Αληθής λόγος Πρώτος: Το χειρόγραφο του Προκρουστίδα
Στο μοναστήρι, που ιδρύθηκε με την χάρη της Παναγιάς και την Χορηγία του Αυτοκράτορα Λέοντος Γ΄ του Ισαύρου τον 8ο αι., οι μοναχοί, καλλιεργημένοι και ευφυείς άνθρωποι όλοι τους, είχαν αφοσιωθεί στην μελέτη και την αντιγραφή δέκα χιλιάδων επτακοσίων έντεκα τόμων χειρογράφων στην ελληνική και την λατινική, που απαρτίζανε την βιβλιοθήκη της Μονής, κληρονομιά του Άρχοντα Μελάγχθωνα προς τον αδερφικό του φίλο και συμμαθητή, Ηγούμενο πλέον του μοναστηριού, πατέρα Χαρίδημο. Με τον καιρό, είχαν αρχίσει να παραμελούν τα υπόλοιπα διακονήματα, σε τέτοιο βαθμό ώστε και η ίδια τους η πίστη να κλονίζεται, λόγω και της μακροχρόνιας τριβής τους με τα, σχεδόν αποκλειστικώς, επιστημονικά συγγράμματα της βιβλιοθήκης. Ήταν τόση η αφοσίωσή τους, ώστε έφτασαν να εφεύρουν και μια νέα γραφή, μικρογράμματη την ονόμασαν, προκειμένου να εξοικονομούν χώρο στις πανάκριβές και δυσεύρετες (μετά τις απώλειες πολλών επαρχιών) περγαμηνές, όπου αντέγραφαν τα αρχαία εκείνα κείμενα. Παρόλο που πολλοί επισκέπτες της βιβλιοθήκης τούς είχαν επικρίνει γι’ αυτήν την περίεργη γραφή, που «αποστερούσε τους Ρωμαίους από την ένδοξη γλώσσα των προγόνων τους», εκείνοι επέμεναν σταθερά και απαρέγκλιτα στο δικό τους συστηματικό, οικονομικό και απολύτως απαραίτητο τρόπο. «Στο κάτω-κάτω», απαντούσαν σε όσους τους κατηγορούσαν, «μια χαρά την κατανοείτε την γραφή μας, αφού μπορείτε και βγάζετε συμπέρασμα για το ποιόν της» .
Τίποτα δεν μπορούσε να ταράξει την γαλήνη τους. Μέσα στο τεράστιο έργο που είχαν αναλάβει, έργο το οποίο έφτασε να αποτελεί πίστη γι’ αυτούς, είχαν βρει την ηρεμία, την μέγιστη αποστολή και την Θέωση που αναζητούσαν ερχόμενοι στη Μονή. Ο Ηγούμενος τους είχε επιλέξει όλους, όχι με βάση την πίστη και το φρόνημα, αλλά με κριτήριο την μόρφωση και την αφοσίωσή τους στο έργο της Μονής, που ήταν η μελέτη, η καταγραφή, η αξιολόγηση και η αντιγραφή των φθαρμένων παπύρων και περγαμηνών της βιβλιοθήκης. Ή τουλάχιστον, έτσι νόμιζαν. Μέχρι την ημέρα που ο μοναχός Τιμολέων, άρχισε να διαβάζει τον αχρονολόγητο τόμο με τις 643 Σιβυλλικές προφητείες, ερανισμένες από κάποιον άγνωστο συγγραφέα ονόματι Προκρουστίδα. Σιβυλλικές προφητείες είχαν ξανασυναντήσει, διαβάζοντας αξιολογώντας και αντιγράφοντας τους φθαρμένους τόμους της βιβλιοθήκης. Ωστόσο αυτό ήταν κάτι που έπρεπε αμέσως να κοινοποιηθεί στον Ηγούμενο. Τον Ηγούμενο, που αντί να ξαφνιαστεί, να ενθουσιαστεί, να θυμώσει έστω, με την σχεδόν εισβολή του μοναχού στο Ηγουμενείο, σκοτείνιασε και καθήλωσε το βλέμμα του στο πορτραίτο του κληροδότη και μεγάλου ευεργέτη της Μονής, το οποίο κρέμονταν, αντί για την εικόνα του Χριστού, πάνω από το γραφείο του.
«Την βρήκες;» ψιθύρισε επιτέλους, μετά από αρκετά λεπτά, και χωρίς να στραφεί να κοιτάξει τον εισβολέα.
Ο καλόγερος απέμεινε να τον κοιτά, γεμάτος έκπληξη. Ήταν φανερό πως ήξερε τι βρήκε. Ήταν επίσης φανερό πως το περίμενε. Γιατί τότε δεν τον είχε προειδοποιήσει;
«Ήλπιζα πως δε θα βρεθεί ποτέ» απάντησε στις σκέψεις του ο Ηγούμενος.
