13) Alan Cameron, Heresies and Factions, Byzantion XLIV (1974) Fascicule 1.
Κατά τη γνώμη του Cameron, τα θρησκευτικά κίνητρα δεν έπαιζαν κανένα ρόλο στις αντιθέσεις και στους ανταγωνισμούς των δήμων μεταξύ τους και οι δήμοι δεν πήραν ποτέ μέρος σε θρησκευτικές αντιδικίες σαν οργανωμένοι δήμοι.
Ο Bratianu, αντίθετα, τονίζει τόσο πολύ τον αντισημιτισμό των δήμων και ιδιαίτερα των Πράσινων, που συνδέει την υποτιθέμενη παρακμή τους τον 7ο αι., με μια υποτιθέμενη αντισημιτική κρίση του 7ου αι. Οι αυτοκράτορες, κατά τον ίδιο μελετητή, υποτίθεται ότι ενθάρρυναν τους δήμους να ενωθούν στον αγώνα τους κατά των Εβραίων, ενώ πριν ήταν διαιρεμένοι. Κατά τον Cameron, όλες αυτές οι υποθέσεις του Bratianu είναι κτισμένες στην άμμο, γιατί οι δήμοι δεν παρήκμασαν τον 7ο αι. αλλά στην πραγματικότητα κέρδισαν σε σημασία, όπως δείχνει ο ρόλος τους στο αυτοκρατορικό αυλικό τυπικό. Κι ακόμη δεν υπάρχει καμμιά μαρτυρία για μαζική εκτέλεση των Εβραίων της βυζ. αυτοκρατορίας ανάμεσα στα έδικτα του Ηρακλείου το 632 και του Λέοντα Γ΄ στα 721/2.
Πραγματικά, κατά τον τελευταίο ιστορικό του Εβραϊκού στοιχείου της βυζ. αυτοκρατορίας, το διάταγμα του Ηρακλείου ήταν «μια μεμονωμένη βίαιη χειρονομία», χωρίς σημαντικά αποτελέσματα στη νομική θέση ή στην καθημερινή ζωή των περισσοτέρων Ιουδαίων της αυτοκρατορίας.
Οι Εβραίοι, κατά την άποψη του Cameron, δεν μπορούν να θεωρηθούν ως παράγοντας που συνέβαλαν στο χωρισμό και στην εχθρότητα των δύο δήμων μεταξύ τους. Σε μια εποχή, όπου οι περισσότεροι Χριστιανοί μισούσαν τούς Εβραίους, δεν κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η διαπίστωση πως και οι δήμοι τους μισούσαν όμως, πρέπει να επισημανθεί πως ο «αντισημιτισμός» των δήμων, (όπου, τουλάχιστον, φαίνεται κάτι τέτοιο), παρουσιάζεται μόνο ως συνέπεια, όχι ως αιτία των αναταραχών που προκαλούσαν οι δήμοι. όταν, εξάλλου, χάνεται η ψυχραιμία και αρχίζει η βία, η πραγματική αιτία της αναταραχής μπορεί να ξεχαστεί και οι άτυχοι Εβραίοι να βρεθούν στη θέση των θυμάτων.
14) Διονυσία Μισίου, Δήμοι και Δημοκρατία στο Βυζάντιο, Αφιέρωμα στον Νίκο Σβορώνο, τ. Α΄, Ρέθυμνο 1986. σ. 59-69.
Οι μελέτες του Uspenskij και του Manojlovic έδειξαν την νέα φυσιογνωμία που απέκτησαν οι βυζαντινοί δήμοι μέσα στον 4ο-7ο αι., υπογράμμισαν την κοινωνική, πολιτική και στρατιωτική τους σημασία και αποτέλεσαν τη βάση των εργασιών που ακολούθησαν.
όσον αφορά την εκτίμηση του ρόλου τους στην πολιτική ζωή της αυτοκρατορίας, μας βοηθά μια πληροφορία απ' το Χρονικό της Σέρτ. Σύμφωνα με την πληροφορία αυτή, «στη βυζαντινή αυτοκρατορία οι συγκλητικοί διακρίνονταν στους Πράσινους και στους Βένετους. όταν ο αυτοκράτορας πέθανε, χωρίς να έχει αφήσει διάδοχο, ο νέος αυτοκράτορας εκλεγόταν απ' τον κύκλο των Πρασίνων, ενώ απ' τον αντίζηλο κύκλο των Βενέτων εκλεγόταν η σύζυγος του αυτοκράτορα, στην περίπτωση που αυτός δεν ήταν παντρεμένος, όταν ανέβαινε στο θρόνο».
