Β
Κεφάλαιο 16ο
Φυλετική και εξοντωτική πολιτική του Χίτλερ. Ρατσισμός – Εβραίοι – Ολοκαύτωμα - «Ευθανασία» - Βιολογικά εγκλήματα του Ναζισμού.
Β
Η πολιτική του Χίτλερ βασίζεται στον εξολοθρευτικό αντισημιτισμό και στον ριζοσπαστικό κοινωνικό δαρβινισμό. Από τότε που γίνεται γνωστός, επιτίθεται μέχρι το θάνατό του συνεχώς τους Εβραίους αλλά και άλλες λεγόμενες «κατώτερες φυλές», στις οποίες λογάριαζε και τους Ρόμα, Σίντι, Πολωνούς και Ρώσους. Όσον αφορά τον κοινωνικό δαρβινισμό, είναι ολοφάνερος όταν κοιτάξει κανείς τις αντιλήψεις του σχετικά με τους ασθενείς και τους ανάπηρους. Κατά τη γνώμη του οι άνθρωποι αυτοί δεν είχαν καν το δικαίωμα ζωής (lebensunwert). Η παγκόσμια ιστορία κατά την άποψή του είναι ένας αιώνιος πόλεμος των «δυνατών» εναντίων των «αδύναμων», της «ισχυροτέρας φυλής» εναντίον της «ασθενεστέρας» με τελικό σκοπό την εξολόθρευση των ασθενέστερων φυλών. Έτσι λέει π.χ. το 1929 στην Νυρεμβέργη, σε συνέδριο του NSDAP: «Εάν στην Γερμανία γεννιόνταν κάθε χρόνο ένα εκατομμύριο παιδιά και σκοτώναμε τα 700.000 με 800.000 πιο αδύναμα, το αποτέλεσμα θα ήταν ίσως η αναβάθμιση της δύναμης».
Αυτό και άλλα πολλά ανάλογα από αυτά που λέει αποδεικνύουν ότι η πραγματοποίηση των ρατσιστικών του αντιλήψεων και του κοινωνικού δαρβινισμού ήταν βασικός του στόχος και όχι απλά ένα «δευτερεύον στοιχείο» του προγράμματος των εθνικοσοσιαλιστών, όπως πιστεύουν πολλοί εκλογείς του μέχρι το 1933. Παρόλο που στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο σκοτώνονται περίπου 12.000 γερμανοεβραίοι στρατιώτες για την πατρίδα τους, ο Χίτλερ τους επιτίθεται στο Mein Kampf (1924/25) ως εξής: «Εάν κρατούσαμε κατά την διάρκεια του πολέμου δώδεκα με δεκαπέντε χιλιάδες κεφάλια αυτών των εβραϊκών διαβόλων στο αέριο, όπως αναγκάστηκαν στο πεδίο της μάχης εκατοντάδες χιλιάδες των καλύτερων μας Γερμανών εργατών, η θυσία εκατομμυρίων ίσως να μην είχε αποδειχτεί μάταιη».
Λίγο ακόμη πριν το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου δίνει διαταγή να χρησιμοποιηθούν μεταφορικά μέσα, τα οποία χρειάζονται και λείπουν παντού, για να μεταφερθούν όσο το δυνατό περισσότεροι Εβραίοι στα στρατόπεδα εξόντωσης. Ακόμη και στη διαθήκη του, που γράφει λίγο πριν αυτοκτονήσει, απαιτεί την «απόλυτη τήρηση των νόμων της φυλετικής καθαριότητος».
Η καταδίωξη των Εβραίων
Ο αντισημιτισμός του Χίτλερ, όπως και των εθνικοσοσιαλιστών γενικώς δείχνεται πριν την έναρξη του πολέμου στην ανοιχτή διάκριση και μείωση των δικαιωμάτων τους. Ήδη από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια οι Εθνικοσοσιαλιστές στρέφονται εναντίον των Γερμανών Εβραίων οι οποίοι θεωρούνται defacto φιλοκομμουνιστές. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οδηγεί στο ολοκαύτωμα. Η «τελική λύση του εβραϊκού ζητήματος», έτσι ο Χίτλερ ανακοινώνει ήδη στο Mein Kampf την εξόντωση του ευρωπαϊκού Εβραϊσμού. Θα στοιχίσει τη ζωή περίπου έξι (;) εκατομμυρίων Εβραίων.
Οι διακρίσεις στην Γερμανία αρχίζουν λίγες μέρες μετά την έκδοση του Εξουσιοδοτικού νόμου (Ermachtigungsgesetz) μέσω του Γερμανικού Κοινοβουλίου στις 24 Μαρτίου 1933. Έτσι τον Απρίλιο του 1933 η νέα κυβέρνηση ορίζει το μποϊκοτάρισμα εβραϊκών καταστημάτων για μια μέρα σαν απάντηση στην «εβραϊκή προπαγάνδα» από το εξωτερικό. Ακολουθούν διατάγματα και νόμοι που περιορίζουν τους Γερμανοεβραίους όλο και περισσότερο και ντε φάκτο τους κάνουν γερμανούς πολίτες κατώτερης κατηγορίας. Βάση νόμου για παράδειγμα από τις 7 Απριλίου δεν έχουν πλέον το δικαίωμα να δουλέψουν στο δημόσιο. Όσοι Εβραίοι δουλεύουν μέχρι τότε στο δημόσιο, χάνουν τη θέση εργασίας τους. Με την πάροδο του χρόνου αποκλείονται και από άλλους τομείς. Απαγορεύεται σε εβραίους γιατρούς και δικηγόρους να εργαστούν με ή για μη εβραίους.
Με τους φανερά ρατσιστικούς «νόμους της Νυρεμβέργης» του 1935 οι Γερμανοεβραίοι χάνουν κάθε δικαίωμα που τους εξασφάλιζε η γερμανική υπηκοότητα. Μεταξύ άλλων αυτοί οι νόμοι απαγορεύουν τις παντρειές μεταξύ Εβραίων και μη Εβραίων. Ανάλογες σεξουαλικές σχέσεις ονομάζονται επίσημα «φυλετική ντροπή» (Rassenschande) και τιμωρούνται. Το κράτος και το Κόμμα υποστηρίζουν την λεγόμενη αριοποίηση, δηλαδή την παραλαβή εβραϊκών καταστημάτων από μη εβραίους. Εννοείται ότι οι νέοι ιδιοκτήτες πληρώνουν μηδαμινές αποζημιώσεις στους πρώην ιδιοκτήτες. Στους Εβραίους που θέλουν να μεταναστέψουν επιβάλλεται ο «φόρος φυγής από το Ράϊχ». Με τον φόρο αυτό εξασφαλίζεται να μην τους μείνει αξιόλογη περιουσία εγκαταλείποντας τη Γερμανία. Η προπολεμική καταδίωξη των Εβραίων βρίσκει την ακμή της το βράδυ της 9ης Νοεμβρίου 1938, στη λεγόμενη Νύχτα των Κρυστάλλων, η οποία διαρκεί μέχρι τα ξημερώματα της 10ης Νοεμβρίου. Τότε ο Υπουργός Προπαγάνδας Γκαίμπελς οργανώνει με διαταγή του Χίτλερ βίαια επεισόδια με στόχο τις εβραϊκές κοινότητες και συναγωγές, οι οποίες πυρπολούνται σε όλο το Ράϊχ. Επίσημα τα επεισόδια αυτά θα παρουσιαστούν ως «αυθόρμητο ξέσπασμα της λαϊκής οργής» κατά των Εβραίων.
