πρώτους Χριστιανούς που ζούσαν στις επαρχίες της Μικράς Ασίας οι οποίες δέχονταν την ελληνιστική επιρροή. Προτού γίνουν Χριστιανοί, συνήθιζαν να εντρυφούν «σε πράξεις χαλαρής διαγωγής, σαρκικούς πόθους, υπερβολές στο κρασί, ξέφρενα γλέντια [κώμοις], συναγωνισμούς στο ποτό και παράνομες ειδωλολατρίες» (1 Πέτρου 1:1 & 4:3, 4). Ωστόσο, αφού έμαθαν ότι ο Θεός θεωρεί τα ξέφρενα γλέντια «έργα που ανήκουν στο σκοτάδι», έπαψαν να συμμετέχουν σε γιορτές παρόμοιες με το καρναβάλι (Ρωμαίους 13:12-14).
Ο Μάικλ, που αναφέρθηκε παραπάνω, το έκανε αυτό. Ο ίδιος εξηγεί το λόγο: «Καθώς αύξανε η γνώση μου από την Αγία Γραφή, διέκρινα ότι το καρναβάλι και οι Βιβλικές αρχές είναι σαν το λάδι με το νερό, απλώς δεν αναμειγνύονται». Το 1979, ο Μάικλ το αποφάσισε. Έπαψε οριστικά να γιορτάζει το καρναβάλι. Ποια εκλογή θα κάνετε εσείς;
