π Αυγουστίνος Καντιώτης Μητροπολίτης Φλωρίνης. Βίος
Ο επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης γεννήθηκε στις 20 Απριλίου 1907 στο χωριό Λεύκες της Πάρου. Το κοσμικό του όνομα ήταν Ανδρέας
Ο πατέρας του ονομαζόταν Νικόλαος Καντιώτης και ήταν μικρός έμπορος στο χωριό Λεύκες της Πάρου. Ο Νικόλαος Καντιώτης είχε πνευματικό πατέρα τον ηγούμενο της Λογγοβάρδας, π. Φιλόθεο.
Ο Φιλόθεος ήταν ο ηγούμενος της Μονής Λογγοβάρδας στην Πάρο και πνευματικός πατέρας του Νικόλαου Καντιώτη, πατέρα του Αυγουστίνου.
Ο Νικόλαος Καντιώτης εξομολογήθηκε στον π. Φιλόθεο και, όπως περιγράφει ο γιος του Αυγουστίνος, «επέστρεψε πλέον στο σπίτι του πολύ διαφορετικός».
Ύστερα από αυτό το γεγονός, ο Νικόλαος Καντιώτης άλλαξε, άρχισε να διαβάζει το λόγο του Θεού, να εκκλησιάζεται και να προτρέπει και άλλους σε μετάνοια.
Ο π Φιλόθεος τον προέτρεψε να διαβάσει το περιοδικό Ζωή του οποίου συντάκτης ήταν ο ιεροκήρυκας π. Διονύσιος.
Κάθε Μεγάλη Σαρακοστή, ο Νικόλαος Καντιώτης έφερνε τον π. Φιλόθεο στο σπίτι του, τον περιποιόταν και προέτρεπε τους συγχωριανούς του να εξομολογηθούν σε αυτόν.
Ο π. Φιλόθεος, σε επιστολή του, αναφέρει ότι ο Νικόλαος Καντιώτης ήταν «σωματικώς και πνευματικώς υγιέστατος» και καθοδηγούσε τους άλλους στην «εξομολόγησιν, την μετάνοιαν, την αρετήν». Επίσης, ο π. Φιλόθεος ήταν αυτός που εξομολόγησε για πρώτη φορά τον μικρό Ανδρέα (Αυγουστίνο) όταν ο πατέρας του τον πήγε στη Μονή Λογγοβάρδας.
Ο μικρός Ανδρέας, όπως ήταν το κοσμικό όνομα του π. Αυγουστίνου, μεγάλωσε σε ένα έντονα θρησκευτικό περιβάλλον. Ο πατέρας του, Νικόλαος, μετά την πνευματική του μεταστροφή υπό την καθοδήγηση του π. Φιλοθέου, ηγούμενου της Μονής Λογγοβάρδας, δημιούργησε μια ατμόσφαιρα πίστης και ευλάβειας στο σπίτι.
Από μικρή ηλικία, ο Ανδρέας έδειχνε την κλίση του προς τα θεία. Ζωγράφιζε αγίους, κατασκεύαζε ξύλινους σταυρούς, έκανε πρόβες για κηρύγματα, σε ηλικία 14 ετών, δημιουργούσε ξύλινες σφραγίδες για φανταστικά περιοδικά που θα εξέδιδε με τίτλους όπως «Πνεύμα» και «Αναγέννησις».
Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του έπαιξε και η μελέτη του περιοδικού Ζωή.
Ο Ανδρέας ήταν ένα χαρούμενο παιδί, όπως φαίνεται και από μια φωτογραφία της σχολικής του τάξης, όπου είναι το μόνο παιδί που χαμογελάει.
Στα μαθητικά του χρόνια, ο Ανδρέας ήταν ένα ήσυχο και εσωστρεφές παιδί. Δεν έβγαινε συχνά με τους συμμαθητές του, αλλά προτιμούσε να περνάει τον χρόνο του μελετώντας, πηγαίνοντας στα δικαστήρια, σε ήσυχα μέρη ή στο νεκροταφείο, όπου συλλογιζόταν τη ματαιότητα του κόσμου. Διάβαζε με ενδιαφέρον τις ειδήσεις για τον πόλεμο στη Μικρά Ασία και συγκλονίστηκε από την άφιξη των προσφύγων στην Πάρο.
Διατηρούσε αλληλογραφία με τον π. Φιλόθεο και τον Δημήτριο Παναγιωτόπουλο, συντάκτη του περιοδικού Ζωή, στους οποίους εξέφραζε τις ανησυχίες του για την άνοδο του αθεϊσμού και την ηθική παρακμή της κοινωνίας. Νοιαζόταν επίσης για την αγωγή των τριών αδελφών του.
Ήδη από την εφηβεία του, η προσωπικότητα του Ανδρέα είχε διαμορφωθεί.
Οι γύρω του τον θαύμαζαν και τον επαινούσαν. Ένας γυμνασιάρχης του μάλιστα είχε πει: «Δύο προσωπικότητες πέρασαν από το Γυμνάσιο Σύρου: ο Βενιζέλος και ο Καντιώτης».