Αφού αρχίζει ο πόλεμος, η κυβέρνηση του Χίτλερ ετοιμάζει την εξόντωση των Εβραίων. Η μετανάστευση τους απαγορεύεται. Στόχος των αντισημιτικών μέτρων δεν είναι πλέον μονάχα οι Γερμανοεβραίοι, αλλά και όλοι οι Εβραίοι των κατεχόμενων χωρών. Από τις 1 Σεπτεμβρίου 1941 ο Χίτλερ υποχρεώνει όλους τους Εβραίους άνω των 6 ετών να φορούν στα ρούχα ένα κίτρινο αστέρι, για να είναι πάντα φανερή η καταγωγή τους. Επίσης τους απαγορεύεται μεταξύ άλλων η χρησιμοποίηση αυτοκινήτων, δημοσίων μέσων μεταφοράς, ράδιων ή ακόμη και η ιδιοκτησία κατοικίδιων ζώων. Όλο και περισσότεροι μεταφέρονται στα λεγόμενα γκέτο ή και σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Τέλος, το 1942 χτίζονται στην κατεχόμενη Πολωνία στρατόπεδα εξοντώσεως, όπως το Άουσβιτς και το Μαϊντάνεκ. Αυτά θα εξυπηρετήσουν αποκλειστικά στην βιομηχανικά οργανωμένη δολοφονία Ρώσων, Πολωνών, Σίντι, Ρόμα, αντιστασιακών κάθε εθνικότητας, Εβραίων, Γερμανών της αντιπολίτευσης και άλλων.
Η προσωπική ευθύνη του Χίτλερ για τις πράξεις αυτές αμφισβητείται από πολλούς μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ως βασικό επιχείρημα χρησιμοποιούν το ότι δεν υπάρχει κανένα έγγραφο υπογεγραμμένο από τον ίδιο με τη διαταγή της εξόντωσης των Εβραίων. Το ότι η φυλετική πολιτική της κυβέρνησής του αντιστοιχεί όμως και στους προσωπικούς του στόχους και στις αντιλήψεις του αποδεικνύει ο ίδιος με πολλά από αυτά που συνεχώς δηλώνει δημοσίως και τα οποία σώζονται μέχρι και σήμερα. Δεν πρόκειται μονάχα για μεμονωμένες περιπτώσεις όπως την ανακοίνωση του ολοκαυτώματος στο Mein Kampf, ή την ομιλία του στο κοινοβούλιο στις 30 Ιανουαρίου 1939, όπου δηλώνει κατά λέξη ότι κι άλλος ένας πόλεμος θα σημαίνει την «εξόντωση της εβραϊκής φυλής στην Ευρώπη».
Εκείνο που πρέπει να τονισθεί είναι ότι το αντιεβραϊκό πνεύμα έχει διαρκή παρουσία στην Ευρώπη (Δυτική & Ανατολική) από τα χρόνια του Μεσαίωνα, μέχρι και το τέλος του Β΄ Π. Π. Ιδιαίτερα κατά τα χρόνια του μεσοπολέμου οι διώξεις των Εβραίων είχαν ενταθεί σε όλες τις χώρες της Ευρώπης με μοναδική ίσως εξαίρεση τη Μεγάλη Βρετανία.
Μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα για τους διωγμούς και την εξολόθρευση των Εβραίων.
Στις 5 Οκτωβρίου του 1942, από σύμπτωση, ο Hermann Graebe, Γερμανός μηχανικός και μάνατζερ μιας γερμανικής κατασκευαστικής εταιρίας στην Ουκρανία και ο προϊστάμενός του παρακολούθησε μια μαζική εκκαθάριση Εβραίων από τη μικρή πόλη Dubno της Ουκρανίας. Για το γεγονός αυτό έδωσε την παρακάτω μαρτυρία: «ο προϊστάμενός μου κι εγώ κατευθυνθήκαμε στους παράξενους σωρούς που βλέπαμε από μακριά. Κανένας δεν μας ενόχλησε....»
Από τον αντισημιτισμό και την αντιεβραϊκή πολιτική στη μαζική εξόντωση και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Γενοκτονία στην Ευρώπη.
Η μεγαλύτερη ομάδα αμάχων θυμάτων του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου ήταν οι Εβραίοι της Ευρώπης, που εξοντώθηκαν συστηματικά από το χιτλερικό καθεστώς. Στο τέλος του πολέμου ζούσαν περίπου 300.000 Εβραίοι στην Ευρώπη. Σχεδόν 6 εκατομμύρια έχασαν τη ζωή τους.
Οι διώξεις κατά των Εβραίων άρχισαν επίσημα τον Σεπτέμβριο του 1935 με τη θέσπιση των Νόμων της Νυρεμβέργης, βάσει των οποίων οι Εβραίοι στερούνταν των πολιτικών δικαιωμάτων τους. Τα επόμενα 4 χρόνια δημεύθηκαν οι περιουσίες τους στο πλαίσιο ενός προγράμματος «Αριοποίησης» και υποβλήθηκαν σε μια σειρά επαγγελματικών και κοινωνικών διακρίσεων και απαγορεύσεων. Τότε ο μισός εβραϊκός πληθυσμός της Γερμανίας μετανάστευσε.
Με την έναρξη του πολέμου εκατομμύρια Πολωνοεβραίοι περιήλθαν υπό γερμανικό έλεγχο, ενώ η μετανάστευση αποκλείστηκε ως δυνατότητα λόγω του αποκλεισμού της Γερμανίας από τους συμμάχους. Το ναζιστικό καθεστώς εφάρμοσε πολιτική απομόνωσης έναντι των Εβραίων και των λοιπών «ακοινωνικών» στοιχείων, συλλαμβάνοντάς τους και στέλνοντάς τους σε γκέτο χωρίς επαρκή τροφή και ιατρική περίθαλψη.