Η πληροφορία αυτή του Χρονικού της Σερτ επιβεβαιώνεται απ' τις εργασίες των ερευνητών βέβαια, η πληροφορία δεν ανταποκρίνεται σε κανόνα, αλλά αντιστοιχεί στην πολιτική πραγματικότητα της εποχής στην οποία αναφέρεται. Το χωρίο, επίσης, μαρτυρεί μία σύμπραξη των Δήμων με την άρχουσα τάξη, έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα οι βυζαντινοί μονάρχες να εκλέγονται μέσα απ’ τους κύκλους τους, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με την άποψη, ότι η σχέση δήμων και κυβέρνησης περιοριζόταν στο ότι η κεντρική διοίκηση, υπολογίζοντας τους δήμους ως παράγοντες της πολιτικής ζωής, προσπαθούσε να προσεταιριστεί τους Πράσινους και τους Βένετους, ευνοώντας πότε την μία και πότε την άλλη παράταξη.
Παλαιότερα υποστηρίχθηκε η άποψη, ότι οι Βένετοι αντιπροσώπευαν τις ανώτερες τάξεις και οι Πράσινοι τις κατώτερες. Σήμερα, χάρη κυρίως στη μελέτη του Djakonov, οι βυζαντινολόγοι δέχονται ότι οι δήμοι δεν είχαν μονολιθικό χαρακτήρα, αλλά ότι κάθε δήμος μπορούσε να δεχτεί στους κόλπους του μια κλίμακα από κοινωνικές ανισότητες. Οικονομικοί, πολιτικοί και ιδεολογικοί προσανατολισμοί διέκριναν τον έναν δήμο απ' τον άλλο. Οι διαφορές ανάμεσα στους δυο δήμους συνοψίζονται στη γενική διατύπωση, ότι οι Βένετοι αντιπροσώπευαν τα συντηρητικότερα και ορθόδοξα στοιχεία του πληθυσμού, ενώ οι Πράσινοι τα προοδευτικότερα και πιο ανήσυχα στοιχεία. Εξαιτίας των διαφόρων επιλογών των δύο δήμων αναπτύσσονται αντιθέσεις που εκδηλώνονται με συμπλοκές και στάσεις. Στις περιπτώσεις αυτές οι πηγές μας μιλούν για «δημοκρατία» ή χρησιμοποιούν το ρήμα «δημοκρατώ»: «εδημοκράτησεν ο δήμος των Βενέτων» ή «των Πρασίνων». Ως δημοκρατία χαρακτηρίζονται τόσο οι συγκρούσεις ανάμεσα στους δύο δήμους, όσο και οι περιπτώσεις κατά τις οποίες οι δύο δήμοι θα δηλώσουν την αντίθεσή τους προς την κεντρική διοίκηση.
Διεθνές Βυζαντινολογικό Συνέδριο με θέμα: «Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο».
15) Δ. Μισίου, Η πολιτική στην καθημερινή ζωή του Βυζαντίου. Οι βένετοι στασιώτες στην εποχή του Ιουστινιανού.
Στο άρθρο της αυτό η Δ. Μισίου, μετά από προσεκτική και συνδυαστική μελέτη των σχετικών πηγών, αναθεωρεί την άποψη ότι οι Βένετοι αντιπροσώπευαν την αριστοκρατία και οι Πράσινοι τις κατώτερες τάξεις, και δέχεται ακριβώς το αντίθετο, ότι δηλ. οι Πράσινοι αντιπροσώπευαν την ανώτερη τάξη και οι Βένετοι τα κατώτερα στρώματα.
Η υπόθεση αυτή ενισχύεται από την παρακάτω παρατήρηση: όλοι οι Βένετοι αυτοκράτορες πήραν μέτρα κατά της ανώτερης, συγκλητικής τάξης.
