Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος αποτελεί ορόσημο και ταυτόχρονα γέφυρα μεταξύ της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης. Ήταν ο τελευταίος προφήτης που ανάγγειλε την έλευση του Ιησού Χριστού. Ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής και ο Άγιος Συμεών ο Θεοδόχος μαζί με την Προφήτισσα Άννα είναι οι μόνοι προφήτες που αξιώθηκαν να συναντήσουν τον Χριστό, αφού έζησαν στα χρόνια Του.
Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής. Βίος
Πατέρας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου ήταν ο Ιερέας Ζαχαρίας και μητέρα του η ενάρετη Ελισάβετ. Η μητέρα του ήταν στείρα και για τον λόγο αυτό το ζευγάρι ήταν άτεκνο. Τόσο ο Ζαχαρίας όσο και η Ελισάβετ ήταν σε μεγάλη ηλικία όταν ο άγγελος Γαβριήλ ανακοίνωσε στον Ζαχαρία ότι θα αποκτήσει με την Ελισάβετ ένα αγοράκι το οποίο θα πρέπει να βαπτίσει Ιωάννη. Ο Ζαχαρίας δεν πίστεψε στα λόγια του Γαβριήλ και γι’ αυτό τιμωρήθηκε να μείνει μουγκός έως την ημέρα που θα βαπτιζόταν το παιδί που θα έφερνε στον κόσμο η Ελισάβετ. Και έτσι έγινε. Γεννήθηκε ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και οκτώ ημέρες μετά την γέννηση του όταν ζητήθηκε από τον πατέρα να φανερώσει το όνομα του παιδιού, εκείνος έγραψε σε μια πινακίδα «Ιωάννης» και αμέσως επανήλθε η ομιλία του. Στα εβραϊκά Ιωάννης σημαίνει Δώρο Θεού ή ο Θεός είναι γενναιόδωρος.
Ο Άγιος από μικρή ηλικία αποσύρθηκε στην έρημο όπου ζούσε ασκητικά. Για τον λόγο αυτό πολλές εικόνες τον παρουσιάζουν με φτερούγες. Τρεφόταν σαν πουλί με ακρίδες και μέλι. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει σχετικά: ο Θεοφύλακτος της Βουλγαρίας αναφέρει ότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής έφαγε και ακρίδες, τα έντομα που πετούν. Διότι και αυτά τα ονομάζει σαφώς η Γραφή ότι μπορούν να τα τρώνε οι άνθρωποι. Διότι έτσι είναι γραμμένο στο Λευιτικό: «Kαι ταύτα φάγεσθε απ’ αυτών, τον βρούχον και τα όμοια αυτώ. Kαι τον αττάκην και τα όμοια αυτώ. Kαι την ακρίδα και τα όμοια αυτώ» (Λευιτικό ια 21). Και υπάρχει επίσης ένα χορτάρι που λέγεται ακρίς ή ακρίδα, σύμφωνα με το Kαι ανθήση το αμύγδαλον, και παχυνθή η ακρίς, και διασκεδασθή η κάππαρις» (Eκκλ. ιβ΄, 5). Τώρα είναι πιο λογικό να καταλάβουμε ότι ο αδύνατος και ανεπιτήδευτος Βαπτιστής και Πρόδρομος του Κυρίου έτρωγε τα ακρόδρυα, το χόρτο ακρίδα, μια τροφή που ήταν λιτή και ανεπιτήδευτη, παρά να καταλάβουμε ότι έτρωγε τα ζωύφια, τις ακρίδες.
Έχοντας περάσει έτσι, το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής του, εγκαταλείπει την έρημο και εγκαθίσταται στις όχθες του Ιορδάνη ποταμού. Εκεί συνεχίζει το κήρυγμα για την έλευση του Σωτήρα και συγχρόνως βαπτίζει πολλούς από αυτούς που έρχονται να τον ακούσουν.
Στον Ιορδάνη πήγε και τον συνάντησε ο Χριστός ζητώντας του να Τον βαπτίσει (διαβάστε περισσότερα για τα Θεοφάνεια). Ο Άγιος αναγνωρίζοντας ποιόν έχει απέναντί του, αρνείται να τον βαπτίσει λέγοντας ότι δεν είναι άξιος ούτε τα λουριά από τα παπούτσια Του να λύσει. Ο Ιησούς του λέει έτσι πρέπει να γίνει και τότε ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βάπτισε τον Ιησού Χριστό στα νερά του Ιορδάνη ποταμού. Αν και ο ίδιος ο Άγιος θεωρεί τον εαυτό του ανάξιο, ο Χριστός μιλώντας γι’ αυτόν αναφέρει ότι δεν γεννήθηκε άνθρωπος μεγαλύτερος από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο.
Μετά την βάπτιση αλλά και τον καιρό που ακολούθησε ο Άγιος Ιωάννης «δείχνει» τον Ιησού Χριστό λέγοντας σε όσους τον ακούν ότι Αυτός είναι ο αμνός του Θεού που κουβαλάει στους ώμους του τις αμαρτίες όλου του κόσμου.
