Η κάλπικη λίρα

Για πολλές ταινίες του Ελληνικού κινηματογράφου την μουσική είχε γράψει ο Μάνος Χατζιδάκις. Μια από αυτές είναι και η «Η κάλπικη λίρα». Μια ασπρόμαυρη ταινία, διάρκειας 120 λεπτών, που προβλήθηκε για πρώτη φορά το 1955. Το σενάριο και η σκηνοθεσία είναι του Γιώργου Τζαβέλλα, ενώ την παραγωγή υπογράφει η εταιρία ΑΝΖΕΡΒΟΣ. Πριν μιλήσουμε για την υπόθεση της ταινίας να αναφέρουμε ότι σε αυτήν συμμετέχει και ο Δημήτρης Μυράτ στον ρόλο του συγγραφέα – αφηγητή.
Η ταινία αποτελείται από τέσσερις ανεξάρτητες ιστορίες. Τις ιστορίες αυτές συνδέει μια λίρα. Μια λίρα όμως διαφορετική από τις άλλες, μια κάλπικη λίρα. Όλα ξεκινούν όπως είναι φυσικό από την κατασκευή της.
Την λίρα αυτή έφτιαξε ο Ανάργυρος (Βασίλης Λογοθετίδης), ένας τίμιος και φιλήσυχος χαράκτης. Από χαράκτης έγινε παραχαράκτης για τα μάτια (και όχι μόνο, όπως έλπιζε) της Φιφής (Ίλια Λιβυκού). Ηθικός αυτουργός σε αυτήν την παράνομη πράξη είναι ο Ντίνος (Βαγγέλης Πρωτόπαπας) που έριξε την Φιφή στα πόδια του Ανάργυρου ή μάλλον τον Ανάργυρο στα πόδια της Φιφής. Ο Ανάργυρος αν και άριστος χαράκτης έφτιαξε μια λίρα που κανείς δεν αναγνώριζε ως αληθινή, ή σχεδόν κανείς όπως θα δούμε στην συνέχεια της ταινίας. Αυτή η μοναδική λίρα ήταν όλη η παραγωγή της παράνομης δράσης του Ανάργυρου που έληξε γρήγορα και άδοξα. Στην προσπάθεια του να ξεφορτωθεί και το τελευταίο αποδεικτικό στοιχείο της δράσης αυτής, ο Ανάργυρός έδωσε την κάλπικη λίρα σε ένα ζητιάνο.
Ο ζητιάνος (Μίμης Φωτόπουλος) δεν ήταν ένας οποιοδήποτε ζητιάνος. Αν και παρίστανε τον τυφλό, έβλεπε καλύτερα και από μένα και από εσάς. Το ότι η λίρα ήταν κάλπικη το κατάλαβε αμέσως. Προσπάθησε βέβαια να την αλλάξει με χρήματα άλλα δεν βρήκε κανέναν που να γελαστεί. Έτσι σκέφτηκε να την δώσει στην Μαρία (Σπεράντζα Βρανά) με αντάλλαγμα μερικές στιγμές αγοραίου έρωτα. Ο ζητιάνος έζησε τις στιγμές έρωτα που ήθελε αλλά η λίρα είχε κάνει φτερά, καθώς γλίστρησε από την τρύπια τσέπη του.
Την πεσμένη στο δρόμο λίρα βρήκε η Φανίτσα (Μαρία Καλαμιώτου) καθώς πούλαγε στον δρόμο λουλούδια μετά τον θάνατο του πατέρα της, του Αναστάση (Λαυρέντης Διανέλλος), και την αρρώστια της μητέρας της. Και η Φανίτσα, μην γνωρίζοντας ότι είναι κάλπικη, προσπάθησε να αλλάξει την λίρα με χρήματα αλλά κανείς δεν έπεφτε στην παγίδα. Την λίρα τελικά της την άλλαξε ο Βασίλης Μαυρίδης (Ορέστης Μακρής), ο τσιγκούνης σπιτονοικοκύρης τους. Μην νομίζεται όμως ότι ο σκληρός και τσιγκούνης Μαυρίδης ξεγελάστηκε και πέρασε την λίρα για αληθινή. Απλά όπως φαίνεται όλοι οι άνθρωποι έχουν λίγη καλοσύνη, έστω και αν αυτή είναι πολύ βαθειά κρυμμένη μέσα τους. Έτσι η κάλπικη λίρα πέρασε στα χέρια του Βασίλη Μαυρίδη ο οποίος την έδωσε στην γυναίκα του για να την βάλει στην πρωτοχρονιάτικη βασιλόπιτα στην θέση του χρυσού φλουριού.
Η βασιλόπιτα κόπηκε και η λίρα έπεσε μισή μισή σε δύο κομμάτια, σε αυτά της Αλίκης (Έλλη Λαμπέτη) και του Παύλου (Δημήτρης Χόρν). Ο Παύλος είναι ένας φτωχός ζωγράφος και ανιψιός του Μαυρίδη. Με την Αλίκη κλέφτηκαν και παντρεύτηκαν πρόσφατα μιας και η πλούσια οικογένεια της Αλίκης δεν ήθελε τον Παύλο για γαμπρό. Η λίρα τοποθετήθηκε σε ένα πήλινο κουμπαρά με την υπόσχεση να μην χρησιμοποιηθεί ποτέ. Η ζωή όμως κοντά σε ένα άγνωστο καλλιτέχνη είναι δύσκολη και έτσι κάποια στιγμή η Αλίκη επέστρεψε στο πατρικό της δίνοντας τέλος στον σύντομο και δύσκολο έγγαμο βίο της με τον Παύλο. Κάποια στιγμή ο Παύλος έχοντας μεγάλη οικονομική ανάγκη, σπάει τον κουμπαρά και προσπαθώντας να αλλάξει την λίρα ανακαλύπτει ότι είναι κάλπικη. Την κράτησε ως ενθύμιο όμως, έως την ημέρα που μετά από μερικά χρόνια συναντήθηκε ξανά με την Αλίκη. Εκείνος ήταν πλέον ένας διάσημος ζωγράφος και εκείνη ήταν παντρεμένη ξανά και μητέρα ενός αγοριού. Κατά την διάρκεια της συνάντησης αυτής ανακάλυψαν ότι αγαπιόνται ακόμα αλλά οι δρόμοι τους ήταν πλέον διαφορετικοί. Έτσι η Αλίκη πήρε τον δικό της δρόμο, ο Παύλος τον δικό του και η λίρα βρέθηκε για μια ακόμη φορά στο πεζοδρόμιο ψάχνοντας κάποιον αφελή να την μαζέψει ως αληθινή.
Έτσι τελειώνει, για εμάς, το ταξίδι της κάλπικης λίρας και μαζί με αυτό και οι στιγμές γέλιου αλλά και συγκίνησης που μας χάρισε αυτή η θαυμάσια ταινία του Ελληνικού κινηματογράφου.

