Νοέμβριος. Ο ενδέκατος μήνας του χρόνου και τελευταίος του Φθινοπώρου. Ο μήνας με τις περισσότερες θρησκευτικές εορτές από όλους τους άλλους. Πήρε το όνομά του (το λατινικό: November) από την λατινική λέξη novem που σημαίνει εννέα και αυτό γιατί ήταν ο ένατος μήνας του αρχαίου Ρωμαϊκού δεκάμηνου ημερολογίου.
Ο λαός μας εκτός από Νοέμβριο ή Νοέμβρη τον ονομάζει και:
- Μεσοσπορίτη ή Μεσοσποριά, γιατί το μήνα αυτό οι αγρότες βρίσκονται στο μέσο της σποράς των δημητριακών και των οσπρίων.
- Μπρουμάρη ή Παχνιστή λόγω της πάχνης ή μπρούμας που παρατηρείται τις ημέρες του μήνα αυτού.
- Σκιγιάτη και Χαμένο επειδή οι ημέρες του είναι πολύ μικρές και οι νύχτες του πολύ μεγάλες.
- Μεθυστής μιας και όσοι δοκιμάζουν τα νέα κρασιά (που έχουν ανοίξει στις 26 Οκτωβρίου, του Αγίου Δημητρίου) μεθάνε.
- Τρυγομήνας όχι εξ’ αιτίας του τρύγου των αμπελιών αλλά του μαζέματος των ελιών από τους ελαιοπαραγωγούς.
- Ανακατεμένο γιατί οι καιρικές συνθήκες τον μήνα Νοέμβριο είναι ευμετάβλητες.
Επίσης έχει αρκετά ονόματα παρμένα από τις θρησκευτικές γιορτές που γιορτάζουμε τον μήνα αυτό όπως:
- Αϊ Ταξιάρχης ή Αρχαγγελίτης ή Αρχαγγελιάτης ή Αϊ Στράτηγος ή Αϊ Στράτης (Αγίων Ταξιαρχών – 8 Νοεμβρίου)
- Αγιομηνάς (Αγίου Μηνά – 11 Νοεμβρίου)
- Φιλιππιάτης (Αγίου Φιλίππου – 14 Νοεμβρίου)
- Αντριάς (Αγίου Ανδρέα – 30 Νοεμβρίου)
Τον μήνα Νοέμβριο στα νοικοκυριά γίνονται σιγά-σιγά οι πρώτες προετοιμασίες για τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. Οι αγρότες συνεχίζουν και τελειώνουν αυτόν τον μήνα την σπορά των δημητριακών και των οσπρίων. Οργώνουν και λιπαίνουν τα χωράφια τους που είτε θα αφήσουν για αγρανάπαυση, είτε θα χρησιμοποιήσουν την άνοιξη για σπορά. Οι αμπελουργοί ξελακώνουν τα αμπέλια, ενώ οι μελισσοκόμοι μεταφέρουν τις κυψέλες στις χειμερινές τους θέσεις. Ο Νοέμβρης φυσικά είναι και ο μήνας που μαζεύονται οι ελιές και στα ελαιοτριβεία βγαίνει το πολύτιμο και απαραίτητο σε όλους μας ελαιόλαδο.
Η 11η Νοεμβρίου είχε ιδιαίτερη σημασία για τους γεωργούς μιας και εκείνη την ημέρα παρατηρούσαν τον καιρό και ανάλογα με αυτόν έκαναν προγνώσεις για τις καιρικές συνθήκες των επομένων ημερών ή μηνών. Για παράδειγμα αν εκείνη τη μέρα ο ουρανός δεν έχει σύννεφα, θα ακολουθήσει ένας ήπιος χειμώνας. Αν έχει σύννεφα, ο χειμώνας θα είναι βαρύς. Τέλος, αν εκείνη τη μέρα φυσά θα συνεχίσει ο αέρας μέχρι και την παραμονή των Θεοφανείων.