«Μα, Άγιε Ηγούμενε, πώς το ήξερες; Και πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει;»
Ο Τιμολέων, όπως κάθε σοβαρός μελετητής των Σιβυλλικών προφητειών, γνώριζε πολύ καλά πως αυτές οι ψευδεπίγραφες προφητείες δεν ήταν παρά μαχητικά κείμενα ενός άγριου και ανελέητου πολέμου εντυπώσεων των πρώτων χριστιανικών αιώνων. Πως μόνο στο κεφάλι των Χριστιανών εμπνευστών τους υπήρξαν, αν και χρησιμοποιήθηκαν – μέγα το αμάρτημα της ψευδολογίας – για να αποδείξουν το ακαταμάχητο της Χριστιανικής αλήθειας. Όμως εδώ δεν είχαμε να κάνουμε με κάποιο κείμενο που προφήτευε την έλευση του Χριστού, ή το όνομα της Παναγίας. Εδώ είχαμε να κάνουμε με κάτι πολύ πιο τρομερό κάτι που κανείς, ούτε οι παμμακάριστες Σίβυλλες, ούτε οι απολογητές του 4ου αι. μπορούσαν να γνωρίζουν.
«Σου φαίνεται απίστευτο ε;» ξαναμάντεψε τις σκέψεις του ο Ηγούμενος. «Κι όμως, εδώ και 50 χρόνια περίμενα αυτήν την προφητεία. Γι’ αυτό ιδρύσαμε την Μονή. Γι’ αυτό φτιάξαμε αυτήν την βιβλιοθήκη. Γι’ αυτό ήρθα εδώ, στις ερημιές, 20 χρονών παλικάρι, εγκαταλείποντας σπουδές και οράματα. Γι’ αυτό σε διάλεξα, κι εσένα και όλους τους άλλους αδελφούς, ανάμεσα σε εκατοντάδες υποψήφιους.»
«Μα είναι δυνατόν;» επέμεινε ο Τιμολέων. «Είναι δυνατόν να έχει προφητευτεί; Κι αν, έστω, αυτό είναι δυνατόν, γιατί δεν κάνατε το αυτονόητο;»
Ο Ηγούμενος εγκατέλειψε επιτέλους την ενατένιση του πορτραίτου του Μελάγχθωνα και στράφηκε προς τον καλόγερο. Το πρόσωπό του, παραδόξως ήρεμο, μ’ εκείνη την σχεδόν άγια μορφή των καλογέρων, στεφανωμένη από τα κάτασπρα, αλλά πλούσια, μαλλιά του, έμοιαζε τώρα να επιπλήττει την ανησυχία του νεαρού αναγνώστη και αντιγραφέα. Ένα ροζιασμένο, ωχρό, γαλαζοαίματο σχεδόν, χέρι έκρυψε το λεπτοδουλεμένο κομποσχοίνι κάτω από το φθαρμένο αντέρι του, που σείστηκε.
«Και ποιο ήταν το αυτονόητο;» ρώτησε, και χωρίς να περιμένει να πάρει απάντηση, συνέχισε: «Μήπως το να μην ιδρύαμε ποτέ τη Μονή;»
Στάθηκε μερικές στιγμές και πριν ο Τιμολέων προλάβει να συνέλθει από τις απανωτές εκπλήξεις, πριν προλάβει να βρει το κουράγιο να αρθρώσει το εύλογο ναι, είπε:
«Ώστε, λοιπόν, τόσο πολύ σου πήρε τα μυαλά ο ορθολογισμός; Τόσο πολύ σε επηρέασε αυτή η βιβλιοθήκη, ώστε να χάσεις την πίστη σου; Δεν θέλω να απαντήσεις. Άφησε εδώ το βιβλίο και τις σημειώσεις σου θέλω να τις μελετήσω. Το βράδυ, μετά τον εσπερινό, θα συγκεντρωθούμε όλοι στο Αρχονταρίκι. Είναι καιρός να αναλάβουμε τις ευθύνες μας, ενώπιον του Θεού! Πήγαινε τώρα, και μην πεις τίποτα σε κανέναν ακόμα. Μόνο φρόντισε να είναι όλοι παρόντες στον εσπερινό.»
Ο Τιμολέων, χαμήλωσε το κεφάλι, ακούμπησε το βιβλίο και τις σημειώσεις του πάνω στο γραφείο και με ένα τυπικό «ευλόγησον» - σημείο υπακοής στον γέροντα – έφυγε κλείνοντας πίσω του την βαριά πόρτα του Ηγουμενείου και βάδισε προς το κελί του.
Β
Η νουβέλα «Ο θρύλος του θανάτου των Μοναχών» γράφτηκε από τον ΕΝΙΑΥΤΟΝ και δημοσιεύθηκε στο blog: 28 days in February 2006 (https://february2006.blogspot.com). Στην Ματιά δημοσιεύεται με την άδεια του συγγραφέα της, τον οποίο και ευχαριστούμε θερμά.
