Έχοντας ακόμη νωπές τις εντυπώσεις και τις εικόνες στο μυαλό μου, κάθισα να σας γράψω για το ταξίδι μας στην Καστοριά. Ήταν πρωί και η πρωτεύουσα ετοιμαζόταν να υποδεχτεί τον πρώτο καύσωνα του καλοκαιριού. Εμείς από την άλλη, ετοιμαζόμαστε να εξαφανιστούμε από την Αθήνα. Τι ετοιμαζόμαστε δηλαδή; Έτοιμοι ήμαστε. Φορτώνουμε τις βαλίτσες στο αυτοκίνητο, κλειδώνουμε το σπίτι και ξεκινάμε με προορισμό την Δυτική Μακεδονία, και πιο συγκεκριμένα την Καστοριά και το Άργος Ορεστικό.
Με το ραδιόφωνο να μας συνοδεύει στο τραγούδι (χαχαχα) τα πρώτα 200 χιλιόμετρα πέρασαν χωρίς να το καταλάβουμε και φτάσαμε στην Λαμία. Εκεί αφήσαμε την Εθνική οδό, και ακολουθήσαμε τις πινακίδες για Καρδίτσα. Στην όμορφη Θεσσαλική πόλη κάναμε μια μικρή στάση και απολαύσαμε την δροσιά και την ομορφιά του «Παυσίλυπου» – ενός όμορφου πάρκου στο κέντρο της πόλης. Ήπιαμε δροσερό νερό από τις βρύσες του και θαυμάσαμε τα πολλά παγώνια που κυκλοφορούσαν ελεύθερα στο πάρκο. Είχαμε όμως αρκετό δρόμο μπροστά μας και έτσι αφήσαμε την Καρδίτσα ακολουθώντας τώρα τις πινακίδες προς Τρίκαλα και Καλαμπάκα. Μετά από λίγη ώρα αντικρίσαμε τους επιβλητικούς βράχους των Μετεώρων και πήραμε το δρόμο για Γρεβενά. Αν και όλη η διαδρομή
(τουλάχιστον μετά τη Λαμία) είναι πολύ όμορφη, το τμήμα της Καλαμπάκα - Γρεβενά, είναι θαυμάσιο με πολλά δέντρα αλλά και στροφές που θέλουν λίγο προσοχή. Μετά τα Γρεβενά πήραμε μια γεύση της Εγνατίας οδού «πιάνοντάς την» από τα Γρεβενά και αφήνοντάς την στην πρώτη έξοδο, για Σιάτιστα και Καστοριά. Από την Εγνατία οδό, έως το Άργος Ορεστικό όπου και είχαμε κλείσει ξενοδοχείο είναι περίπου μια απόσταση 50 χιλιομέτρων καλού και εύκολου δρόμου.
Έτσι λοιπόν φτάσαμε στο Άργος Ορεστικό, την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του νομού Καστοριάς – η πρώτη είναι η ίδια η Καστοριά, που είναι και πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού. Πρώτη μας δουλειά ήταν να πάμε στο ξενοδοχείο, να αφήσουμε τις βαλίτσες μας και να κάνουμε ένα ντους. Δεν δυσκολευτήκαμε να το βρούμε και αφού γνωριστήκαμε με τους ευγενέστατους και φιλόξενους ιδιοκτήτες του, ανεβήκαμε στο δωμάτιο που μας εντυπωσίασε με τη φινέτσα του και την καλόγουστη διακόσμησή του.
Φρεσκαριστήκαμε και βγήκαμε να κάνουμε την πρώτη γνωριμία μας με την πόλη. Το πρώτο πράγμα που σε εντυπωσιάζει στο Άργος Ορεστικό είναι ο καθαρός αέρας, με όλη τη φρεσκάδα της εξοχής. Η πόλη είναι πεντακάθαρη, με όμορφα κτίρια και πολλές, καλοφτιαγμένες, με καινούργια παιχνίδια και ασφαλείς παιδικές χαρές που τις εκτίμησαν δεόντως οι μικρότεροι της συντροφιάς. Η βόλτα μας κατέληξε στην κεντρική πλατεία της πόλης όπου οι μικροί έπαιξαν με την ψυχή τους στην παιδική της χαρά ενώ οι μεγάλοι απολαύσαμε έναν καφέ στο αναψυκτήριο που ήταν σε απόσταση αναπνοής, πράγμα που σου επέτρεπε να έχεις στο οπτικό σου πεδίο συνέχεια τα πιτσιρίκια. Κατά την επιστροφή προς το ξενοδοχείο, κάναμε στάση σε ένα οβελιστήριο - καφέ όπου αγοράσαμε και απολαύσαμε ένα χάμπουργκερ τελείως διαφορετικό από όλα όσα είχαμε δοκιμάσει μέχρι τότε (το μπιφτέκι του το έφτιαχνε ο ιδιοκτήτης του καταστήματος και απλά ήταν άπαιχτο!).