Η θριαμβευτική πορεία των χιτλερικών στρατευμάτων στη Σοβιετική Ένωση το 1941 άνοιξε την όρεξη του Χίτλερ για να συντρίψει τους δύο «μεγάλους εχθρούς» της αρίας φυλής: τον ιουδαϊσμό και το μπολσεβικισμό. Δόθηκε εντολή στις ένοπλες δυνάμεις και σε ειδικά αποσπάσματα θανάτου των Ες-Ες να δολοφονούν Εβραίους και κομμουνιστές στην Ουκρανία και τις χώρες της Βαλτικής. Στα τέλη του 1941 τέθηκε σε εφαρμογή η «οριστική λύση», δηλαδή το πρόγραμμα συστηματικής εξόντωσης σε στρατόπεδα θανάτου με χρήση δηλητηριωδών αερίων. Εκατομμύρια Εβραίων από κάθε γωνιά της κατεχόμενης Ευρώπης συγκεντρώθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Οι νέοι και αρτιμελείς δούλευαν σε καταναγκαστικά έργα ώσπου να πεθάνουν από εξάντληση ή ασθένειες. Οι υπόλοιποι (παιδιά, ανήμποροι και ηλικιωμένοι) στέλνονταν στους θαλάμους αερίων και μετά αποτεφρώνονταν. Μαλλιά, γυαλιά, χρυσά δόντια, παπούτσια, όλα συγκεντρώνονταν και ανακυκλώνονταν για τις ανάγκες του πολέμου.
Ιστορικός Άτλας του 20ου αιώνα, Καθημερινή, Αθήνα 1999, σελ. 100.
Αντισημιτισμός στη Βιέννη, την πόλη με τους περισσότερους Εβραίους (γύρω στους 180.000) στο γερμανόφωνο χώρο.
Αμέσως μετά την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων στην Αυστρία στις 12 Μαρτίου 1938 ξέσπασε κύμα βιαιοπραγιών εναντίον των Εβραίων, κάτι που επιθυμούσαν σφοδρά από καιρό οι αντισημίτες της χώρας. Ήδη από τις πρώτες μέρες οι Εβραίοι της Βιέννης υπέστησαν προπηλακισμούς, κλοπές και εν μέρει εξώσεις από τα σπίτια τους στο πλαίσιο βίαιων Αριοποιήσεων. Εκείνες τις μέρες πλούτισαν όχι μόνο μέλη του Ναζιστικού Κόμματος, αλλά και πολλοί συνοδοιπόροι του από τις εβραϊκές περιουσίες.
Η πολιτική εξόντωσης των Εβραίων από τους Ναζί συνοδεύτηκε από μια σειρά απαγορεύσεων και διακρίσεων: απαγόρευση σπουδών στο Πανεπιστήμιο, διαχωρισμός των εβραιόπουλων στο σχολείο, απαγόρευση της εισόδου σε βιβλιοθήκες, δημόσιους κήπους και πάρκα, αθλητικούς χώρους, θέατρα, κινηματογράφους, αίθουσες χορού και κέντρα διασκέδασης, χαρακτηρισμός των προσωπικών εγγράφων, απαγόρευση χρήσης των ανελκυστήρων στα δημόσια κτήρια, άρση της προστασίας των Εβραίων ενοικιαστών, αποκλεισμός από τις υπηρεσίες της δημόσιας κοινωνικής πρόνοιας, στιγματισμός μέσω της υποχρέωσης όλων των Εβραίων να φέρουν ένα κίτρινο αστέρι στα ρούχα τους, απαγόρευση χρήσης των δημόσιων μέσων μεταφοράς, κ.ά.
M. John/A.Lichtblau, Schmelztiegel Wien einst und jetzt: Zur Geschichte und Gegenwart von Zuwanderung und Minderheiten, Βιέννη 1990, σελ. 296-297.
Ναζιστικός σαδισμός: Επιχειρήσεις καθαρισμού στη Βιέννη του 1938.
Όποιος το έζησε ως θύμα, δεν μπόρεσε να το ξεχάσει σε όλη του τη ζωή. Μετά την προσάρτηση της Αυστρίας από τη χιτλερική Γερμανία χιλιάδες Βιεννέζοι ιουδαϊσμού θρησκεύματος σύρθηκαν στους πιο πολυσύχναστους δρόμους της πόλης σε ώρες αιχμής και εκεί, σκυμμένοι και ταπεινωμένοι, υποχρεώθηκαν να σφουγγαρίσουν τα πεζοδρόμια και τις διαβάσεις. Ο εξευτελισμός τους δεν περιγράφεται. Όλα τα θύματα και πολλοί αυτόπτες μάρτυρες θυμούνται με πόση απόλαυση παρακολουθούσαν το θέαμα οι «άριοι συμπολίτες» τους.
M. John/A.Lichtblau, Schmelztiegel Wien einst und jetzt: Zur Geschichte und Gegenwart von Zuwanderung und Minderheiten, Βιέννη 1990, σελ. 371.
Ένα από τα χειρότερα μέτρα που εφάρμοσαν οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής στην Ανατολική Ευρώπη, περιοχή με πολλές και πολυπληθείς εβραϊκές κοινότητες ήταν ο εγκλεισμός των Εβραίων σε γκέτο, σε περιφραγμένους και απομονωμένους από τον υπόλοιπο κόσμο χώρους. Εκεί συνωστιζόταν και διαβιούσε κάτω από άθλιες συνθήκες ο εβραϊκός πληθυσμός (Η πύλη ενός από τα μεγαλύτερα γκέτο της Ευρώπης βρίσκεται στο Λοτζ της Πολωνίας).
Το πρόγραμμα ευθανασίας
Την προσωπική ευθύνη του Χίτλερ για το πρόγραμμα ευθανασίας αποδεικνύουν διάφορα έγγραφα: Τον Οκτώβριο του 1939 υπογράφει την διαταγή για την πραγματοποίηση του «Προγράμματος Τ4» [1] (https://www.deathcamps.org/euthanasia/pic/big180839.jpg). Έτσι νομιμοποιεί την «Ευθανασία», που στο Τρίτο Ράιχ ντε φάκτο σημαίνει την δολοφονία σωματικά και ψυχικά ανάπηρων. Οι άνθρωποι αυτοί κατά τον Χίτλερ είναι «ζωή που δεν αξίζει να ζει» και «άχρηστα παράσιτα».
Διάφορα νοσοκομεία και ψυχολογικές κλινικές μετατρέπονται σε εξοντωτικά ιδρύματα, τα λεγόμενα «Κέντρα Ευθανασίας» (π.χ. το Κάστρο Χαρτχάιμ και το Χάνταμαρ). Μόνο στην Γερμανία με τα σύνορα του 1939 δολοφονούνται 190.000 άνθρωποι σε τέτοια κέντρα με διάφορους τρόπους: πυροβολισμός, αέριο, δηλητηρίαση ή απλά πεθαίνουν από την πείνα. Μεταξύ άλλων οι δολοφόνοι τους χρησιμοποιούν φορτηγάκια, των οποίων το καυσαέριο οδηγείται στο εσωτερικό του αυτοκινήτου.
Αντιπρόσωποι των δύο μεγάλων εκκλησιών της Γερμανίας, όπως ο Επίσκοπος του Μίνστερ Κλέμενς Άουγκουστ Γκραφ φον Γκάλεν (Clemens August Graf von Galen), εναντιώνονται κατά των φόνων με αποτέλεσμα, το «Πρόγραμμα Τ4» να εξακολουθεί να πραγματοποιείται στα κρυφά. Οι SS χρησιμοποιούν τα «Κέντρα Ευθανασίας» σαν πειραματικά κέντρα για την εξόντωση των Εβραίων που θα ακολουθήσει.
