Φρόιντ Σίγκμουντ. Αυστριακός νευρολόγος και ψυχίατρος, «πατέρας της ψυχαναλύσεως» (1856-1939). Ήταν εβραϊκής καταγωγής. Γεννήθηκε στο Φράιμπεργκ της Μοραβίας και σπούδασε Ιατρική στη Βιέννη. Σαν βοηθός του καθηγητή της Ψυχολογίας Μπρίκε ανακάλυψε τις αναισθητικές ιδιότητες της κοκαΐνης. Το 1885 παρακολούθησε μαθήματα του Σαρκό στη Γαλλία και το 1889 στη σχολή του Νανσί τα πειράματα του Λισμπόλ και Μπερνέμ, γεγονότα τα οποία συνέβαλαν εποικοδομητικά στη μετέπειτα εργασία του. Κατόπιν εργάστηκε στη Βιέννη μαζί με τον Μπρίνερ και τότε παρατήρησε ότι κάποια υστερική θεραπεύτηκε, αφού μετά από διερεύνηση μέσω υπνώσεως του ψυχικού της παρελθόντος, επαναφέρθηκε στη συνείδησή της η γενεσιουργός συγκίνηση.
Έτσι, θεμελίωσε τη θεωρία του, το φροϊδισμό όπως ονομάστηκε, καθώς και την τεχνική της ψυχαναλύσεως, με την οποία θεράπευσε την υστερία και άλλες νευρώσεις. Το 1902 έγινε έκτακτος καθηγητής στην Ιατρική Σχολή της Βιέννης, αλλά το 1938, όταν οι Ναζί κατέλαβαν την Αυστρία, πήγε στο Λονδίνο. Γνωρίστηκε με τον Άντλερ, το Στέκελ, το Φερέντντ και το Γιούνγκ και το 1908 συμμετείχε στο πρώτο Διεθνές Συνέδριο Ψυχολογίας. Ο Φρόιντ αποτελεί μία από τις κορυφαίες επιστημονικές φυσιογνωμίες του αιώνα μας, ενώ το έργο του δεν ανέτρεψε ριζικά τις αντιλήψεις της κλινικής ψυχιατρικής και ψυχολογίας μόνο, αλλά επηρέασε τη λογοτεχνία, την επιστήμη, τον κινηματογράφο, την παιδαγωγική, την εγκληματολογία, την εθνολογία κ.ά. Από το μεγάλο συγγραφικό του έργο αναφέρουμε: «Έμμονες ιδέες και φοβίες», «Μελέτες για την υστερία», «Ψυχοπαθολογία της καθημερινής ζωής», «Πέντε μαθήματα ψυχαναλύσεως», «Τοτέμ και ταμπού», «Πένθος και μελαγχολία», «Εισαγωγή στην ψυχανάλυση», «Το Εγώ και το Εκείνο», «Η άρνηση», «Ολοκληρωμένη και ατελής ψυχανάλυση» κ.ά.
Αποσπάσματα από σκέψεις και απόψεις του Ζίγκμουντ Φρόιντ:
«Ποιος θα εκπαιδεύσει τους εκπαιδευτές;»
...Θα είναι μια μειοψηφία των εκπαιδευτικών, που θα εμψυχώνεται από την πίστη για την ανάγκη μεταρρύθμισης της σκέψης και αναμόρφωσης της εκπαίδευσης. Θα είναι εκπαιδευτές που θα έχουν συναίσθηση της αποστολής τους. Ο Φρόιντ έλεγε ότι υπάρχουν τρεις εξ’ ορισμού αδύνατες λειτουργίες: της εκπαίδευσης, της διακυβέρνησης και της ψυχανάλυσης. Ακριβώς επειδή είναι κάτι περισσότερο από λειτουργίες ή επαγγέλματα. Ο λειτουργικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης οδηγεί στην αναγωγή του διδάσκοντα σε υπάλληλο. Ο επαγγελματικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης οδηγεί στην αναγωγή του διδάσκοντα σε ειδικό. Η εκπαίδευση πρέπει να ξαναγίνει όχι μόνο μία λειτουργία, ειδίκευση, επάγγελμα, αλλά καθήκον δημόσιας ασφάλειας: μια αποστολή...