Ας δούμε, όμως, ποιες ορθόδοξες χριστιανικές εορτές υπάρχουν μέσα στον μήνα Νοέμβριο:
1 Νοεμβρίου – Των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού
3 Νοεμβρίου – Ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Γεωργίου
8 Νοεμβρίου – Των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ
9 Νοεμβρίου – Αγίου Νεκταρίου
10 Νοεμβρίου – Αγίου Απόστολου Σωσίπατρου
11 Νοεμβρίου – Αγίου Μηνά
13 Νοεμβρίου – Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
14 Νοεμβρίου – Αγίου Φιλίππου του αποστόλου και Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά
15 Νοεμβρίου – Αρχή νηστείας Χριστουγέννων
16 Νοεμβρίου – Αγίου Ματθαίου του Ευαγγελιστού
19 Νοεμβρίου – Αγίου Βαρλαάμ
21 Νοεμβρίου – Τα Εισόδια της Υπεραγίας Θεοτόκου
25 Νοεμβρίου – Αγίας Αικατερίνης
26 Νοεμβρίου – Αγίου Στυλιανού
30 Νοεμβρίου – Αγίου Ανδρέα
Εκτός από τις παραπάνω θρησκευτικές εορτές τον Νοέμβριο έχουμε και δύο εορτές εθνικού χαρακτήρα. Η πρώτη στις 17 Νοεμβρίου που εορτάζουμε την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου και στις 25 Νοεμβρίου ημέρα αφιερωμένη στην Εθνική Αντίσταση. Πριν κλείσουμε το κεφάλαιο εορτές να αναφέρουμε ότι στις 8 Νοεμβρίου, ημέρα των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ, γιορτάζει η πολεμική μας αεροπορία αφού οι Ταξιάρχες είναι προστάτες της. Εκείνη τη μέρα όλες οι μονάδες της πολεμικής αεροπορίας είναι ανοιχτές για το κοινό παρουσιάζοντας το σημαντικό έργο και ρόλο της μέσα από διάφορες εκδηλώσεις. Ιδιαίτερα λαμπρή είναι η γιορτή και οι εκδηλώσεις στην βάση της Δεκέλειας στο Τατόι.
Αφήνοντας τους αιθέρες, προσγειωνόμαστε στην Ελληνική επικράτεια όπου διάφορα έθιμα λαμβάνουν ή λάμβαναν χώρα τις ημέρες του Νοεμβρίου:
Ξεκινώντας από την πρώτη του μηνός, γιορτή των Αγίων Αναργύρων, συνηθιζόταν να λένε τον στίχο: «Άγιοι Ανάργυροι, θαυματουργοί, αρχίατροι του κόσμου, οπού γιατρέψατε πολλούς, γιατρέψτε και τον/την [όνομα]» παρακαλώντας για την ίαση του αρρώστου που ανέφεραν ονομαστικά στο στίχο.
Στις 8 Νοέμβρη, των Ταξιαρχών, σε κάποια χωριά της Θράκης απέφευγαν να αφήσουν το βράδυ έξω από το σπίτι παπούτσια για να μην τα «δει» ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και τους «πάρει τη ζωή».
Στις 14 Νοέμβρη, του Αγίου Φιλίππου, αποκρεύουμε γιατί την επομένη ξεκινά η σαρανταήμερη νηστεία των Χριστουγέννων.
Στις 21 Νοέμβρη, που γιορτάζουμε τα Εισόδια της Θεοτόκου υπάρχει το έθιμο -ιδιαίτερα στην επαρχία- που καλείται πολυσπόροι. Σύμφωνα με αυτό οι νοικοκυρές φτιάχνουν το πολυσπόρι, ένα ιδιαίτερο φαγητό, το οποίο πηγαίνουν στην εκκλησία να ευλογηθεί ώστε έτσι να ευλογηθούν και τα γεννήματα της γης.
Τέλος στις 30 Νοέμβρη, του Αγίου Ανδρέα, υπάρχει το έθιμο του τρυποτηγανίτη όπου οι νοικοκυρές φτιάχνουν τηγανίτες και με αυτές σταυρώνουν τις αποθήκες και τους στάβλους ώστε οι μεν αποθήκες να είναι πάντα γεμάτες, οι δε στάβλοι να έχουν γερά ζωντανά. Τις τηγανίτες αυτές τρώνε τόσο οι άνθρωποι όσο και τα οικόσιτα ζώα του σπιτιού.
Ο Νοέμβριος είναι ο μήνας που ξεκινάν τα κρύα του χειμώνα, ιδιαίτερα μετά τη γιορτή του Αγίου Φιλίππου στα μέσα του μήνα. Προς τα τέλη του μήνα αρχίζουν και στολίζονται τα καταστήματα με τις χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις, ετοιμάζονται σιγά – σιγά τα νοικοκυριά για την μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης ενώ οι μικροί όλου του κόσμου σκέφτονται τι δώρο θα ζητήσουν από τον Άγιο Βασίλη.