Ο π Αυγουστίνος Καντιώτης, μετά το σχολείο, πήγε στη Σχολή Εμπορίου Σύρου, όπου συνέχισε την εκπαίδευσή του, ενώ παράλληλα διατηρούσε τις θρησκευτικές του συνήθειες. Αποφοίτησε το 1925.
Συνέχισε τις σπουδές του στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1931.
Αργότερα, πήγε στο Μεσολόγγι, μια πόλη με ιδιαίτερη ιστορική σημασία για τον Ελληνισμό. Εκεί, εκάρη μοναχός στη Μονή Αγγελοκάστρου και πήρε το όνομα Αυγουστίνος, εμπνευσμένος από τη μετάνοια του Αγίου Αυγουστίνου.
Στη συνέχεια, χειροτονήθηκε διάκονος στο χωριό Παραβόλα και υπηρέτησε ως γραμματέας, πρωτοσύγκελος και ιεροκήρυκας στην Ιερά Μητρόπολη Μεσολογγίου.
Η περίοδος αυτή αποτέλεσε για τον π. Αυγουστίνο ένα "δεύτερο πανεπιστήμιο", όπου έθεσε σε πράξη τις θεωρητικές γνώσεις που είχε αποκτήσει στη Θεολογική Σχολή.
Συνολικά υπηρέτησε στην Ιερά Μητρόπολη Μεσολογγίου για περίπου 6 χρόνια.
Το 1940, με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο π. Αυγουστίνος, αν και διάκονος, δήλωσε εθελοντής να υπηρετήσει στον μαχόμενο στρατό. Ωστόσο, ο Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας Ιερόθεος, αντιδρώντας, τον απέτρεψε, επισημαίνοντας στην Ιερά Σύνοδο την αδυναμία τέλεσης μυστηρίων από έναν διάκονο και την αναγκαιότητα της παρουσίας του στην Μητρόπολη.
Λίγο αργότερα, τον Αύγουστο του 1941, ο π. Αυγουστίνος μετατέθηκε στην Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων, όπου υπηρέτησε υπό τον Μητροπολίτη Σπυρίδωνα, ο οποίος αργότερα έγινε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής, εξέφρασε δημόσια την αντίστασή του στους Ιταλούς, γεγονός που οδήγησε στην έκδοση εντάλματος σύλληψης εναντίον του. Για να τον προστατεύσει, ο Μητροπολίτης Σπυρίδωνας μερίμνησε για την απόσπασή του ως ιεροκήρυκα στην Ιερά Μητρόπολη Εδέσσης και Πέλλης.
Στα Γιαννιτσά, το 1942, χειροτονήθηκε ιερέας και έλαβε τον τίτλο του Αρχιμανδρίτη από τον Μητροπολίτη Εδέσσης και Πέλλης Παντελεήμονα. Στη συνέχεια, περιοδεύσε σε διάφορες Μητροπόλεις της Μακεδονίας, κηρύττοντας τον λόγο του Θεού.
Κατά την περίοδο της κατοχής, ο π. Αυγουστίνος επέδειξε θάρρος και πατριωτισμό.
Κατά την Κατοχή, οργάνωσε συσσίτιο στην Κοζάνη προσφέροντας 8.000 μερίδες φαγητού ημερησίως.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η στάση του απέναντι στον Γερμανό φρούραρχο στην Κοζάνη, ο οποίος τον επιτίμησε γιατί μεταξύ των σιτιζομένων στο συσσίτιο που οργάνωνε υπήρχαν και παιδιά κομμουνιστών. Ο π. Αυγουστίνος απάντησε με θάρρος, τονίζοντας ότι η αγάπη του Χριστού δεν κάνει διακρίσεις. Αυτή η στάση του προκάλεσε την οργή των Γερμανών, οι οποίοι τον καταδίωξαν, χωρίς όμως να καταφέρουν να τον συλλάβουν.
Για την ανθρωπιστική του δράση, τιμήθηκε με το παράσημο του Αποστόλου Παύλου από την Ιερά Σύνοδο.
Συνοψίζοντας, η περίοδος 1939-1946 υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική για τον π. Αυγουστίνο. Από διάκονος έγινε ιερέας και Αρχιμανδρίτης , ενώ βίωσε από κοντά τις κατοχικές θηριωδίες, διακρίθηκε για το θάρρος του και αγωνίστηκε με αυτοθυσία για την πίστη και την πατρίδα.
Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα (1947-1950), ο π. Αυγουστίνος Καντιώτης κατατάχθηκε ως στρατιωτικός ιεροκήρυκας στην XV Μεραρχία Κοζάνης, όπου και υπηρέτησε με τον βαθμό του Λοχαγού από την 1η Ιουλίου 1947 έως την 23η Αυγούστου 1950.