...Ας ανακεφαλαιώσουμε τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της εκπαιδευτικής αποστολής:
- να παράσχει μια κουλτούρα που να επιτρέπει να διακρίνουμε, να θέτουμε σε πλαίσιο, να σφαιρικοποιούμε, να επιπίπτουμε στα πολυδιάστατα, σφαιρικά και θεμελιώδη προβλήματα.
- να προετοιμάζει τα πνεύματα για να απαντήσουν στις προκλήσεις που θέτει η ανθρώπινη γνώση και η αυξανόμενη πολυπλοκότητα των προβλημάτων.
- να προετοιμάζει τα πνεύματα να αντιμετωπίσουν τις διαρκώς αυξανόμενες αβεβαιότητες, όχι μόνο δίνοντάς τους να ανακαλύψουν την αβέβαιη και τυχαία ιστορία του Σύμπαντος, της ζωής, της ανθρωπότητας, αλλά ευνοώντας επίσης σ’ αυτά τη στρατηγική νοημοσύνη για ένα καλύτερο κόσμο.
- να εκπαιδεύσει προς την κατεύθυνση της ανθρώπινης κατανόησης μεταξύ των ανθρώπων κοντινών και μη
- να διδάξει την ιδιότητα του πολίτη της γης, διδάσκοντας την ανθρώπινη φύση, τόσο μέσα στην ανθρωπολογική της ενότητα, όσο και μέσα στις ατομικές και πολιτισμικές ποικιλότητές της, καθώς επίσης και μέσα στην κοινότητα του πεπρωμένου της που χαρακτηρίζει την πλανητική εποχή, όπου όλοι οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τα ίδια ζωτικά και «θανάσιμα» προβλήματα.
Όνειρα: περνάμε έξι χρόνια, περίπου 50.000 ώρες από τη ζωή μας βλέποντας όνειρα. Τα όνειρα μοιάζουν με πέρασμα σε έναν άλλο κόσμο όπου όλα είναι δυνατά. Μπορούμε για παράδειγμα να πετάξουμε ή να κατρακυλήσουμε σ’ ένα γκρεμό χωρίς τέλος. Και όλα αυτά χάρη στον εγκέφαλό μας, ο οποίος δεν κοιμάται ποτέ. Αντίθετα, κατά τη διάρκεια του ύπνου συνεχίζει να εργάζεται και παράγει εικόνες έξω από κάθε λογική.
Ο πρώτος που μελέτησε επιστημονικά το μυστήριο των ονείρων ήταν ο πατέρας της ψυχανάλυσης, ο Σίγκμουντ Φρόιντ. Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική θεωρία του τα όνειρα περιέχουν σύμβολα που σχετίζονται με το ασυνείδητο. Αν αποκωδικοποιήσουμε αυτά τα σύμβολα τότε θα μπορέσουμε να απαλλαγούμε από τα συμπλέγματά μας.
Οι επιστήμονες σήμερα διαφωνούν με τη θεωρία του Φρόιντ και υποστηρίζουν πως τα όνειρα είναι η ασφαλιστική δικλείδα για την ψυχική μας υγεία. Μέσω των ονείρων ο νους μπορεί να αφομοιώσει εμπειρίες και σκέψεις προηγούμενων ημερών. Διαγράφει τις άχρηστες πληροφορίες και τακτοποιεί τις χρήσιμες. Πρόκειται για ένα βιολογικό format στον σκληρό δίσκο του εγκεφάλου.
Όπως και να ‘χει τα όνειρα, ευχάριστα ή τρομακτικά, ακόμα παραμένουν ένα άλυτο μυστήριο και συνεχίζουν να προκαλούν τους επιστήμονες και να γοητεύουν όλους εμάς.