Φτάνοντας στο ξενοδοχείο κουρασμένοι, φουσκωμένοι και ευτυχισμένοι ξαπλώσαμε στα κρεβάτια μας και αφεθήκαμε στην αγκαλιά του Μορφέα.
Την επόμενη μέρα την αφιερώσαμε στην επίσκεψη δύο εκ των κυριοτέρων αξιοθέατων του νομού Καστοριάς. Τον λιμναίο οικισμό στο Δισπηλιό και το Απολιθωμένο Δάσος.
Το χωριό Δισπηλιό βρίσκεται στα νότια της λίμνης της Καστοριάς. Σε αυτόν το χώρο, κατά την διάρκεια των προϊστορικών χρόνων, είχε αναπτυχθεί ένας λιμναίος οικισμός. Ευρήματα αυτού του οικισμού ανακάλυψε για πρώτη φορά ο καθηγητής του πανεπιστημίου Αθηνών Αντώνης Κεραμόπουλος το 1932, όπου εντόπισε υπολείμματα ξύλινων πασσάλων λόγω της χαμηλής στάθμης των νερών της λίμνης εκείνη την χρονιά. Το 1960 κάτω από τις ίδιες συνθήκες (πάλι είχαν υποχωρήσει τα νερά της λίμνης) ο καθηγητής αρχιτεκτονικής του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ν. Μουτσόπουλος (βρισκόμενος στην Καστοριά για άλλες μελέτες σχετικές με την βυζαντινή αρχιτεκτονική της πόλης) χαρτογράφησε αυτούς τους πασσάλους. Χρειάστηκε να περάσουν όμως 60 χρόνια από την πρώτη ανακάλυψη του οικισμού για να γίνουν εκτενείς ανασκαφές στον χώρο του Δισπηλιού.
Έτσι το 1992 ο καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεώργιος Χουρμουζιάδης ανάσκαψε με την ομάδα του τον χώρο φέρνοντας στο φως ευρήματα που η μελέτη τους μας απόδειξε τα εξής:
- Στον χώρο είχε όντως αναπτυχθεί λιμναίος οικισμός περίπου το 5.500 π.Χ.
- Αν και τέτοιοι οικισμοί υπάρχουν σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό χώρο, αυτός του Δισπηλιού είναι ένας από τους αρχαιότερους.
- Στον οικισμό αυτό κατοικούσαν περίπου 3.000 άνθρωποι που ασχολούνταν με το ψάρεμα, το κυνήγι, την καλλιέργεια της γης αλλά και την εκτροφή ζώων.
- Οι κατοικίες τους ήταν ξύλινες καλύβες, κατασκευασμένες πάνω σε πασσάλους ώστε όντας σε απόσταση από το έδαφος να μην κινδυνεύουν από τα νερά της λίμνης.
- Οι πρόγονοι μας αυτοί είχαν αναπτύξει ένα σύστημα γραφής, είχαν κατασκευάσει διάφορα εργαλεία αλλά και μουσικά όργανα για την διασκέδαση τους.
Στο
χώρο αυτό οι υπεύθυνοι έχουν δημιουργήσει μια αναπαράσταση του προϊστορικού οικισμού, σε φυσικό μέγεθος, στην οποία μπορέσαμε να «ταξιδέψουμε» 7.000 χρόνια στο παρελθόν και να δούμε τις κατοικίες των μακρινών προγόνων μας. Όλα όσα μάθαμε και ζήσαμε στο Δισπηλιό μας έκαναν να φύγουμε με μισή καρδιά από εκεί. Επόμενος προορισμός της ημέρας ήταν το Απολιθωμένο Δάσος.