Οι Νέες Τεχνολογίες συναντούν την Ιστορία - Β΄ παγκόσμιος πόλεμος - Ολοκαύτωμα.
Ο 20ος αιώνας ανήκει στον Hitler. Όπως αναφέρει ο Ροζενμπάουμ, στην εξαίρετη μονογραφία του Ερμηνεύοντας τον Χίτλερ: «...στον αιώνα των άκρων κανείς άλλος δεν απασχόλησε τόσο την ανθρωπότητα και δεν κυριάρχησε στη συνείδησή της όσο το πρόσωπο που τα δώδεκα χρόνια διακυβέρνησης του υπήρξαν μια αποκαλυψιακή έκρηξη διεστραμμένης βίας και αφάνταστης απανθρωπιάς. Η παρουσία του στην Ιστορία είναι ένα βαθύ και διαρκές τραύμα. Τι ιδιαίτερο συνέβη και μία πολιτισμένη κοινωνία ηλεκτρίστηκε από αυτόν και βυθίστηκε σε άβυσσο απίστευτης βαρβαρότητας;». Στην προτεινόμενη γνωστική δραστηριότητα δίνεται η ευκαιρία να διερευνήσουμε, με τη γλώσσα των αριθμών, θέματα ηθικής της ανθρώπινης συμπεριφοράς, καθώς εξάγουμε ιστορικά συμπεράσματα για τις επιπτώσεις του πολέμου στον πληθυσμό κάθε χώρας και στον οικονομικό τομέα. Το λογισμικό excel προσφέρεται τόσο για το χειρισμό των στατιστικών πινάκων, ώστε να εξάγουμε έγκυρα συμπεράσματα, όσο και για τη γραφική απεικόνιση των διαγραμμάτων, ώστε να σχηματίζουμε καθαρή εικόνα των δεδομένων μας. Αξιοποιώντας τις πηγές του διαδικτύου, οδηγούμαστε σε μια απλή διαπίστωση: πίσω από τις στατιστικές βρίσκονται απλοί καθημερινοί άνθρωποι που είδαν τις ζωές τους να καταστρέφονται.
Σύγχρονη Γερμανία: Βία εναντίον των ανθρώπων με αναπηρίες.
Στη διάρκεια των ταξιδιών μας σε διάφορες χώρες αντιμετωπίζουμε τους φόβους πολλών φίλων σχετικά με τη ρατσιστική αντιμετώπιση των Γερμανών που προέρχονται από την πρώην Ανατολική Γερμανία και την έξαρση της βίας εναντίον μη Γερμανών στη Γερμανία.
Οι εικόνες κτηνώδους βίας και μίσους που στρέφεται προς τους μη Γερμανούς έχουν κάνει το γύρο του κόσμου, προκαλώντας φόβους και μνήμες από το τρομαχτικό παρελθόν της Γερμανίας. Τώρα ο πρώτος χρόνος της ένωσης της Γερμανίας έχει περάσει και οι εντάσεις έχουν μειωθεί. Καθώς η καθημερινή ζωή βρίσκει τους ρυθμούς της στην ενωμένη Γερμανία πολλά από τα κρυφά προβλήματα της χώρας αρχίζουν να βγαίνουν στην επιφάνεια: Ανεργία, άστεγοι, αύξηση της βίας στα σχολεία, υπερβολικό μίσος για τους μη Γερμανούς -ρατσιστικές απειλές εμπρησμοί και φόνοι- όλα αυτά έχουν γίνει ένα σταθερό μέρος των ειδήσεων της Γερμανίας.
Κοντά σ’ αυτή την κοινωνική αναταραχή έχει προκύψει και ένα ακόμη τρομαχτικό θέμα: βία και μίσος εναντίον ανθρώπων με αναπηρία στη Γερμανία.
Παρόλο που η Γερμανία δεν ήταν ποτέ μια πολύ φιλική χώρα για αναπήρους, τον τελευταίο χρόνο οι άνθρωποι με αναπηρίες έχουν να αντιμετωπίσουν αυξανόμενες απειλές και βία από τους σκιν-χέντς (skin-heads) και άλλους ακροδεξιούς. Μορφές διακρίσεων που ίσχυαν στο παρελθόν είναι πια πολύ συνηθισμένες. Συνεχίζουμε να είμαστε θύματα διακρίσεων με την τοποθέτησή μας σε ιδρύματα, με το να αποκλειόμαστε από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που αφορούν τη ζωή μας και επιπλέον αυτού του τύπου οι στάσεις βρίσκουν έκφραση και μέσα από άλλους τρόπους.
Όλο και πιο συχνές απειλές του τύπου: «Όταν θα ξεμπερδέψουμε με τους ξένους θα ασχοληθούμε και με εσάς, τους αναπήρους»... «Στην εποχή του Χίτλερ θα είχατε πάει στον θάλαμο των αερίων»... «Εσείς είστε που τρώτε όλους τους φόρους μας».
Πρόσφατα υπήρξαν αρκετές περιπτώσεις βίας εναντίον ανθρώπων με αναπηρίες:
Ένας ηλικιωμένος άνδρας με προβλήματα όρασης, χτυπήθηκε βάναυσα από ομάδα σκιν χεντς στην πόλη Siegen. Πέθανε στο δρόμο προς το νοσοκομείο.
Μαθητές με προβλήματα ακοής σε σχολείο του Halle χτυπήθηκαν σοβαρά από ακροδεξιούς. Σκιν χεντς επιτέθηκαν σ’ ένα οικοτροφείο για μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και χτύπησαν ποιονδήποτε αρνιόταν να πει τα τρομερά πράγματα που απαιτούσαν οι σκιν χεντς για τους μη Γερμανούς.
Αν και αυτές οι ιστορίες αποτελούν ακόμα εξαιρέσεις, τέτοια παραδείγματα δείχνουν, στην υπερβολή τους, ότι η κοινή γνώμη της Γερμανίας μετακινείται από μια στάση απομάκρυνσης από τους ανθρώπους με αναπηρίες προς μια στάση βίαιης απόρριψής τους. Αυτό σημαίνει ότι η κοινωνία μας γίνεται πιο σκληρή για τους ανθρώπους με αναπηρίες και τις οικογένειές τους. Μάλλον ο επόμενος στόχος των νέο-Ναζί μετά από τους μη Γερμανούς και τους ομοφυλόφιλους, θα είναι οι άνθρωποι με αναπηρίες.
Καθώς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αναφέρουν τέτοιου είδους περιστατικά, έρχονται στην επιφάνεια τα εγκλήματα μίσους εναντίον ανθρώπων με αναπηρίες και αυτοί γίνονται πιο πρόθυμοι να μιλήσουν για τις δικές τους εμπειρίες τέτοιων εγκλημάτων.