Φρόιντ και Γιούνγκ.
Κατά τον Φρόιντ, τα όνειρα προσφέρουν μια κλειδαρότρυπα στο ασυνείδητό μας. Με τη βοήθεια του υποσυνείδητού μας συγκρατεί τις καταπιεσμένες μας επιθυμίες και τους κρυφούς μας πόθους. Αλλά επίσης με τα άσχημα όνειρα μας υποδεικνύει για το τι δεν θα θέλαμε να γίνει στην πραγματικότητα. Δυστυχώς το υποσυνείδητο δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει λέξεις για να μας μιλήσει και αναγκαστικά πρέπει να χρησιμοποιήσει κάποια σύμβολα είτε παγκόσμια κατανοητά είτε προσωπικά ώστε να περάσει εμμέσως με αυτά κάποια μηνύματα.
Πίστευε ότι για να αποκωδικοποιήσουμε τα όνειρα πρέπει να προσέξουμε περισσότερο τα συναισθήματα και τις σκέψεις που μας προκαλούν. Οι σκέψεις αυτές μπορούν μετά να μας οδηγήσουν σε άλλα συναισθήματα και συνειρμούς. Μερικές φορές φτάνει το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό μας.
Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα όνειρο που περιέχει πουλιά μέσα. Αυτή η εικόνα μπορεί να μας θυμίσει τότε που ταΐζαμε πουλάκια όταν ήμασταν παιδιά, το οποίο μπορεί να μας οδηγήσει στην ανάμνηση μιας συγκεκριμένης μέρας στο πάρκο, το οποίο μπορεί να μας θυμίσει τη μητέρα μας, κ.τ.λ.
Ο Γιούνγκ παρόλο που μελετούσε μαζί με τον Φρόιντ, άρχισε να διαφοροποιείται με τις θεωρίες του. Ο Φρόιντ έσπαγε τα όνειρα σε κομμάτια και ανέλυε το κάθε ένα χωριστά ενώ ο Γιούνγκ προσπαθούσε να τα αναλύσει ενωμένα για να δει όλη την «εικόνα». Πίστευε ότι συνεχιζόταν με μια μορφή συλλογικού ασυνείδητου. Σε αυτό το συλλογικό ασυνείδητο ανήκουν τα αρχέτυπα. Τα αρχέτυπα είναι σύμβολα παγκοσμίως αναγνωρισμένα όπως το αρχέτυπο της μητέρας. Αν και αυτό μπορεί να μεταφραστεί διαφορετικά σύμφωνα με την ψυχολογία του καθενός. Μπορεί να είναι η καλή μητέρα, η γη μητέρα, ακόμα και η πατρίδα.
Όταν ο Φρόιντ πίστευε ότι τα όνειρα ήταν τόσο παραμορφωμένα - αλλοιωμένα εξαιτίας της υποσυνείδητης προσπάθειας καταστολής συναισθημάτων και σκέψεων, ο Γιούνγκ πίστευε ότι τέτοιες παραμορφώσεις γινόντουσαν συνήθως κατά τύχη. Δηλαδή εκεί που η Φροϋδική ανάλυση στηριζόταν στους συνειρμούς, οι οποίοι μπορούσαν να απομακρυνθούν αρκετά από το όνειρο, ο Γιούνγκ προτιμούσε να αρκεστεί στα σύμβολα των ονείρων και να τα αναλύσει με λεπτομέρεια το καθένα. Ο ονειρευτής παροτρυνόταν να σκέφτεται για όλους τους πιθανούς προσωπικούς, πολιτισμικούς, αρχετυπικούς συσχετισμούς με τα όνειρά του.
Για παράδειγμα το όνειρο με τα πουλιά μπορεί να είναι ένας συμβολισμός της πτήσης, της ελευθερίας ή του κελιού, κ.τ.λ.