Για να φτάσουμε από το Δισπηλιό στο Απολιθωμένο Δάσος χρειάστηκε να διανύσουμε περίπου 20 χιλιόμετρα προς τα νότια - νοτιοδυτικά. Τι είναι όμως το Απολιθωμένο Δάσος; Με απλά λόγια (δεν είμαι και επιστήμονας) στην περιοχή αυτή, κοντά στο χωριό Νόστιμο, πριν 15 με 20 εκατομμύρια χρόνια - πρόσφατα δηλαδή – υπήρχε ένα όμορφο δάσος με βελανιδιές, καστανιές, οξιές αλλά και φοίνικες. Κάποια στιγμή λάβα και στάχτη από κάποιο ηφαίστειο σκέπασαν αυτό το όμορφο δάσος και μετέτρεψαν τα δέντρα του σε απολιθώματα.
Πέρασε όμως ο χρόνος και ξαφνικά το 1935μ.Χ. ένας άνθρωπος που έκανε εξόρυξη λιγνίτη βρήκε κάποια από τα παραπάνω απολιθώματα καθώς και απολιθώματα θαλάσσιων ειδών.
Όπως και στο Δισπηλιό έτσι και εδώ χρειάστηκε να περάσουν 60 περίπου χρόνια για να ξεκινήσουν ανασκαφές. Για όσα θαυμαστά ήρθαν στο φως της ημέρας υπεύθυνος είναι ο καθηγητής γεωλογίας του πανεπιστημίου Αθηνών Ευάγγελος Βελιτζέλος, ο οποίος ανέλαβε την ανασκαφή και την μελέτη του εκπληκτικού αυτού χώρου.
Ο καθηγητής και η ομάδα του βρήκαν απολιθωμένους κορμούς δέντρων μήκους έως 10 μέτρων καθώς και απολιθωμένα κοχύλια, αστερίες, μύδια αλλά και το δόντι ενός καρχαρία. Η επίσκεψη μας στο μουσείο του Απολιθωμένου Δάσους, στο Νόστιμο Καστοριάς, μας επέτρεψε να θαυμάσουμε από κοντά όλα αυτά τα θαυμαστά και να πάρουμε πληροφορίες σχετικές με τον χώρο.
Αφήνοντας το Απολιθωμένο Δάσος, επιστρέψαμε στο Άργος Ορεστικό, όπου και απολαύσαμε τον απογευματινό μας περίπατο γεμάτο από μυρωδιές λουλουδιών που ξεχείλιζαν από τα μπαλκόνια των σπιτιών. Το βραδάκι πέρασε όμορφα μιας και οι θερμοκρασίες της πόλης δεν έχουν καμία σχέση με το καμίνι της Αθήνας.
Την
επόμενη μέρα αφού πήραμε το πρωινό μας στο ξενοδοχείο, ξεκινήσαμε για την Καστοριά. Το πρώτο πράγμα που σου κάνει εντύπωση στην πόλη αυτή, είναι, τι άλλο, η λίμνη της. Η λίμνη Ορεστιάδα (όπως λέγεται η λίμνη της Καστοριάς) που σε εντυπωσιάζει με το μέγεθός της, γεμίζοντας το οπτικό σου πεδίο με τα γαλήνια νερά της.
Για να γνωρίσεις τη λίμνη υπάρχει ένας πολύ γραφικός δρόμος που ακολουθεί τις όχθες της. Σε αυτόν τον δρόμο δεν υπάρχουν πολλά σημεία όπου μπορείς να σταθμεύσεις το αυτοκίνητο, αλλά έστω και μέσα από το αυτοκίνητο η θέα είναι μαγευτική όπου και αν κοιτάξεις. Πάνω σε αυτόν τον δρόμο θα συναντήσετε και την Μονή της Παναγίας της Μαυριώτισσας, χτισμένη την εποχή που αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Αλέξιος Α ο Κομνηνός. Ο Ναός της μονής φέρει και εξωτερικά τοιχογραφίες οι οποίες όμως έχουν υποστεί φθορές τόσο από τους Τούρκους (την περίοδο που η Καστοριά, όπως και η υπόλοιπη Ελλάδα ήταν υπόδουλη), όσο και από κάποιους ανεγκέφαλους νεοέλληνες που έχουν γράψει πάνω τους το όνομά τους ή το όνομα της αγαπημένης τους ομάδας. Παρ’ όλους πάντως τους βανδαλισμούς που έχει υποστεί, η ομορφιά της Μονής είναι μοναδική.
