Απόκριες - Καρναβάλι
Οι Απόκριες και το Καρναβάλι, είναι για όλους μας, μέρες γλεντιού μεταμφίεσης και ξεγνοιασιάς.
Κατά πάσα πιθανότητα η λέξη Καρναβάλι, προέρχεται από τις λατινικές λέξεις «carrus navalis», που σημαίνουν ναυτικό αμαξίδιο. Κι αυτό γιατί, στις πομπές που γίνονταν κατά την διάρκεια των Ελευσίνιων Μυστηρίων, (που όπως και τα Διονύσια, ήταν οι πρόγονοι του σημερινού καρναβαλιού), για να μεταφερθεί το Ιερό Πέπλο της Αθηνάς στον Παρθενώνα, μέσω της Ιεράς Οδού, παρήλαυνε και μια μικρογραφία Ιερού Πλοίου, όπως της Πάραλου από την Δήλο, ή της Σαλαμινίας. Οι μικρογραφίες αυτές είχαν ρόδες, τις στόλιζαν με άνθη και καρπούς, και έπαιρναν μέρος στις πομπές. Σε αρχαία αγγεία συναντάμε παράσταση του Διονύσου που κάθεται πάνω σε ένα τέτοιο πλοίο.
Το Καρναβάλι είναι μια από τις γιορτές που έχουν καθιερώσει οι άνθρωποι κατά τις οποίες μπορούν να γλεντούν ελεύθερα και χωρίς περιορισμούς.
Οι μεταμφιέσεις πρωτοεμφανίζονται περίπου το 2000 π.Χ. στην Ασία, και συγκεκριμένα στη Μεσοποταμία και τη Βαβυλώνα. «Η δούλα ντύνεται κυρά και ο υπηρέτης αφέντης».
Σε πιο πρόσφατες εποχές, οι μεταμφιέσεις κυριαρχούσαν όχι μόνο στο Βυζάντιο, όπου η απόκρια έπαιρνε πάνδημο χαρακτήρα, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη καθώς και σε άλλους λαούς. Ο μεταμφιεζόμενος άλλοτε έπαιρνε μαγική δύναμη για να τη χρησιμοποιήσει για το καλό της παραγωγής και άλλοτε για να ξεγελάσει τα επιβλαβή πνεύματα.
Η συνήθεια αυτή, ήδη από τον 2ο μ.Χ. αιώνα, βρήκε αντίθετη την εκκλησία, που έβλεπε σε αυτές τις εκδηλώσεις την συνέχιση των ειδωλολατρικών εθίμων.
Εκκλησιαστικοί συγγραφείς, όπως ο Κλήμης Αλεξανδρείας και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, με πύρινο λόγο στηλίτευαν όσους μεταμφιέζονταν και συμμετείχαν σε τέτοιες εκδηλώσεις. Από τα κείμενα τους μαθαίνουμε, ότι στρατιώτες μεταμφιέζονταν σε άρχοντες, άνδρες σε γυναίκες, γυναίκες σε άνδρες, πλούσιοι σε φτωχούς, φτωχοί σε πλούσιους και άλλοι σε ζώα. Φορούσαν προσωπεία, έπαιρναν μέρος σε πομπές, και ενοχλούσαν τους περαστικούς με πειράγματα και χοντρά αστεία.
Παρ' όλες όμως τις απαγορεύσεις από την εκκλησία, οι γιορτές αυτές επιβίωσαν στο Βυζάντιο, κάτι που ανάγκασε την Εκκλησία κατά τα τέλη του 7ου αιώνα, στην εν Τρούλλω Οικουμενική σύνοδο, να ασχοληθεί με αυτή την «ειδωλολατρική» συνήθεια των Βυζαντινών. Οι Κανόνες της συνόδου, απαγόρευαν στους άνδρες και στις γυναίκες να μεταμφιέζονται στο άλλο φύλο, καθώς και να φορούν μάσκες, με την απειλή του αφορισμού. Ωστόσο υπάρχουν μαρτυρίες για μεταμφιέσεις κατά τον 10ο και μέχρι τον 12ο αιώνα.
Η περίοδος πριν την έναρξη της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής, συνδέθηκε με την ελευθερία της διασκέδασης που επιτρέπει η μεταμφίεση, και μέσα από λαϊκά δρώμενα ήθη και έθιμα, έφτασε μέχρι τις μέρες μας, με διασκεδάσεις, συμπόσια, τις «μουτσούνες», τους «κουδουνάτους» που με αθυροστομίες και αστεία πειράζουν όποιον βρουν στον δρόμο τους και δρώμενα, με εικονικές μάχες ή δίκες.
Μπορεί το Καρναβάλι και οι Απόκριες να ξεκίνησαν από πολύ παλιά, μπορεί οι γιορτές αυτές να πήραν πολλά ονόματα, αλλά ένα πράγμα παρέμεινε σταθερό. Η διάθεση του ανθρώπου να μασκαρευτεί, να γελάσει, να διασκεδάσει, ή απλά να γιορτάσει την αγάπη του για την ζωή.
Καρναβάλι - Απόκριες! Δείτε το Αφιέρωμα της Ματιάς για τις Απόκριες και το Καρναβάλι, κάνοντας κλικ εδώ!
Π.Χ.