Κάτι άλλο που θα μπορούσε να κάνει ο ονειρευτής είναι να επικαλεστεί συνειδητά ένα πρόσωπο - χαρακτήρα του ονείρου του και να το ρωτήσει ό,τι θέλει.
Ψυχανάλυση: Στις αρχές της δεκαετίας του ’30 ο φροϋδισμός αγκαλιάστηκε στην Ελλάδα όχι από γιατρούς αλλά από εκπαιδευτικούς και δη τους δημοτικιστές. Το 1946 η πρώτη ψυχαναλυτική ομάδα στην Ελλάδα είναι γεγονός: Ανδρέας Εμπειρίκος, Γεώργιος Ζαβιτσιάνος, Δημήτρης Κουρέτας, Μαρία Βοναπάρτη.
Η «γενιά» της ψυχανάλυσης...
Η Bertha έμεινε γνωστή στην Ιστορία ως «Άννα Ο». Ήταν ασθενής του Josef Brener στενού φίλου του Σίγκμουντ Φρόιντ. Η Bertha παρατήρησε ότι ένιωθε ανακούφιση μιλώντας για τις τρομακτικές παραισθήσεις της (αργότερα, στα 1900, έγινε η πρώτη κοινωνική λειτουργός στην Ευρώπη και ασχολήθηκε με τα παιδιά, αν και η ίδια δεν παντρεύτηκε). Το «καθάρισμα της καμινάδας» (όπως η ίδια ονόμασε τη διαδικασία) ήταν το πρώτο λιθαράκι στο οικοδόμημα της ψυχανάλυσης.
Ο Πέτρος είναι συγγραφέας και ζει με τη Βασιλεία, η οποία διδάσκει σε περιφερειακό Πανεπιστήμιο. Πρώτη, τρία χρόνια πριν, ξεκίνησε ψυχανάλυση η Βασιλεία κι από πέρυσι και ο Πέτρος. Σαράντα κάτι αυτός, τριάντα κάτι αυτή, ανακάλυψαν πράγματα που κρατούν για τον εαυτό τους αλλά και κάτι ακόμη: ότι πολλοί φίλοι τους επίσης κάνουν ψυχανάλυση και, αρκετοί, ψυχαναλυτική θεραπεία. Ο Πέτρος, προχθές σε μια παρέα σιγομουρμούριζε ότι «από τα αμφιθέατρα του ’80 και τις διαδηλώσεις, βρεθήκαμε στα ντιβάνια των ψυχαναλυτών»... Είναι όντως αυτή η πορεία της γενιάς του ’80: Τα βιβλία του Ίρβιν Γιάλομ έχουν ξεπεράσει στην Ελλάδα τα 170.000 αντίτυπα.
Στο Πάντειο και στο Χίλτον περισσότεροι από 3.000 πολίτες (όχι μόνο από την Αθήνα) έσπευσαν να τον ακούσουν. Αυτό το ενδιαφέρον αποτελεί άραγε έναν δείκτη που μπορεί να συνυπολογιστεί σε μια ευρύτερη τάση σήμερα. Πριν από 11 χρόνια κυκλοφόρησε στη Γερμανία το βιβλίο ενός μεγάλου φροϋδιστή του Έρνεστ Ρίχτομ, με τον περίεργο τίτλο «Όποιος δεν επιθυμεί να υποφέρει, θα πρέπει να μισήσει». Σε συνέντευξή του στην «Νέα Οικολογία», είχε εξηγήσει: «Όταν ένας άνθρωπος δεν αντιπαρατίθεται με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει αλλά συνεχώς δημιουργεί ψεύτικες εικόνες, όταν δεν μπορεί να αντέξει τις αδυναμίες και να λυπηθεί για τα λάθη του, τότε χρειάζεται έναν ή περισσότερους εχθρούς στους οποίους προβάλλει αυτά που δε θέλει να δει και να αντιληφθεί στον εαυτό του. Όσα περισσότερα απωθεί τόσο περισσότερους εχθρούς χρειάζεται».