Μέσα στη Μονή υπήρχε και ένας χώρος όπου πωλούνταν εικόνες, λιβάνι και άλλα εκκλησιαστικά αντικείμενα, ενώ έξω από την Μονή υπήρχαν πάγκοι που πωλούσαν δερμάτινα και γούνινα είδη αλλά και τα ονομαστά όσπρια της περιοχής.
Αφήσαμε τη Μονή της Παναγίας της Μαυριώτισσας και συνεχίσαμε το δρόμο (προσοχή ο δρόμος είναι μονόδρομος – δεν μπορείτε να γυρίσετε από εκεί που ήρθατε) που η ομορφιά του σε άφηνε άφωνο. Τα πολύχρονα δέντρα ένωναν τα κλαδιά τους πάνω από το δρόμο κρατώντας μας μια ευχάριστη σκιά ενώ στα δεξιά μας απλώνονταν η λίμνη στις άκρες της οποίας καθρεφτίζονταν τα φυλλώματα των δέντρων. Ο δρόμος αυτός - που τον περάσαμε πολλές φορές τις ημέρες της παραμονής μας εκεί - μας οδήγησε στην άλλη μεριά της Καστοριάς η οποία είναι χτισμένη πάνω σε μία χερσόνησο. Μια πόλη που θυμίζει έντονα βυζαντινή καστροπολιτεία αφού στην ουσία αυτό ήταν στην περίοδο του Βυζαντίου. Εκείνα τα χρόνια χτίστηκαν οι πολλές εκκλησίες καθώς και τα πολλά και πανέμορφα αρχοντικά της.
Μιας και μιλήσαμε για Βυζάντιο θα μου επιτρέψετε να σας κάνω ένα μικρό μάθημα ιστορίας. Δεν θα σας κουράσω πολύ. Μερικές γραμμούλες είναι αλλά αξίζει να γ
νωρίζουμε λίγα πράγματα για τον τόπο που επισκεπτόμαστε. Έτσι λοιπόν:
Όπως έχει αποδειχθεί η περιοχή γύρω από την λίμνη της Καστοριάς κατοικήθηκε πρώτη φορά κατά την διάρκεια των προϊστορικών χρόνων και πιο συγκεκριμένα την νεολιθική εποχή. Από τότε η ανθρώπινη παρουσία στον χώρο φαίνεται να είναι συνεχής. Στους κλασσικούς χρόνους στην περιοχή υπήρχε η πόλη Κήλητρον ή Κέλετρον στην θέση που βρίσκεται η σημερινή πόλη της Καστοριάς. Περίπου το 2ο αιώνα π.Χ. η περιοχή πέρασε στην κυριαρχία των Ρωμαίων. Τα χρόνια εκείνα η Διοκλητιανούπολη ήταν η σημαντικότερη πόλη της περιοχής. Η Διοκλητιανούπολή ήταν κτισμένη εκεί που σήμερα είναι η περιοχή Αρμενοχώρι στα νότια της λίμνης. Όταν το Βυζάντιο διαδέχθηκε την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία η πόλη Κήλητρον μετονομάστηκε σε Ιουστινιανούπολη και ξαναέγινε το σημαντικότερο κέντρο της περιοχής αφού εκεί έμεναν πλέον όλοι οι κάτοικοι της Διοκλητιανούπολης η οποία εντωμεταξύ είχε καταστραφεί από τις επιδρομές των βαρβάρων. Η πόλη οχυρώθηκε από τον Ιουστινιανό ο οποίος έδωσε την εντολή κατασκευής μεγάλου
διπλού τείχους που την προφύλαγε από την πλευρά της ξηράς.
Η πόλη αλλά και γενικότερα η περιοχή γύρω από την λίμνη είχαν σημαντική θέση τόσο λόγω της φυσικής οχύρωσης τους από τα περιβάλλοντα βουνά όσο και από το γεγονός ότι βρίσκονταν πάνω στην Εγνατία Οδό. Η Εγνατία Οδός ήταν ο δρόμος που φτιάχτηκε επί ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και συνέδεε τις ακτές της Αδριατικής με την Κωνσταντινούπολη.