Μια χειρίστρια αναπηρικού καθίσματος από το Αννόβερο για παράδειγμα, περιέγραψε πρόσφατα σε ένα άρθρο εφημερίδας πώς απειλήθηκε και πετάχτηκε έξω από το κάθισμά της τρεις φορές.
Ένας ηλικιωμένος χειριστής αναπηρικού καθίσματος αυτοκτόνησε τον προηγούμενο χρόνο, αφού επανειλημμένα είχε δεχτεί χτυπήματα, είχε σπρωχτεί στις σκάλες του υπογείου και είχε δεχτεί τις κοροϊδίες μαθητών. Σε ένα γράμμα προς τη γυναίκα του ρώτησε αν θα ήταν καλύτερα για κάποιους σαν αυτόν να είχαν σκοτωθεί στο Τρίτο Ράιχ, όπως προφανώς του είχαν πει κάποιοι εχθρικοί άνθρωποι στο δρόμο.
Ένα άτομο με νοητική καθυστέρηση πρόσφατα κρατήθηκε όμηρος και κακοποιήθηκε για αρκετές ημέρες σε ένα εξοχικό έξω από την πόλη. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι με αναπηρίες αναφέρουν ότι νιώθουν ανασφάλεια όταν βγαίνουν έξω και ότι είχαν τρομακτικές εμπειρίες, όχι μόνο από σκιν χεντς αλλά και από «φυσιολογικούς» ανθρώπους.
Η βία, ωστόσο, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, που απλώς εκφράζει τη γενική τάση η κοινωνία των «ικανών» να ξεφορτωθεί και να πάρει αποστάσεις από οτιδήποτε «ενοχλητικό» ή διαφορετικό.
Οι εκτενείς συζητήσεις για την πιθανή νομιμοποίηση της ευθανασίας είναι μια απειλή, την οποία αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με αναπηρίες στη Γερμανία εδώ και πολλά χρόνια. Οι ανάπηροι εδώ είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε αυτό το θέμα, εξαιτίας της κληρονομιάς των Ναζί, των δολοφονιών χιλιάδων ανθρώπων με αναπηρίες και των υποχρεωτικών στειρώσεων εκατοντάδων χιλιάδων αναπήρων.
Ακόμη και η ακαδημαϊκή αναφορά ή συζήτηση στην υπόθεση της ευθανασίας, ακόμη και τα υπονοούμενα είναι -θεωρούνται πως είναι- πολύ απειλητικά για τους αναπήρους.
«Μια κοινωνία που βραβεύει την υπερβολική ομορφιά, την υψηλή κινητικότητα και το ανώτερο επίπεδο ανεξαρτησίας, μπορεί εύκολα να μετατρέψει το δικαίωμα στο θάνατο σε υποχρέωση για θάνατο όλων αυτών που αποκλίνουν από αυτά», δήλωσε ο Uwe Frehse από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ανεξάρτητης Διαβίωσης (ENIL) αναφερόμενος στις επικίνδυνες συζητήσεις για τη νομιμοποίηση της «ενεργητικής βοήθειας στο θάνατο», όπως ονομάζεται η «ευθανασία» αναπήρων στη Γερμανία.
Από μόνη της η συζήτηση για το ονομαζόμενο «δικαίωμα στο θάνατο» δεν είναι αυτό που απασχολεί τους ανθρώπους με αναπηρίες στη Γερμανία. Η φιλοσοφία του αυστραλού Peter Singer πηγαίνει ένα βήμα μακρύτερα, θέτοντας ερωτήματα για το αν θα έπρεπε να επιτρέπεται στα βρέφη με αναπηρίες να ζουν και για το αν ο βαθμός της ευτυχίας των γονιών είναι μεγαλύτερος για τους γονιούς με μη ανάπηρα παιδιά.
Κείμενα όπως αυτά του κυρίου Singer λειτουργούν, για να νομιμοποιήσουν περιπτώσεις φόνων, κατά τις οποίες ανάπηρα βρέφη σκοτώθηκαν από τους γονείς τους.
Αυτά τα ρατσιστικά βιβλία και οι ιδέες έχουν ήδη διδαχτεί και συζητηθεί - ακόμα και σε κάποια γερμανικά πανεπιστήμια και σε μερικές γερμανικές οργανώσεις αναπήρων. Το Γερμανικό κίνημα αναπήρων απορρίπτει έντονα αυτές τις διδασκαλίες και έχει χρηματοδοτήσει μεγάλες διαμαρτυρίες εναντίον τέτοιων θεμάτων.
«Κατ’ αρχήν, είναι εντελώς απαράδεχτο να τίθεται υπό αμφισβήτηση το δικαίωμα μας στη ζωή από οποιονδήποτε τρίτο. Ειδικά μια κοινωνία, όπως η Γερμανική, με μια σοβαρή ιστορία βίας εναντίον ανθρώπων με αναπηρίες, που συντηρεί καθημερινές διακρίσεις εναντίον των αναπήρων, βρίσκουμε πως δεν έχει το δικαίωμα να συζητά.
Είναι πιο σωστό να μιλάμε για το πώς θα ζήσουμε μια αυτοδιαχειριζόμενη ζωή, παρά για το πώς θα κανονίσουμε ένα αυτοδιαχειριζόμενο θάνατο» δήλωσε ο Uwe Frehse.
Κοιτάζοντας την εικόνα της Γερμανικής κοινωνίας στο σύνολό της, γίνεται ξεκάθαρο το γεγονός ότι, όπως έγινε και με τα εγκλήματα των Ναζί κατά των ομοφυλόφιλων, η κληρονομιά της βίας εναντίον των ανθρώπων με αναπηρίες στην κοινωνία έχει μείνει η κρυφή αρετή της Γερμανικής κοινωνίας.
Η πλειοψηφία του γερμανικού πληθυσμού δεν έχει ασχοληθεί ποτέ με το θέμα. Επίσης δεν έχει σχεδόν καθόλου συνείδηση των εγκλημάτων εναντίον των ανθρώπων με αναπηρίες κατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ. Οι Γερμανοί ακόμα δεν έχουν συνειδητοποιήσει την αδικία και τις διακρίσεις τις οποίες αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι με αναπηρίες μέχρι σήμερα.
Επιπλέον, η αναπηρία στη Γερμανία αντιμετωπίζεται ως μια προσωπική τρομερή τραγωδία, ένα θέμα κυρίως της κοινωνικής πρόνοιας, του οποίου η προτεινόμενη λύση είναι ο ιδρυματισμός. Η Γερμανική κοινωνία δεν αναγνωρίζει ότι η αναπηρία είναι ένα πλέγμα πολιτικών δικαιωμάτων, μια πραγματικότητα της ζωής και μάλιστα μια πραγματικότητα της ζωής που πρέπει να ενσωματωθεί και να υποστηριχτεί από την κοινωνία. Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι σε ένα κοινωνικό κλίμα ευρέως αποδεκτού -και επικροτούμενου- μίσους, όπως εκφράζεται με τις βίαιες ενέργειες εναντίον των ανθρώπων που αναζητούν εδώ πολιτικό άσυλο από άλλες χώρες, έχουν έρθει στην επιφάνεια με υπερβολικό τρόπο οι κρυφές σκέψεις και τα συναισθήματα πολλών ατόμων.
Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος αν η κυβέρνηση, οι πολιτικοί και οι προεξέχοντες (σικ) πολίτες είναι σε θέση να αντιδράσουν. Θα μπορούσε επίσης να αναρωτηθεί για το τι κάνουν εναντίον τέτοιων αντικοινωνικών και εξτρεμιστικών τάσεων. Ενώ ο Γερμανικός δισταγμός, όσον αφορά τη βία εναντίον μη Γερμανών, έχει δεχτεί κριτική από όλο τον κόσμο, δεν έχει εφαρμοστεί πίεση στη γερμανική κυβέρνηση και στην κοινωνία για την ασφάλεια των Γερμανών με αναπηρίες.
Στις συζητήσεις για το σύνταγμα της ενωμένης Γερμανίας, αν επρόκειτο οι άνθρωποι με αναπηρίες να απαιτήσουν πραγματική προστασία από το σύνταγμα, όταν πέφτουν θύματα διακρίσεων, θα υπήρχε προθυμία από τους πολιτικούς οργανισμούς και κόμματα να υποστηριχτεί ένα τέτοιο αίτημα. Αν και η προστασία των ανθρώπων με αναπηρίες δε θα επιφέρει θαύματα, ωστόσο έχουν συμφέρον οι Γερμανοί πολιτικοί, γιατί με αυτό τον τρόπο θα δώσουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι αντιτίθενται στις διακρίσεις και στη βία εναντίον των ανθρώπων με αναπηρίες.
Είναι πράγματι πολύ σημαντικό αυτό για την απάλυνση της ρατσιστικής κληρονομιάς του Γερμανικού έθνους: ένας Γερμανός δικαστής στην πόλη Flesburg επιδίκασε το περασμένο φθινόπωρο αποζημίωση σε ένα ζευγάρι τουριστών, επειδή οι διακοπές τους διαταράχτηκαν όταν εξαναγκάστηκαν να παίρνουν τα γεύματά τους σε ένα εστιατόριο ξενοδοχείου όπου γευμάτιζε και μια ομάδα ατόμων με αναπηρίες.
Πολλά άτομα με αναπηρίες και οι γονείς τους περιμένουν από τους πολιτικούς να λάβουν σοβαρές αποφάσεις εναντίον κάθε τύπου διακρίσεων.
Όπως οι Γερμανοί έπρεπε να πάρουν στα χέρια τους το θέμα της αντίστασης στη βία εναντίον των μη Γερμανών -περισσότερα από 3 εκατομμύρια άτομα στη Γερμανία παρακολούθησαν εκατοντάδες εκδηλώσεις και έκαναν λαμπαδηφορίες, για να διαμαρτυρηθούν εναντίον του μίσους και της βίας των τελευταίων μηνών- έτσι και οι άνθρωποι με αναπηρίες πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για τους εαυτούς τους αντί να περιμένουν τους αναποφάσιστους και διστακτικούς πολιτικούς.
Χιλιάδες άνθρωποι με αναπηρίες έχουν διαδηλώσει τους τελευταίους μήνες εναντίον της απόφασης του δικαστηρίου στη Flensburg, υπέρ της ένταξής τους στο νέο σύνταγμα, υπέρ μιας νέας ισχυρής νομοθεσίας εναντίον των διακρίσεων προς άτομα με αναπηρίες.
«Ένα πράγμα που έχω μάθει από την αυξανόμενη βία εναντίον των ανθρώπων με αναπηρίες στη Γερμανία είναι ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με μια πολιτική για την αναπηρία, που θα επικεντρώνεται στις διακρίσεις και την αποδυνάμωση των ανθρώπων με αναπηρίες. Πρέπει να οργανωθούν νέες υπηρεσίες, κυρίως από τα ίδια τα άτομα με αναπηρίες, και να σχεδιαστούν σύμφωνα με τις πραγματικές τους ανάγκες. Αυτές οι υπηρεσίες πρέπει να βοηθούν τους αναπήρους στη ζωή τους στην κοινότητα, στη γνωριμία τους με τους γείτονές τους, δείχνοντας ότι τα άτομα με αναπηρίες είναι μέρος της κοινότητας. Αν έχουμε την ευκαιρία και την υποστήριξη να μάθουμε να ζούμε αυτοδιαχειριζόμενοι τη ζωή μας και ενεργοί κοινωνικά και οικονομικά, τότε θα είμαστε λιγότερο ευάλωτοι. Οι διακρίσεις και η αποδυνάμωση έχει ήδη σκοτώσει πολλούς από τους αδελφούς/ές μας με αναπηρίες κατά τη διάρκεια του Τρίτου Ράιχ. Κάτι τέτοιο δε θα το παρακολουθήσουμε ως παθητικοί και σιωπηλοί θεατές για δεύτερη φορά. Θα αγωνιστούμε για τα δικαιώματά μας και κυρίως για το δικαίωμα των Γερμανών με αναπηρίες να καθορίζουν αυτοί οι ίδιοι τα δικαιώματά τους» καταλήγει ο Uwe Frehse από την ENIL.
(Των Ottman Miles – Paul και Dinah Radtke, από το περιοδικό της Disability Awareness in Action).
Οι Έλληνες Εβραίοι και η σημασία της μνήμης του Ολοκαυτώματος.
Το Ολοκαύτωμα έχει χαρακτηριστεί ως το απόλυτο όριο της ανθρώπινης θηριωδίας. Είναι μια λέξη που υποδηλώνει απέραντο πόνο. Εκατομμύρια ζωές αθώων χάθηκαν με τρόπο τραγικό στο βωμό ενός παθιασμένου αντισημιτισμού.
Πρωτεργάτης αυτού του παράλογου και αδιανόητου εγκλήματος, υπήρξε ο Αδόλφος Χίτλερ και οι συνεργάτες του. Η πολιτική του εμπνεόταν από άκρατο αντισημιτισμό και ακραίο κοινωνικό δαρβινισμό. Εβραίοι, Ρομά, Σίντι, Πολωνοί, Ρώσοι κ.ά. ήσαν, κατά την αντίληψή του «κατώτερες φυλές» που έπρεπε να αφανισθούν. Όσο για τους χρόνια ασθενείς και τους ανάπηρους είχαν δικαίωμα μόνο στην ευθανασία. Σύμφωνα με τον Χίτλερ η ιστορία είναι ένας αιώνιος πόλεμος, επιβολή των «δυνατών» στους «αδύνατους», επικράτηση της «ισχυρότερης» φυλής στην «ασθενέστερη», με τελικό στόχο της εξολόθρευσή τους.
Με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου «η απόλυτη τήρηση των νόμων της φυλετικής καθαρότητας» βρίσκει την εφαρμογή της στην ολοκληρωτική εξόντωση, όχι μόνον των Γερμανοεβραίων αλλά και κάθε πολίτη εβραϊκής καταγωγής στις χώρες που καταλάμβανε η Γερμανία.