Η ψυχανάλυση δεν είναι μια απλή διαδικασία. Περιγράφεται ως μακρόχρονη και επίπονη. Και είναι και δαπανηρή. (Μία μέση τιμή κυμαίνεται περίπου στα 30 έως 60 ευρώ το 15λεπτο και κανονικά χρειάζεται τέσσερις συνεδρίες την εβδομάδα, αν και πλέον περιορίζονται λόγω (και) του κόστους στη μία ή στις δύο. Κι όμως. Τα «μηνύματα» λένε ότι ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας σήμερα, σπεύδει στο ντιβάνι. Όπως λέει ο Γιάννης Σταυρακάκης, διδάσκων στο Πανεπιστήμιο του Έουζ και έγκυρος μεταφραστής στα ελληνικά του Λακάν (του άλλου μεγάλου πόλου της ψυχανάλυσης), «αν δεν είχε προηγηθεί ο θάνατος του Θεού, ενδεχομένως δεν θα είχε αναπτυχθεί ο (ψυχ)αναλυτικός λόγος».
Η κατάρρευση των βεβαιοτήτων συνεισέφερε στον δρόμο προς την ψυχανάλυση. Ο Θανάσης Τζαβάρας (καθηγητής ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας) θεωρεί την βυθοσκόπηση, την εσωτερική ενατένιση και την ψυχανάλυση στοιχεία απελευθέρωσης. Στην Ελλάδα, ήδη επί Χούντας (και λίγο μετά), «ήρθε» ως συνέχεια του Φροϋδομαρξισμού ο Μαρκούζε. Εκείνη την περίοδο σας θυμίζω τη μεγάλη εκδοτική επιτυχία του «Κέδρου», με το μυθιστόρημα «Εγώ και αυτό» της Μαρί Καρντινάλ.
Μετά το ’80 και με την αύξηση του αριθμού των ψυχαναλύσεων στην Ελλάδα, καταγράφεται όντως μια σημαντική αύξηση ψυχαναλούμενων. Πόσοι; Δεν υπάρχουν στοιχεία. Μόνον εμπειρικά. Και μετά; Μετά, η θρησκευτικότητα εξέπεσε, το ίδιο και η… ΕΣΣΔ (Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών). Ταυτίζεται το γεγονός με τη νέα ώθηση της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα; «Και ναι και όχι», θα απαντήσουν ψυχαναλυτές. «Η διευθέτηση της αυτογνωσίας, ως μέρους μιας φιλοσοφικής αναζήτησης μπορεί να είχε καλυφθεί από την επαναστατικότητα μιας γενιάς, αλλά μπορεί και όχι»... Ίσως αυτό είναι το πιο γοητευτικό κομμάτι της ψυχανάλυσης, η απελευθερωτική της δύναμη. Κάθε άνθρωπος «είναι» και μία διαφορετική απάντηση, σε τόσο κοινά ερωτήματα.