Η μεγάλη σπουδαιότητα και ο πλούτος της πόλης ήταν και η αιτία που πολλοί λαοί θέλησαν να την λεηλατήσουν και να την κατακτήσουν. Μερικοί από αυτούς τα κατάφεραν και έτσι η πόλη γνώρισε κατοχή και λεηλασίες από Βούλγαρους, Νορμανδούς, Φράγκους - Σταυροφόρους, Σέρβους και φυσικά Τούρκους που την κατέλαβαν το 1385 έως τις 11 Νοεμβρίου του 1912 όπου απελευθερώθηκε χάρη στους αγώνες των μακεδονομάχων μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση έχουν ο Παύλος Μελάς και ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης.
Το όνομα του αγωνιστή Παύλου Μελά έχει δοθεί στο χωριό στο οποίο σκοτώθηκε ενώ ο τάφος που είναι θαμμένος μαζί με την γυναίκα του Ναταλία, βρίσκεται στον Ιερό ναό Ταξιαρχών στην Καστοριά.
Η θέση της πόλης ήταν αυτή που την βοήθησε να αναπτυχθεί παρ’ όλες τις επιδρομές και τους κατακτητές που γνώρισε. Χαρακτηριστικό είναι ότι ήδη από τον 17ο αιώνα το εμπόριο γούνας ήταν τόσο ανεπτυγμένο που γίνονταν ακόμα και εξαγωγές εκτός οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Τέλος να πούμε ότι σχετικά με το όνομα «Καστοριά» τρεις είναι οι επικρατέστερες απόψεις:
Η πρώτη είναι ότι η πόλη πήρε το όνομα της από τον Κάστορα (έναν από τους Διόσκουρους) ο οποίος έκτισε την αρχική πόλη μετά από προτροπή του μαντείου των Δελφών. Η δεύτερη είναι ότι πήρε το όνομα της από τους Κάστορες τα ζώα που υπήρχαν πάντα άφθονα στην περιοχή και που πάνω τους βασίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό
η οικονομία της πόλης από τα παλιά χρόνια. Η τρίτη εκδοχή θέλει το όνομα να προέρχεται από την λέξη «κάστρον» αφού όπως ήδη είπαμε η οχύρωση που απέκτησε η πόλη επί Ιουστινιανού ήταν παροιμιώδης.
Επιστρέφοντας στο σήμερα, να σας πω ότι την λίμνη της Καστοριάς μπορείτε να την χαρείτε και περπατώντας ή κάνοντας τη βόλτα σας με ένα ποδήλατο που μπορείτε να νοικιάσετε εκεί. Μην παραλείψετε να έχετε μαζί σας αρκετό ψωμί για να ταΐσετε τις χήνες αλλά και τους κύκνους που θα συναντήσετε σίγουρα στον περίπατό σας. Είναι ιδιαίτερα καταδεκτικά, εξοικειωμένα με τους ανθρώπους, και παιχνιδιάρικα τόσο αυτά όσο και τα μικρά τους που είναι εξόχως διασκεδαστικά.
Αυτό που παρέλειψα να σας αναφέρω είναι ότι στην Καστοριά μπορείτε να φτάσετε από την Αθήνα και με αεροπλάνο. Το αεροδρόμιο της Καστοριάς βρίσκετε στο Άργος Ορεστικό και φέρει το όνομα του Αριστοτέλη. Το κακό είναι ότι πτήσεις από και προς το αεροδρόμιο αυτό γίνονται μόνο δύο ημέρες της εβδομάδας.
Ένα δεύτερο που παρέλειψα είναι να σας πω ότι η Καστοριά είναι η ιδιαίτερη πατρίδα της Μαρίας Σπυροπούλου. Η Μαρία Σπυροπούλου είναι μία από τους καλύτερους νέους φυσικούς στον κόσμο. Εργάζεται στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Σωματιδιακής Φυσικής στην Ελβετία και θεωρείται μία από «τους διαδόχους του Αϊνστάιν».
Εν κατακλείδι η Καστοριά και το Άργος Ορεστικό είναι μέρη που συνδυάζουν ιστορία, αξιοθέατα και πλούσια φυσική ομορφιά. Εμείς επισκεφθήκαμε τις όμορφες αυτές πόλεις καλοκαίρι, αλλά θέλουμε, και θα το κάνουμε, να επισκεφθούμε ξανά την Καστοριά και το Άργος Ορεστικό και τις άλλες εποχές του χρόνου, μιας και προσφέρονται και οι δύο για
διακοπές καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
