Νηστεία των Ορθόδοξων Χριστιανών
Ανάμεσα στα καθήκοντα των χριστιανών, βρίσκεται και αυτό της νηστείας συγκεκριμένες μέρες του έτους. Νηστεία είναι η αποχή από συγκεκριμένα είδη τροφίμων. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Νηστεία είναι να τρώμε μικρές ποσότητες από τα επιτρεπόμενα τρόφιμα και να προσπαθούμε να απέχουμε από κάθε αμαρτία, αφιερώνοντας ταυτόχρονα κάποιο χρόνο της ημέρας στην προσευχή.
Πρώτος ο Χριστός, μας έδωσε το παράδειγμα της νηστείας όταν μετά την Βάπτισή Του στον Ιορδάνη ποταμό, παρέμεινε νηστεύοντας επί σαράντα ημέρες στην έρημο. Με το παράδειγμά του, ο Ιησούς μας έδωσε την νηστεία ως μία σωματική και πνευματική άσκηση, η οποία δυναμώνει την θέληση του ανθρώπου και ταυτόχρονα δείχνει την αγάπη του προς τον δημιουργό.
Η νηστεία στο Ευαγγέλιο και στα Πατερικά Κείμενα
Στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, δίνεται στους χριστιανούς ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να νηστεύουν. Το σχετικό χωρίο αναφέρει: «Όταν δε νηστεύητε, µη γίνεσθε ως οι υποκριταί σκυθρωποί, αφανίζουσιν γαρ τα πρόσωπα αυτών όπως φανώσιν τοις ανθρώποις νηστεύοντες αµήν λέγω υµίν, απέχουσιν τον µισθόν αυτών. Συ δε νηστεύων αλειψαί σου την κεφαλήν και το πρόσωπόν σου νίψαι, όπως µη φανής τοις ανθρώποις νηστεύων αλλά τω πατρί σου τω εν τω κρυφαίω και ο πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυφαίω αποδώσει σοι.» (Ματθ. 6,16).
Δηλαδή: «Όταν νηστεύετε μην φέρεσθε όπως οι υποκριτές που αφήνουν τα πρόσωπά τους άπλυτα για να δείξουν στους υπόλοιπους ανθρώπους ότι νηστεύουν. Αλήθεια σας λέω, οι άνθρωποι αυτοί χάνουν το μισθό τους. Εσύ όμως όταν νηστεύεις, να πλύνεις το κεφάλι σου και το πρόσωπό σου ώστε να μην φαίνεται ότι νηστεύεις, παρά μόνο στον Πατέρα σου κρυφά, και ο Πατέρας σου που βλέπει τα κρυφά θα σου το αποδώσει».
Ένα άλλο σχετικό με την νηστεία κείμενο, προέρχεται από τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο και λέει τα εξής: «Δείξε μου την νηστεία σου δια των έργων σου. Αν δεις πτωχό, ελέησέ τον. Αν δεις κάποιο εχθρό σου συμφιλιώσου. Αν δεις φίλο σου να προοδεύει, μην τον φθονήσεις. Διατήρησε τα χέρια σου, τα πόδια σου, τα μάτια σου, τα αυτιά σου καθαρά από αμαρτίες. Διότι ποιο το όφελος, όταν δεν τρώμε κρέας, όμως κατατρώμε τους αδελφούς μας; (…) Παρακαλώ, λοιπόν, όσοι μπορείτε να νηστεύετε, όσο είναι δυνατόν, και να αυξάνετε την καλή σας αυτή και αξιέπαινη προθυμία».
Ο Μέγας Βασίλειος στο “Περί Νηστείας” Α:9 σημειώνει «Ει βούλει ισχυρόν ποιήσαι τον νουν, δάμασον την σάρκα διά νηστείας». Αν θες να δυναμώσεις το πνεύμα σου, δάμασε τη σάρκα με τη νηστεία. Και αλλού “η νηστεία κάνει τα σπίτια να προκόβουν. Είναι η μητέρα της υγείας, η παιδαγωγός της νεότητας”.
Σύμφωνα με τον 50ο Ιερό Κανόνα της ιεράς Συνόδου της Λαοδικείας (364 μΧ): «Δει πάσαν την Τεσσαρακοστήν νηστεύειν ξηροφαγούντας». Όλη την Σαρακοστή πρέπει να νηστεύουμε – το πρέπει τονίζει την αναγκαιότητα της νηστείας για τον άνθρωπο.
Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος λέει: “η νηστεία ότι είναι ο δρόμος ο άγιος του Θεού και το θεμέλιο κάθε αρετής. Είναι ο στέφανος αυτών που εγκρατεύονται. Το κόσμημα της αγνότητος και αγιότητος. Η μητέρα της προσευχής. Ο πρόδρομος κάθε αγαθοεργίας!”
Μοναχοί: νηστεία Δευτέρα Τετάρτη Παρασκευή
Η νηστεία που τηρούν οι μοναχοί είναι αυστηρότερη από αυτή των λαϊκών. Για παράδειγμα οι μοναχοί δεν τρώνε ποτέ κρέας, παρά μόνο ψάρι. Επίσης λάδι στο φαγητό τους τρώνε μόνο Σαββατοκύριακα ή καθημερινή μόνο εάν είναι μεγάλη εορτή. Τέλος νηστεύουν κάθε βδομάδα, εκτός από κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, κάθε Δευτέρα. Η νηστεία της Δευτέρας είναι αφιερωμένη στους Αγγέλους, της Τετάρτης στα πάθη του Ιησού και της Παρασκευής στη Σταύρωση.