Στην Ελλάδα σε ψυχαναλυτές υπολογίζονται περίπου σε 130 έως 150. Από αυτούς, λίγο περισσότεροι από 100 βρίσκονται στην Αθήνα και οι υπόλοιποι στη Θεσσαλονίκη και (ελάχιστοι) στην Πάτρα και το Ηράκλειο. Ο Θανάσης Τζαβάρας απαντά μονολεκτικά στην ερώτηση «τι ψάχνει αυτός που χτυπάει την πόρτα του ψυχαναλυτή». «Τον εαυτό του». Η Σταυρούλα Μπεράτη καθηγήτρια Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας είναι πρόεδρος της «Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας» (υπάρχουν και άλλες «εταιρίες») και εντοπίζει τους ενδιαφερόμενους για ψυχανάλυση στα αστικά κέντρα. Μάλιστα, τα άτομα αυτά είναι μέσου ή ανωτέρου μορφωτικού επιπέδου, ενώ σ’ αυτά συγκαταλέγονται και αρκετοί φοιτητές αλλά και άτομα σε ηλικίες κυρίως μεταξύ 20 και 22 και μέχρι τα 45. «Διότι, μόνο αν έχεις αναλάβει την ευθύνη του εαυτού σου και βέβαια αν σ’ ενδιαφέρει να είσαι δημιουργικός στη ζωή σου -αυτό που λέμε να «κάνεις πράγματα»-, τότε στο αίτημα της αλλαγής της ψυχικής σου οργάνωσης μπορεί να σε βοηθήσει η ψυχανάλυση». Ενδιαφέρον έχει και η εκτίμηση ότι, συνήθως όσοι πηγαίνουν για ψυχανάλυση δεν ανήκουν στις οικονομικές ελίτ. «Οι πλούσιοι, λέει ο Τζαβάρας, έχουν άλλους τρόπους. Ταξίδια κ.τ.λ.». Άλλωστε ο Φρόιντ είχε πει ότι «ευτυχία είναι η ικανοποίηση μιας παιδικής επιθυμίας(...). Ευτυχία είναι η μεταγενέστερη εκπλήρωση μιας προϊστορικής επιθυμίας. Γι’ αυτό ο πλούτος φέρνει τόσο ελάχιστη ευτυχία: το χρήμα δεν ήταν επιθυμία στην παιδική ηλικία». Πολλοί ψυχαναλυτές συμφωνούν ότι η ψυχανάλυση είναι πιο κοντά στις πνευματικές ελίτ. «Συγγραφείς και γενικά άνθρωποι που σκέφτονται πιο “εσωτερικά” είναι πιο έτοιμοι για την ψυχανάλυση», σημειώνει η Σταυρούλα Μπεράτη.
Ο Δρ. Σταύρος Μέντζος ήταν για χρόνια καθηγητής Ψυχανάλυσης και Ψυχοθεραπείας, στο αντίστοιχο κέντρο, στο Βερολίνο. Σήμερα, δέχεται τους ασθενείς του στο ιατρείο του στη Φρανκφούρτη: «Νομίζω ότι, διεθνώς, το “ντιβάνι” περιορίζεται για δύο λόγους: πρώτον οικονομικούς και δεύτερον λόγω της παράλληλης εμφάνισης νέων ψυχοθεραπευτικών κινήσεων. Βέβαια, αν αθροίσουμε όλες αυτές τις κινήσεις, θα διαπιστωθεί μάλλον άνοδος παρά μείωση. Ίσως ο κόσμος τώρα στρέφεται σε λιγότερο χρονοβόρες θεραπείες. Σήμερα στη Γερμανία, όλο και περισσότεροι κάνουν προσανατολισμένη ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία». Ποιοι; «Κυρίως ένα κομμάτι που ανήκει στην πανεπιστημιακή ελίτ και πολλοί φοιτητές».
Πριν από περίπου 20 χρόνια, Βερολινέζοι γιατροί έπεισαν με μελέτες τα Ασφαλιστικά Ταμεία ότι είναι προς το συμφέρον τους να επιδοτήσουν την ψυχανάλυση, παρά να αναλάβουν το κόστος της θεραπείας διαφόρων π.χ. ψυχοσωματικών παθήσεων. Το αντίστοιχο ισχύει και στις Η.Π.Α. και στην Αγγλία. Περίπου 20.000 ψυχαναλυτές εργάζονται σήμερα σε όλο τον κόσμο (προφανώς, κυρίως στη Δύση), χωρισμένοι σε «κόμματα» -σημάδι ενός ανοιχτού διαλόγου για τον σύγχρονο άνθρωπο- με κορυφαίους τους φροϋδιστές και τους λακανιστές αλλά και με γιουνγκιανούς και «συμπεριφοριστές».
Για ένα περίεργο λόγο κυκλοφορεί η «φήμη» ότι ο πατέρας της σύγχρονης ψυχανάλυσης, ο Σίγκμουντ Φρόιντ, ήταν πολέμιος της ύπνωσης.