Στην ταινία «Η κάλπικη λίρα» λαμβάνουν μέρος οι εξής ηθοποιοί:
Βασίλης Λογοθετίδης - Ανάργυρος
Ίλια Λιβυκού – Φιφή
Βαγγέλης Πρωτόπαπας – Ντίνος
Μίμης Φωτόπουλος - Ζητιάνος
Σπεράντζα Βρανά - Μαρία
Ορέστης Μακρής - Βασίλης Μαυρίδης
Λαυρέντης Διανέλλος - Αναστάσης
Μαρία Καλαμιώτου – Φανίτσα
Έλλη Λαμπέτη - Αλίκη
Δημήτρης Χορν – Παύλος
Αθ. Μουστάκα
Λούλα Ιωαννίδου
Λέλα Πατρίκιου
Άννα Ρούσσου
Δέσποινα Παναγιωτίδου
Π. Βλάχου
Ταϋγέτη
Νινέττα
Γιώργος Βλαχόπουλος
Ζωρ. Τσαπέλης
Θανάσης Τζενεράλης
Γιάννης Ιωαννίδης
Βασίλης Αφεντάκης
Κ. Πομόνης
Ραλ. Αγγελίδης
Νίκος Φέρμας
Μιχάλης Παπαδάκης
Γερ. Λιβαδάς
Γιώργος Καρέττας
Γ. Κατοπόδης
Τάκης Παναγιωτόπουλος

Στην συνέχεια, ακολουθούν μερικές από τις ατάκες της ταινίας του Ελληνικού κινηματογράφου «Η κάλπικη λίρα»:

Ατάκα από την ταινία «Η κάλπικη λίρα»:
Λογοθετίδης: «Τι θες να πεις Ντίνο;»
Πρωτόπαπας: «Να κάνουμε κάλπικες.»
Λογοθετίδης: «Κάλπικες;»
Πρωτόπαπας: «Μάλιστα. Με λίγο χρυσάφι απέξω και με οποιοδήποτε μέταλλο από μέσα. Εσύ θα τις φτιάχνεις κι εγώ θα τις κυκλοφορώ. Νύχτες ολόκληρες δεν έχω κλείσει μάτι με αυτό το σχέδιο. Ένα χρόνο τώρα το 'χω στο μυαλό μου, αλλά δεν τολμούσα να σου το πω γιατί δεν υπήρχαν τα απαιτούμενα κεφάλαια. Θα πλουτίσουμε Ανάργυρε. Θα κολυμπήσουμε στα λεφτά. Τι λες;»
Λογοθετίδης: «Βρε άσε με ήσυχο. βρε καλά δεν την χώνεψα εγώ την φάτσα σου από την πρώτη στιγμή. Πα πα πα πα πα. Δηλαδή εσύ είσαι μέγας παλιανθρωπέας.»

Ατάκα από την ταινία «Η κάλπικη λίρα»:
Πρωτόπαπας: «Τέλεια. Καμία διαφορά με τις πραγματικές. Ανάργυρε, έχεις καμιά αληθινή να τις συγκρίνουμε;»
Λογοθετίδης: «Ούτε μία. Ξέρεις πόσο μας στοιχίζει αυτή;»
Πρωτόπαπας: «Ναι, εκατό χρυσές.»
Λογοθετίδης: «Όχι. Είκοσι χρόνια φυλακή.»
Λιβυκού: «Βέβαια, εμάς μας φαίνεται τέλεια γιατί είναι δημιούργημα μας.»
Λογοθετίδης: «Παιδί μας!»

Ατάκα από την ταινία «Η κάλπικη λίρα»:
Φωτόπουλος: «Αόμματος. Ελεήστε τον αόμματο.»
Βρανά: «Ο Θεός να σε ελεήσει φουκαριάρη μου. Γιατί άμα περιμένεις από μένα κλαύτα. Δεν έχω κάνει ακόμα ούτε σεφτέ.»
Φωτόπουλος: «Σεφτέ; Γιατί κυρά μου τι είδους δουλειά κάνεις του λόγου σου δηλαδή;»
Βρανά: «Όρεξη για κουβέντα έχεις; Άκου τι δουλειά κάνω! Πουλάω βίους Αγίων. Δεν μας παρατάς.»
Φωτόπουλος: «Α, κατάλαβα. Είσαι από εκείνες που ντύνονται επί πιστώσει και γδύνονται τις μετρητοίς.»
Βρανά: «Γιατί ενοχλήθηκες; Του τμήματος ηθών είσαι ή παλαιοημερολογίτης;»

Ατάκα από την ταινία «Η κάλπικη λίρα»:
Χορν: «Και τι θα φάμε σήμερα;»
Λαμπέτη: «Δεν ξέρω. Εσείς είστε ο σύζυγος μου και αναλάβατε πλέον την διατροφή μου. Δεν συμφωνείς;»
Χορν: «Συμφωνώ, απολύτως. Αλλά προχθές το βράδυ που κλεφτήκαμε δεν σκέφτηκα πως πρέπει και να τρώμε.»
Λαμπέτη: «Εχθές καλά τα βολέψαμε. Πήγαμε και είπαμε χρόνια πολλά σε κείνον τον σπαγκοραμμένο τον θείο σου και μας κράτησε και για το τραπέζι.»
Χορν: «Κερδίσαμε και την λίρα.»
Λαμπέτη: «Δεν έχεις κανέναν άλλο θείο για σήμερα;»
Χορν: «Που να τον βρω;»
Λαμπέτη: «Για σκέψου.»
Χορν: «Έχω έναν μακρινό.»
Λαμπέτη: «Πόσο μακρινό;»
Χορν: «Ουυυυ! Μένει στα Καλάβρυτα.»

Ν.Π.