Πότε νηστεύουμε
Οι νηστείες της Ορθόδοξης Χριστιανικής πίστης που καλούμεθα εμείς οι λαϊκοί να τηρήσουμε είναι οι παρακάτω:
1. Νηστεία των Χριστουγέννων. Ξεκινά στις 15 Νοεμβρίου και τελειώνει στις 24 Δεκεμβρίου. Από τις 15 Νοεμβρίου έως τις 17 Δεκεμβρίου επιτρέπεται να τρώμε ψάρι κάθε μέρα εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.
2. Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο. Στις 25 Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού, και την Κυριακή των Βαΐων, επιτρέπεται να φάμε ψάρι.
3. Νηστεία των Αγίων Αποστόλων. Ξεκινά την Δευτέρα, μετά την Κυριακή των Αγίων Πάντων, και τελειώνει στις 28 Ιουνίου (παραμονή των Αγίων Πέτρου και Παύλου). Καθ’ όλο το διάστημα της νηστείας, επιτρέπεται να τρώμε ψάρια κάθε μέρα, εκτός Τετάρτης και Παρασκευής.
4. Νηστεία της Παναγίας. Ξεκινά την 1η Αυγούστου και τελειώνει στις 14 Αυγούστου. Την 6η Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρος) επιτρέπεται να φάμε ψάρι.
Εκτός από τις παραπάνω τέσσερις περιόδους, υπάρχουν τέσσερις ημέρες του χρόνου που η θρησκευτική παράδοση μας επιβάλει αυστηρότατη νηστεία, κατά την οποία απαγορεύεται να τρώμε ακόμα και λάδι ή κρασί. Οι ημέρες αυτές είναι οι:
1. 5 Ιανουαρίου. Παραμονή των Θεοφανείων.
2. 29 Αυγούστου. Αποτομή της τίμιας κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
3. 14 Σεπτεμβρίου. Ύψωση του Τιμίου Σταυρού.
4. 24 Δεκεμβρίου. Παραμονή Χριστουγέννων.
Σημειώνουμε ότι εάν μία από τις παραπάνω 4 ημέρες, πέσει Σάββατο ή Κυριακή, τότε επιτρέπεται να φάμε λάδι και να πιούμε κρασί.
Κάθε Τετάρτη και Παρασκευή νηστεύουμε, εκτός από τις παρακάτω 5, όπου επιτρέπεται να φάμε ότι θέλουμε.
1. Η εβδομάδα μεταξύ της Κυριακής του Τελώνου και του Φαρισαίου και της Κυριακής του Ασώτου.
2. Η εβδομάδα πριν από την Κυριακή της Τυρινής (επιτρέπονται όλα εκτός από το κρέας).
3. Η εβδομάδα μετά το Πάσχα (Διακαινησίμου).
4. Η εβδομάδα μετά την Κυριακή της Πεντηκοστής.
5. Οι ημέρες μεταξύ Χριστουγέννων και Θεοφανείων, εκτός φυσικά από την Παραμονή των Θεοφανείων, που είναι αυστηρή νηστεία.
Εκτός από τις παραπάνω 5 περιπτώσεις, επιτρέπεται να φάμε ψάρι, ημέρα Τετάρτη ή Παρασκευή, στις παρακάτω ημερομηνίες:
1. 7 Ιανουαρίου. Του Αγίου Ιωάννου του Βαπτιστή.
2. 2 Φεβρουαρίου. Η Υπαπαντή του Κυρίου.
3. 24 Ιουνίου. Η γέννηση του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
4. 29 Ιουνίου. Των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.
5. 6 Αυγούστου. Η Μεταμόρφωση του Κυρίου Ημών Ιησού Χριστού.
6. 15 Αυγούστου. Η Κοίμηση της Θεοτόκου.
7. 8 Σεπτεμβρίου. Τα γενέθλια της Θεοτόκου.
8. 14 Νοεμβρίου. Του Αγίου Φιλίππου.
9. 21 Νοεμβρίου. Τα εισόδια της Θεοτόκου.
Ένας τελευταίος κανόνας είναι ότι όταν είναι νηστεία και η ημέρα είναι Σάββατο, επιτρέπεται να φάμε λάδι, εκτός από την ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου.
Η νηστεία εκτός από καθήκον μας, είναι και ένας τρόπος να γίνουμε εγκρατείς. Με την νηστεία, εξασκούμαστε ώστε να μην παρασυρόμαστε στις αμαρτίες, μικρές ή μεγάλες. Πέρα από την θεολογική άποψη, η νηστεία είναι μια καλή αποτοξίνωση του οργανισμού μας. Εμείς για να σας βοηθήσουμε να τηρήσετε τη νηστεία, γράψαμε διάφορες συνταγές αλμυρών και γλυκών τις οποίες μπορείτε να διαβάσετε κάνοντας κλικ εδώ.
Α.Α.