Η αλήθεια είναι πως ο Φρόιντ, χωρίς να είναι σημαιοφόρος, ήταν από τους πρωτεργάτες της αναγέννησης της ύπνωσης και πως κατείχε την τεχνική πάρα πολύ καλά. Ήταν μάλιστα, όπως αναφέραμε και σε προηγούμενο κεφάλαιο, μαθητής της Σχολής του Νανσύ του Σαρκό. Βέβαια, εκείνη την εποχή όσοι ασχολούνταν με τον υπνωτισμό και την ψυχολογία ήταν πρωτοπόροι και ως πρωτοπόροι έπεφταν πολλές φορές σε ακρότητες. Όταν, δηλαδή, ανακαλύπτεις μια «νέα» μέθοδο σε πλημμυρίζει ο ενθουσιασμός και τείνεις να πιστέψεις πως έχει πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες από τις πραγματικές. Ακριβώς αυτό που συνέβη και με τους πρωτεργάτες της ύπνωσης.
Η δυνατότητα της αυτοσυγκράτησης σε αυτό ακριβώς το χρονικό σημείο είναι αυτό που ξεχωρίζει τον απλό πρωτοπόρο από την ιδιοφυΐα. Ο Φρόιντ είχε το μυαλό να καταλάβει πως η ύπνωση δεν εξυπηρετούσε τους σκοπούς του που ήταν μια βαθύτερη και φυσικά ασφαλέστερη ανάλυση της ψυχής. Αντιδρούσε μάλιστα πολύ άσχημα όταν έβλεπε κάποιον να αποδίδει μεταφυσικές ιδιότητες στην ύπνωση γι’ αυτό και στο βιβλίο του «Η Ψυχαναλυτική Ερμηνεία των Ονείρων» γράφει πως: «Ένας από τους κρυφούς σκοπούς του αποκρυφισμού είναι να βοηθήσει τη θρησκεία που κινδυνεύει από τη μεγάλη ανάπτυξη των επιστημών».
Μετά την πλήρη καταστροφή των επιστημών που επέβαλε η εξ ανατολών θρησκοληψία με αποκορύφωμα το μεσαίωνα όλες οι επιστήμες έπρεπε να «ανακαλυφθούν» από την αρχή. Ακόμη και σήμερα πολύς κόσμος πιστεύει πως η ύπνωση είναι ένας ορός αλήθειας, ενώ στις Η.Π.Α. εφαρμόστηκε ως τέτοιος σε αρκετές δικαστικές υποθέσεις με τραγικά αποτελέσματα.
Αντίθετα, με το Εγώ (Συνειδητό) μερικώς κατεσταλμένο η φαντασία βρίσκει ελεύθερο το πεδίο να αλωνίσει, ιδιαίτερα αν ο υπνωτιστής δεν προσέχει καλά ώστε οι ερωτήσεις που κάνει να είναι εντελώς άχρωμες και να μην υποβάλλουν την απάντηση. Ο Φρόιντ κατάλαβε το πρόβλημα πολύ γρήγορα και ενώ στην αρχή ξεκίνησε την ανάλυση της ψυχής και τη θεραπεία των νευρώσεων μέσω της ύπνωσης, σύντομα μεταπήδησε σε μια ελαφρύτερη και πιο μακροχρόνια πρακτική, την ψυχανάλυση. Πράγματι, όπως γράφει ο ίδιος ο Φρόιντ, η εξάλειψη των συμπτωμάτων μιας νεύρωσης με τη μέθοδο της ύπνωσης είναι πολύ εύκολη και, κατά τα πρώτα φαινόμενα επιτυχής.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία.
1) Εγκυκλοπαίδεια «Humanitus».
2) Σχολικό βοήθημα Φιλοσοφίας και Ψυχολογίας
3) Έντυπος & Ηλεκτρονικός Τύπος - Εφημερίδες, Περιοδικά.
