Κόκκινα αυγά
Μια από τις εικόνες των παιδικών χρόνων, που έχουν μείνει «χαραγμένες» στο μυαλό μου είναι το βάψιμο των κόκκινων αυγών το Πάσχα.
Κάθε Μεγάλη Πέμπτη, στο πατρικό μου σπίτι γινόταν «πόλεμος». Αργά το πρωί της ημέρας εκείνης ξεκίναγε το βάψιμο των αυγών. Κάθε χρόνο με τον αδερφό μου ζητούσαμε από την μάνα μας, να βάψουμε αυγά και σε άλλα χρώματα εκτός από κόκκινο. Η απάντηση της ήταν πάντα η ίδια: «Το Πάσχα δεν είναι καρναβάλι. Τα αυγά θα τα βάψουμε κόκκινα για να τιμήσουμε την θυσία του Χριστού μας». Και για να μας εξηγήσει γιατί το κάνουμε αυτό, έλεγε πάντα την ίδια ιστορία: «Όταν είχε αναστηθεί ο Χριστός, μια γυναίκα περπατούσε στον δρόμο κρατώντας ένα καλάθι με αυγά. Της είπαν, κάποιοι περαστικοί, ότι ο Χριστός αναστήθηκε αλλά εκείνη δεν το πίστεψε. Τους απάντησε ότι αν είχε αλήθεια αναστηθεί, να γίνουν τα αυγά της κόκκινα, και τότε μόνο θα το πιστέψει. Έτσι και έγινε. Την ίδια στιγμή, τα αυγά που είχε στο καλάθι της έγιναν κόκκινα». Και αφού τελείωνε την ιστορία η μάνα μας, θυμόταν και ότι έπρεπε εκείνη την ημέρα να πιούμε λίγο ξύδι, όπως είχε πιει και ο Χριστός. Εκείνη ήταν η στιγμή που έπρεπε να κάνουμε το «παιδικό παζάρι» μας. Θα δεχόμαστε να πιούμε λίγο ξύδι αν μας άφηνε να γυαλίσουμε μερικά αυγά, δουλειά που συνήθως έκανε ο πατέρας μας. Έτσι η μάνα μας έβαφε στην κουζίνα τα αυγά (βαφές με κρύο νερό δεν υπήρχαν τότε) και εμείς με τον πατέρα μας τα γυαλίζαμε χρησιμοποιώντας ένα πανάκι και λάδι. Τα ομορφότερα αυγά έμπαιναν σε μια τριώροφη, λευκή αυγοθήκη η οποία τοποθετούνταν στο μέσο του πασχαλινού τραπεζιού την Κυριακή του Πάσχα.
Οι χριστιανοί από τα πρώτα ακόμα χριστιανικά χρόνια βάφουν κόκκινα αυγά τιμώντας έτσι την θυσία του Χριστού μας και γιορτάζοντας ταυτόχρονα την Ανάσταση Του. Πριν από τα χρόνια του Χριστού, συναντάμε τα κόκκινα αυγά στην Κίνα και στην Αίγυπτο όπου μοιράζονταν σε εορτές. Στα Βυζαντινά χρόνια ξεκινά η κατασκευή κουλουριών που στο κέντρο τους είχαν ένα κόκκινο αυγό. Το έθιμο αυτό διατηρήθηκε και εξελίχθηκε στα σημερινά Πασχαλινά τσουρέκια με το κόκκινο αυγό στην μέση.
Τα παλιά χρόνια για να βάψουν αυγά χρησιμοποιούσαν φυσικά υλικά, μιας και βαφές δεν υπήρχαν. Μερικά από αυτά τα υλικά είναι τα κρεμμύδια, οι παπαρούνες, τα παντζάρια, κ.α.
Μια ιδιαίτερη τεχνική διακόσμησης των Πασχαλινών Αυγών, που τείνει όμως στις μέρες μας να εκλείψει, είναι το λεγόμενο: «Γράψιμο ή Κέντημα των αυγών». Η βασική ιδέα της τεχνικής αυτής είναι ότι με λιωμένο κερί σχηματίζεις διάφορα σχέδια πάνω στο αυγό πριν το βάψεις. Όταν στερεοποιηθεί το κερί πάνω στο τσόφλι, βάζεις τα αυγά για βάψιμο και το κερί λιώνει σιγά σιγά από την θερμοκρασία της βαφής. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα σημεία στα οποία υπήρχε κερί να μην βαφτούν όσο τα υπόλοιπα σημεία του αυγού και έτσι σχηματίζονται τα διάφορα σχέδια. Τα θέματα που χρησιμοποιούσαν ήταν πουλιά, λουλούδια, μικρά κείμενα ευχών, κ.α. Τα αυγά αυτά τα έλεγαν «κεντημένα», «ξόμπλια» ή «πέρδικες».
Σχετικά με το βάψιμο των κόκκινων αυγών, υπάρχουν διάφορα έθιμα στην πατρίδα μας. Σε ορισμένες περιοχές το βάψιμο των αυγών γίνεται μετά τα μεσάνυχτα της Μεγάλης Τετάρτης. Σε άλλες το σκεύος που βάφουν τα αυγά είναι αχρησιμοποίητο, ενώ η βαφή που περισσεύει δεν πετιέται αλλά φυλάγεται και προστίθεται λίγη λίγη στο λάδι των καντηλιών.
Ιδιαίτερη αξία έχει το πρώτο αυγό που βάφεται. Σε πολλές περιοχές το ονομάζουν: «Το αυγό της Παναγίας», και το φυλάνε στο εικονοστάσι για ένα έτος. Το περσινό αυγό το θάβουν στα χωράφια ή το βάζουν στο μαντρί που έχουν τα ζώα. Το κάνουν αυτό πιστεύοντας ότι έτσι τα «γεννήματα» της γης ή των ζώων θα είναι πολλά. Το αυγό που φυλούσαν στο εικονοστάσι το χρησιμοποιούσαν για να ξεματιάζουν ή να ξορκίζουν το χαλάζι και τις πλημμύρες.
Αν και μικρός ήθελα στο πασχαλινό τραπέζι να υπήρχαν διάφορα χρώματα αυγών, μεγαλώνοντας άρχισα να τείνω προς την άποψη της μητέρας μου. Η διατήρηση των εθίμων ενός λαού είναι πράξη υψίστης σημασίας. Τα έθιμα είναι η κληρονομιά μας και αποτελούν ένα βασικό κομμάτι του εθνικού μας χαρακτήρα. Πρέπει να τα διατηρήσουμε και να τα κληρονομήσουμε με την σειρά μας στην νέα γενιά. Ας γιορτάσουμε το Πάσχα, βάφοντας κόκκινα αυγά και διατηρώντας τα τοπικά έθιμα της περιοχής μας.
Εμείς στην Ματιά, σας προτείνουμε τρόπους οικολογικής βαφής των αυγών, καθώς και άλλες πασχαλινές κατασκευές. Μέσα από την καρδιά μας σας ευχόμαστε Καλό Πάσχα και Χριστός Ανέστη.
Δείτε το αφιέρωμα της Ματιάς για την Μεγάλη Σαρακοστή, την Μεγάλη Βδομάδα, την Ανάσταση και το Πάσχα, κάνοντας κλικ εδώ!
Ν.Π. |