Παράλληλα συνεχίζει να εκφράζει την αντίθεση του στις πράξεις του ηγεμόνα Ηρώδη Αντύπα. Ο Ηρώδης Αντύπας ήταν γιος του Ηρώδη του Μεγάλου που διέταξε την σφαγή των βρεφών κατά την γέννηση του Ιησού Χριστού. Μεταξύ των πράξεων του Ηρώδη Αντύπα, που κατάγγειλε ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, ήταν και η μοιχεία που διέπραξε έχοντας σχέση με την γυναίκα του αδερφού του την Ηρωδιάδα. Η Ηρωδιάδα ήταν που παρακίνησε τον Ηρώδη να φυλακίσει τον Άγιο. Βρίσκοντας μάλιστα πρόσφορο έδαφος κατά την διάρκεια μια εορτής καταφέρνει να «ανταλλάξει» τον αποκεφαλισμό του Αγίου με ένα χορό της κόρης της Σαλώμης. Έτσι ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος βρήκε τραγικό θάνατο και παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο.
Το σώμα του Αγίου ενταφιάστηκε από τους μαθητές του. Η δε κεφαλή του, μετά από εντολή της Ηρωδιάδας, ενταφιάστηκε κοντά στο ανάκτορο του Ηρώδη στην Μαχαιρούντα. Εκεί βρέθηκε από δύο μοναχούς στους οποίους είχε εμφανιστεί, σε όνειρο, ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος. Η Τίμια Κεφαλή του Αγίου χάθηκε μετά τον θάνατο των μοναχών και βρέθηκε πάλι στην Μαχαιρούντα όταν αυτοκράτορας ήταν ο Ουαλεντινιανός. Η Κεφαλή όμως με το πέρασμα των χρόνων ξαναχάθηκε και τελικά βρέθηκε για τρίτη φορά στην πόλη Κόμανα της Καππαδοκίας από έναν ιερέα. Από εκεί μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής. Γιορτή
Η Εκκλησία μας τιμά τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο αναφέροντας το όνομα του μετά από την Παναγία στις προσευχές και στις δεήσεις. Στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο είναι αφιερωμένες έξι ημέρες του χρόνου:
- Στις 7 Ιανουαρίου είναι η εορτή προς τιμήν του.
- Στις 24 Φεβρουαρίου εορτάζουμε την 1η και 2η εύρεση της Τίμιας Κεφαλής του.
- Στις 25 Μαΐου εορτάζουμε την 3η εύρεση της Τίμιας Κεφαλής του.
- Στις 24 Ιουνίου εορτάζεται η γέννηση του.
- Στις 29 Αυγούστου τιμούμε την αποτομή της Τίμιας Κεφαλής του.
- Στις 23 Σεπτεμβρίου εορτάζεται η σύλληψή του.
Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής. Απολυτίκιο
Μνήμη δικαίου μετ’ εγκωμίων σοι δε αρκέσει η μαρτυρία του Κυρίου Πρόδρομε, ανεδείχθης γαρ όντως και Προφητών σεβασμιώτερος, ότι και εν ρείθροις βαπτίσαι, κατηξιώθης τον κηρυττόμενον. Όθεν της αληθείας υπεραθλήσας, χαίρων ευηγγελίσω, και τοις εν Άδει, Θεόν φανερωθέντα εν σαρκί, τον αίροντα την αμαρτίαν του κόσμου, και παρέχοντα ημίν το μέγα έλεος.
Απολυτίκιο της 1ης και 2ης εύρεσης της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού
Εκ γης ανατείλασα η του Προδρόμου κεφαλή, ακτίνας αφίησι της αφθαρσίας, πιστοίς των ιάσεων· άνωθεν συναθροίζει, την πληθύν των Αγγέλων, κάτωθεν συγκαλείται, των ανθρώπων το γένος, ομόφωνον αναπέμψαι, δόξαν Χριστώ τω Θεώ.
Απολυτίκιο της 3ης εύρεσης της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού
Ως θείον θησαύρισμα εγκεκρυμμένον τη γη, Χριστός απεκάλυψε την Κεφαλήν σου ημίν, Προφήτα και Πρόδρομε, πάντες ουν συνελθόντες εν τη ταύτῃ ευρέσει, άσμασι θεηγόροις τον Σωτήρα υμνούμεν, τον σώζοντα ημάς εκ φθοράς ταις ικεσίαις σου.
Απολυτίκιο της Γεννήσεως του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού
Προφήτα και Πρόδρομε της παρουσίας Χριστού, αξίως ευφημήσαι σε ουκ ευπορούμεν ημείς, οι πόθω τιμώντες σε, στείρωσις γαρ τεκούσης και πατρός αφωνία, λέλυται τη ενδόξω και σεπτή σου γεννήσει, και σάρκωσις Υιού του Θεού, κόσμω κηρύττεται.
Απολυτίκιο της Συλλήψεως του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού
Η πρώην ου τίκτουσα, στείρα ευφράνθητι, ιδού γαρ συνέλαβες, Ηλίου λύχνον σαφώς, φωτίζειν τον μέλλοντα, πάσαν την οικουμένην, αβλεψίαν νοσούσαν, χόρευε Ζαχαρία, εκβοών παρρησία· Προφήτης του Υψίστου εστίν, ο μέλλων τίκτεσθαι.
Η εικόνα (στην αρχή της σελίδας) που συνοδεύει το κείμενο έχει φιλοτεχνηθεί από την αγιογράφο Βασιλική Σαμαρά. Στη Ματιά δημοσιεύεται με την άδεια της αγιογράφου, για την οποία και την ευχαριστούμε θερμά!