Ο Σεπτέμβριος είναι ο ένατος μήνας του έτους και ο πρώτος μήνας του Φθινοπώρου. Τον μήνα αυτό ξεκινά και το εκκλησιαστικό έτος της Χριστιανικής Εκκλησίας. Η 1η Σεπτεμβρίου είναι η πρώτη μέρα του έτους αυτού, γι’ αυτό και στα ημερολόγια θα την δείτε να αναφέρεται ως «Αρχή της Ινδίκτου». Για τους προγόνους μας όμως, ο Σεπτέμβριος είχε ακόμη μεγαλύτερη σημασία, αφού θεωρούνταν ο πρώτος μήνας του έτους και η 1η Σεπτεμβρίου εορταζόταν ως πρωτοχρονιά. Από το γεγονός αυτό, πηγάζουν διάφορα έθιμα, ορισμένα εκ των οποίων έχουν επιβιώσει ως τις μέρες μας.
Ένα από τα έθιμα αυτά ήταν το κρέμασμα καρπών και κλαδιών ροδιάς σε διάφορα σημεία του σπιτιού. Το σπάσιμο των ροδιών, όπως και στις μέρες μας, θεωρούνταν φορέας τύχης και ευτυχίας προς όλα τα μέλη της οικογένειας.
Ένα άλλο έθιμο του Σεπτέμβρη ήταν το ράντισμα των σπιτιών, των καλλιεργειών και των ζώων με νερό που έπαιρνε από το πηγάδι ή την βρύση η μητέρα της οικογένειας, την πρώτη του μηνός, πριν ανατείλει ο ήλιος. Από το νερό αυτό έπιναν και οι άνθρωποι, θεωρώντας ότι έτσι θα είχαν υγεία και θα γλύτωναν από τον χάρο, ο οποίος εκείνη την ημέρα σημειώνει (κατά το έθιμο) όσους θα πάρει την χρονιά εκείνη. Για τον λόγο αυτό, σε ορισμένες περιοχές, ονομάζουν αυτό το νερό «αθάνατο νερό».
Ο Σεπτέμβριος είναι ο ένας από τους δύο μήνες του έτους που οι γεωργοί βρίσκονται σε «εμπόλεμη» κατάσταση. Αυτό συμβαίνει γιατί το μήνα αυτό, γίνεται η συγκομιδή των σταφυλιών, ο επονομαζόμενος «Τρύγος». Ο δεύτερος μήνας «εμπόλεμης» κατάστασης είναι φυσικά ο Ιούνιος, όπου οι γεωργοί θερίζουν τα σπαρτά. Μιλήσαμε για «εμπόλεμη» κατάσταση επειδή κατά το παρελθόν τα μηχανικά μέσα τα οποία είχαν οι γεωργοί στην διάθεσή τους ήταν πενιχρά. Με αυτό σε καμία περίπτωση δεν υπονοούμε ότι στη σημερινή εποχή ο τρύγος είναι εύκολη υπόθεση. Στο παρελθόν, όμως, την συγκομιδή των σταφυλιών, ακολουθούσε το «πάτημα» με τα πόδια στα πατητήρια, ώστε να βγει ο μούστος που έμπαινε σε βαρέλια για να γίνει κρασί. Το πάτημα των σταφυλιών, στις μέρες μας, γίνεται αποκλειστικά με μηχανές, χωρίς κόπο. Ο «τρύγος» των αμπελιών έδωσε στον μήνα Σεπτέμβριο το παρατσούκλι Τρυγητής. Ο τρύγος κατά την αρχαιότητα ήταν το γεγονός στο οποίο οφείλονταν οι πολλές γιορτές προς τιμή του θεού Διονύσου, που λάμβαναν μέρος σε διάφορες Ελληνικές πόλεις, την εποχή εκείνη. Ιδιαίτερα λαμπρές ήταν οι γιορτές στο νησί της Νάξου, το οποίο θεωρούνταν από αρκετούς γενέτειρα του θεού.
Μια άλλη ονομασία που έχει δώσει ο λαός μας στον μήνα Σεπτέμβριο είναι «Ορτυκολόγος», που πηγάζει από το γεγονός ότι τον μήνα αυτό γίνεται το κυνήγι ορτυκιού.
Τον Σεπτέμβρη εορτάζουμε δύο μεγάλες Χριστιανικές γιορτές. Η 8η Σεπτεμβρίου είναι αφιερωμένη από την εκκλησία μας, στα γενέθλια της Παναγίας. Στις εκκλησίες όλης της χώρας τελείται Θεία Λειτουργία, ενώ σε πολλές από αυτές, ακολουθεί περιφορά της εικόνας και πανηγύρι. Σε κάποια Ελληνικά χωριά, την ημέρα εκείνη, οι Χριστιανοί πηγαίνουν στην εκκλησία σταφύλια για να τα ευλογήσει ο ιερέας.
Η δεύτερη μεγάλη Χριστιανική εορτή του Σεπτεμβρίου είναι η μέρα της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, στις 14 του μηνός. Την ημέρα αυτή, εορτάζουμε την μνήμη της ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού από την Αγία Ελένη. Στις εκκλησίες μοιράζονται κλωνάρια βασιλικού, επειδή κατά την παράδοση είχαν φυτρώσει βασιλικοί στο σημείο που βρέθηκε ο σταυρός του Ιησού Χριστού. Τα κλωνάρια αυτά του βασιλικού ονομάζονται Σταυρολούλουδα και φυλάγονται στα εικονοστάσια των σπιτιών. Την ημέρα αυτή οι Χριστιανοί νηστεύουν και απέχουν, όσοι τηρούν το έθιμο, από κάθε χειρονακτική εργασία. Σε κάποιες περιοχές, όπως στη Σίφνο, ανάβουν φωτιές και πηδούν τρεις φορές πάνω από αυτές. Στις φωτιές αυτές καίγεται και το πρωτομαγιάτικο στεφάνι που έχει φυλαχτεί από τον Μάιο. Στην Σκύρο, φτιάχνουν κόλλυβα, όχι υπέρ αναπαύσεως των ψυχών, αλλά υπέρ υγείας των ζωντανών και κυρίως των παιδιών. Είναι η μοναδική ημέρα που φτιάχνονται κόλλυβα για τους ζωντανούς. Σε ορισμένα μέρη, οι ιερείς, γυρνούν από σπίτι σε σπίτι και ευλογούν ανθρώπους, ζώα και φυτά. Αλλού μεταφέρουν σπόρους στην εκκλησία, οι οποίοι ευλογούνται κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, έτσι ώστε η σοδιά των γεωργών να είναι καλή. Τέλος σε ορισμένα χωριά, οι νοικοκυρές φτιάχνουν ζυμάρι με νερό και αλεύρι, το βάζουν σε ένα δοχείο και από πάνω του τοποθετούν ένα κλωναράκι βασιλικό, από αυτό που έχει μοιραστεί στην εκκλησία. Την επομένη, η ζύμη αυτή, έχει γίνει προζύμι με το οποίο πρώτα από όλα φτιάχνουν άρτο ή πρόσφορο και το πηγαίνουν στην εκκλησία.