Η απαγόρευση μετανάστευσης των Εβραίων, η κατάφωρη παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, ο υποχρεωτικός στιγματισμός τους με το κίτρινο αστέρι -δηλωτικό της καταγωγής τους- είναι τα πρώτα μέτρα, για να στηθούν στη συνέχεια τα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης στο Άουσβιτς και το Μαϊντάνεκ της Πολωνίας. Στα στρατόπεδα αυτά όπως και σε άλλα που ιδρύθηκαν αργότερα, αρχίζουν να μεταφέρονται με τρένα του θανάτου κατά χιλιάδες οι μελλοθάνατοι.
Έξι εκατομμύρια αθώοι, άνδρες, γυναίκες, παιδιά εξοντώθηκαν με κάθε τρόπο, κυρίως σε θαλάμους με δηλητηριώδη αέρια, για να αφήσουν στην ανθρωπότητα το αναπάντητο ερώτημα: Γιατί;
Ένα ακόμη ερώτημα που προκύπτει είναι πώς άνθρωποι που ανήκαν σε μια πολιτισμένη κοινωνία, που καθένας απ’ αυτούς είχε τη δική του ανθρώπινη ιστορία, γυναίκα, παιδιά, οικογένεια, χαρές και λύπες, όνειρα και ιδανικά, έγιναν δήμιοι εκατομμυρίων συνανθρώπων τους.
Από τη δίνη αυτού του ανοσιουργήματος δεν ήταν δυνατόν να εξαιρεθούν και οι συμπολίτες μας, οι Έλληνες Εβραίοι των ελληνικών εβραϊκών κοινοτήτων, που άκμαζαν τότε σε πολλές πόλεις της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας, ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη. Αποδίδοντας φόρο τιμής στις χιλιάδες Εβραίους Έλληνες πολίτες, που έπεσαν θύματα της φρικιαστικότερης ομαδικής γενοκτονίας στην ιστορία της ανθρωπότητας, η Βουλή των Ελλήνων, με ομόφωνο ψήφισμά της, καθιέρωσε την 27η Ιανουαρίου ως «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων και ηρώων του Ολοκαυτώματος».
Βαθιές είναι οι ρίζες στην ιστορία της ειρηνικής συνύπαρξης και της πολιτιστικής όσμωσης ανάμεσα σε Ορθόδοξους Έλληνες και Εβραίους Έλληνες πολίτες. Στις αρχές του 20ου αιώνα ο αριθμός των Ελλήνων Εβραίων φθάνει τις 70.000 περίπου. Οι άνθρωποι αυτοί, διατηρώντας τη θρησκευτική και πολιτιστική τους ταυτότητα συνέβαλαν στην οικονομική και πνευματική ανάπτυξη της χώρας. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η συμμετοχή τους και στους εθνικούς μας αγώνες. Κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο χιλιάδες Ελληνοεβραίοι πολέμησαν στις τάξεις του Ελληνικού στρατού, κατά των Ιταλών και Γερμανών είτε ως απλοί στρατιώτες είτε ως αξιωματικοί και υπαξιωματικοί. Ανάμεσά τους ο συνταγματάρχης Μορδεχάι Φριζής από τη Χαλκίδα, που έπεσε στη μάχη του Καλαμά, οι αξιωματικοί Ζαν Αλλαλούφ από τη Θεσσαλονίκη, Σαλβατώρ Σαρφατής από την Αθήνα, Ζοζέφ Βαρούχ από την Κέρκυρα, Λεόντε Ντόστη από τα Γιάννενα και πολλοί άλλοι. Αρκετοί επίσης ήταν οι Έλληνες Εβραίοι που πήραν μέρος στην Αντίσταση, ενταγμένοι στις Ελληνικές αντιστασιακές ομάδες, ΕΑΜ/ΕΛΛΑΣ, ΕΔΕΣ, ΕΚΚΑ, κατά την κατοχή, και πολέμησαν κατά των κατακτητών.
Οι Ναζιστές, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, εξαπέλυσαν απηνή διωγμό κατά των Εβραίων σε όλη την Ελλάδα, τοποθετώντας στο μάτι του Κυκλώνα την ανθούσα εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης. Πενήντα χιλιάδες Έλληνες Εβραίοι της Θεσσαλονίκης οδηγήθηκαν, κυρίως, στο στρατόπεδο του Άουσβιτς. Συνολικά από τους 77.377 Έλληνες Εβραίους επέστρεψαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, μετά την ήττα της Γερμανίας, μόνο 10.226. χάθηκε δηλαδή το 86% του εβραϊκού πληθυσμού της χώρας.
Ακόμα όμως και κάτω από τις φρικτές συνθήκες των στρατοπέδων εξόντωσης οι συμπολίτες μας Εβραίοι, έδωσαν δείγματα υψηλού φρονήματος και ηρωισμού. Στο Άουσβιτς 315 έκαναν εξέγερση, ανατίναξαν ένα κρεματόριο και αντιστάθηκαν μέχρις ενός στα SS και στις επιθέσεις πέντε αεροπλάνων που τους καταδίωξαν.
Η μοίρα των Εβραίων συμπατριωτών τους δεν άφησε ασυγκίνητους τους υπόλοιπους Έλληνες, που βίωναν και οι ίδιοι τις οδυνηρές συνέπειες της Κατοχής. Η κοινή γνώμη στην Ελλάδα ξεσηκώθηκε και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που, αψηφώντας το θανάσιμο κίνδυνο που τους απειλούσε, προστάτευσαν Εβραίους συμπολίτες τους, παρά το γεγονός ότι η πράξη τους αυτή εθεωρείτο από τις ναζιστικές αρχές έγκλημα, που επέσυρε την ποινή ακόμη και του θανάτου. Στον αγώνα για την προστασία των καταδιωκόμενων Εβραίων ιδιαιτέρως σημαντική υπήρξε η συμβολή του ορθόδοξου κλήρου, εκπρόσωποι του οποίου όπως οι Μητροπολίτες Θεσσαλονίκης Γεννάδιος, Βόλου Ιωακείμ, Χαλκίδος Γρηγόριος και κυρίως ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνός διαμαρτυρήθηκαν έντονα προς τις γερμανικές αρχές Κατοχής. Είναι πολύ χαρακτηριστική η γενναία απάντηση του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού στο ναζί στρατηγό Στρόπ, όταν τον απείλησε με τουφεκισμό εξαιτίας της έγγραφης διαμαρτυρίας του για τους διωγμούς των Ισραηλιτών της Ελλάδας: «Οι ιεράρχες της Ελλάδος, στρατηγέ Στρόπ, δεν τουφεκίζονται, απαγχονίζονται. Σας παρακαλώ να σεβασθήτε αυτή την παράδοσιν». Σημειώνουμε ότι ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός υπήρξε ο μοναδικός ηγέτης Ευρωπαϊκής Εκκλησίας που αξίωσε επίσημα από τις Γερμανικές Αρχές Κατοχής να σταματήσουν το διωγμό των Εβραίων.
Στο έργο τους, οι εκπρόσωποι του κλήρου είχαν την αμέριστη συνδρομή γενναίων Ελλήνων αξιωματικών, όπως ο Διευθυντής της Αστυνομίας Αθηνών Άγγελος Έβερτ, που έδωσε διαταγή στα Αστυνομικά Τμήματα να χορηγούν ψεύτικες ταυτότητες στους Εβραίους και ο Διευθυντής του Μητρώου Δήμου Αθηναίων Π. Χαλδέζος, που φρόντισε σε συνεργασία με τον Δαμασκηνό να ανοιχτεί ειδικό αρχείο, όπου καταχωρίστηκαν όσοι Εβραίοι βαφτίζονταν Χριστιανοί για να γλιτώσουν.
Μοναδικό σε ευρωπαϊκή κλίμακα παράδειγμα υπήρξε και το νησί της Ζακύνθου, όπου ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος Δημητρίου και ο Δήμαρχος Ζακύνθου Λουκάς Καρρέρ αρνούμενοι, με κίνδυνο της ζωής τους, να παραδώσουν στις γερμανικές αρχές κατάλογο με τα ονόματα των μελών της τοπικής εβραϊκής κοινότητας την έσωσαν στο σύνολό της.
Για όλα αυτά οι Έλληνες Εβραίοι έχουν εκφράσει την ευγνωμοσύνη τους, φροντίζοντας να απονεμηθεί από το κράτος του Ισραήλ στους σωτήρες τους ο τιμητικός τίτλος του «Δικαίου των Εθνών». Αλλά και η ελληνική κοινωνία κατανοεί και τιμά τις θυσίες και τους αγώνες των Ελλήνων Εβραίων, τη σημαντική προσφορά τους στον πόλεμο του ’40 και την Αντίσταση, καθώς και τη συμβολή τους στην οικονομική και πνευματική ανάπτυξη της χώρας.
Διερμηνεύοντας τα αισθήματα του ελληνικού λαού, και η ελληνική Πολιτεία, τιμά, ιδιαίτερα τα αθώα θύματα των ναζιστικών διωγμών με την καθιέρωση της 27ης Ιανουαρίου ως Ημέρας Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων και ηρώων του Ολοκαυτώματος.
Με τον τρόπο αυτό δίνεται σε όλους μας η ευκαιρία περισυλλογής και προβληματισμού. Η σκέψη πώς από ένα λαό με υψηλό μορφωτικό επίπεδο προήλθαν οι υπεύθυνοι για τη μεγαλύτερη καταισχύνη της ανθρώπινης ιστορίας, πώς η επίδραση ενός Beethoven, ενός Goethe, ενός Kant δε στάθηκε ικανή να αποτρέψει αυτό το ανοσιούργημα, μας αφήνει την υποψία πως ο πολιτισμός και η τεχνογνωσία δεν αποκλείουν την απανθρωπιά και την αναλγησία. Ρίχνοντας, άλλωστε, μια ματιά στο σημερινό πολιτισμένο μας κόσμο καταλήγουμε στη μελαγχολική διαπίστωση πως παρόμοιοι θύτες και θύματα, ως οι Ναζί και οι Εβραίοι, υπάρχουν, δυνάμει, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Κρούσματα αδικίας, διώξεων, ρατσισμού, απειλούν και στις μέρες μας την ανθρώπινη κοινωνία.
Γενοκτονίες, βεβαίως, και βαρβαρότητες, είχαμε και στο παρελθόν. Στην περίπτωση όμως του Ολοκαυτώματος κυριάρχησε μια ξεχωριστή λογική, εκείνη του ρατσισμού, της επιλογής, συνεπικουρούμενη, μάλιστα, από την επιστήμη και την τεχνογνωσία. Στο παρελθόν, από την εποχή της πρωτόγονης κατάστασης του ανθρώπινου είδους, ο άνθρωπος σκότωνε για να ικανοποιήσει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης ή να αμυνθεί, κάποτε ίσως και από επιθετικότητα, πάντα όμως εν θερμώ. Στο Ολοκαύτωμα τα πράγματα διαφέρουν. Εδώ, τα θύματα, που δεν ήταν για τους θύτες πρόσωπα, μα σκέτος αριθμός, εξοντώνονταν με τρόπο γραφειοκρατικά προγραμματισμένα, ψυχρό, μεθοδικό... επιστημονικό.
Και πόση στ’ αλήθεια απογοήτευση θα μπορούσε να φορτώσει τη σκέψη μας η εύλογη απορία: Μήπως, άραγε, όσο μεγαλύτερη είναι η πρόοδος του ανθρώπου τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες, κάτω από ορισμένες συνθήκες, να γιγαντώνεται η απανθρωπιά του;
Για όλους τους λόγους, η Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων και ηρώων καθώς και όλων των θυμάτων του Ολοκαυτώματος λειτουργεί ως προειδοποίηση, ως σήμα κινδύνου, ως μήνυμα εγρήγορσης. Κανείς δεν μπορεί να μας εγγυηθεί ότι ένα καινούριο ολοκαύτωμα αποκλείεται να ξανασυμβεί. Γι’ αυτό δεν έχουμε την πολυτέλεια κανενός είδους εφησυχασμού, καμιάς ανοχής σε φαινόμενα αδικίας, προκαταλήψεων, ρατσισμού, παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Μας δίνει βέβαια η ανάμνηση του Ολοκαυτώματος και ένα μήνυμα αισιοδοξίας με πανανθρώπινο περιεχόμενο, καλώντας και προκαλώντας μας να κατανοήσουμε πως η μόνη αποτρεπτική δύναμη για να μη βιώσει η ανθρωπότητα στο μέλλον παρόμοια δεινά είναι η συνειδητοποίηση απ’ όλους της ανάγκης για αμοιβαία κατανόηση, εμπιστοσύνη, σεβασμό, ελευθερία και φιλία ανάμεσα στα έθνη, στις θρησκείες, στις κοινωνικές ομάδες.
Β
Β
Αυτό το ebook είναι της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη και δημοσιεύεται στην Ματιά με την άδεια της. Εμείς από αυτές τις γραμμές θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά την συγγραφέα του για την άδεια δημοσίευσης που μας έδωσε.
Τα πνευματικά δικαιώματα του ανήκουν στην συγγραφέα του, Αμαλία Κ. Ηλιάδη. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, ολική ή μερική, περιληπτική, κατά παράφραση ή διασκευή και απόδοση του περιεχομένου της έκδοσης με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης, ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του συγγραφέα. (Νόμος 2121/1993 & διεθνής σύμβαση της Βέρνης που έχει κυρωθεί με τον Ν.100/1975).
Για να μάθετε για την Αμαλία Κ. Ηλιάδη κάντε κλικ εδώ.