Ο ρόλος του ήταν σημαντικός, καθώς η προσφορά του στον στρατό ήταν μοναδική, όπως μαρτυρείται από τις συνεχείς εγκωμιαστικές αποφάσεις και τα εύγε της ηγεσίας των ενόπλων δυνάμεων, από την κορυφή έως τους άμεσους προϊσταμένους του.
Η δράση του επικεντρώθηκε στον χώρο της Μακεδονίας, όπου ο εμφύλιος πόλεμος έλαβε έντονες διαστάσεις με σκοπό την απόσπαση της περιοχής από την Ελλάδα και την δημιουργία ενός νέου κράτους με έξοδο στο Αιγαίο.
Ο π. Αυγουστίνος αγωνίστηκε με πάθος για την υπεράσπιση της Μακεδονίας, προσφέροντας τα πάντα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε όλη του τη ζωή διατήρησε αυτή την αγάπη και την αφοσίωση για την Μακεδονία, κάτι που φαίνεται και από το βιβλίο του "Η Μακεδονία μας" που εκδόθηκε το 1988.
Κατά την περίοδο 1951-1966, ο π. Αυγουστίνος Καντιώτης διετέλεσε Ιεροκήρυκας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
Ήταν η περίοδος που η φήμη του εξαπλώθηκε και αγαπήθηκε από πολλούς, ενώ ταυτόχρονα μισήθηκε από κάποιους άλλους.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σπυρίδων, ο οποίος γνώριζε και εκτιμούσε τον π. Αυγουστίνο από την κοινή τους διακονία στα Ιωάννινα, μερίμνησε για την μετάκληση και τον διορισμό του στην Αθήνα.
Στον π. Αυγουστίνο παραχωρήθηκε ο Ιερός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ομονοίας, όπου πραγματοποιούσε σειρά εσπερινών ομιλιών κάθε Κυριακή. Οι ομιλίες αυτές συγκέντρωναν πλήθος κόσμου.
Παράλληλα με το κηρυγματικό του έργο, ο π. Αυγουστίνος ασχολήθηκε και με το οργανωτικό έργο, ιδρύοντας την Ιεραποστολική Αδελφότητα "Ο Σταυρός". Διετέλεσε Προϊστάμενος της Αδελφότητας για πολλά χρόνια.
Μέσω των εκδόσεων της Αδελφότητας, ο πύρινος λόγος του π. Αυγουστίνου αποτυπώθηκε σε πλήθος βιβλίων, φυλλαδίων και περιοδικών, όπως η "Χριστιανική Σπίθα", η "Σάλπιγξ Ορθοδοξίας" κ.ά.
Σημαντικό γεγονός της περιόδου αυτής ήταν η ασθένεια του π. Αυγουστίνου το 1964.
Νοσηλεύτηκε στο Νοσοκομείο "Ευαγγελισμός" για εγχείρηση, όπου υπέστη μόλυνση και η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε. Οι γιατροί θεωρούσαν βέβαιο τον θάνατό του.
Ωστόσο, θαυματουργικά η υγεία του άρχισε να βελτιώνεται και μετά από 60 ημέρες νοσηλείας, εξήλθε από το νοσοκομείο. Το γεγονός αυτό τον σημάδεψε, καθώς άρχισε να αναρωτιέται για το σχέδιο του Θεού και τον λόγο που επέτρεψε να ζήσει.
Στις 25 Ιουνίου 1967 χειροτονήθηκε Επίσκοπος για την Μητρόπολη Φλωρίνης στον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ομονοίας. Η ενθρόνισή του έγινε μέσα σε κλίμα ενθουσιασμού.
Ο Μητροπολίτης Αυγουστίνος υπήρξε σθεναρός αντιδικτατορικός αγωνιστής. Καταδίκασε την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την φίμωση της Εκκλησίας από το καθεστώς. Δεν δίστασε να συγκρουστεί με την χούντα και να υπερασπιστεί τους διωκόμενους.
Στην Φλώρινα, ο Μητροπολίτης Αυγουστίνος ανέπτυξε πλούσιο έργο σε διάφορους τομείς:
-
Κοινωνικό έργο: Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην βοήθεια προς τους Ρομά, τους οποίους βάπτισε ομαδικώς στον ποταμό Σακουλέβα, καθώς και στην παροχή στέγης και τροφίμων σε άπορους.
-
Εθνικό έργο: Ο Μητροπολίτης Αυγουστίνος αγωνίστηκε για την υπεράσπιση της Μακεδονίας και την διατήρηση της ελληνικότητάς της.
-
Εκκλησιαστικό έργο: Διατήρησε την συντηρητική του στάση απέναντι σε θέματα πίστης και ηθικής. Ενδεικτικά, αντέδρασε έντονα στις προσπάθειες προσέγγισης με τους μονοφυσίτες και τάχθηκε κατά της εγκατάστασης καζίνο στην περιοχή της Φλώρινας.
Κατά την περίοδο 1967-1969, ο Μητροπολίτης Αυγουστίνος ήρθε σε επαφή με τον Άγιο Παΐσιο, ο οποίος μόλις είχε εγκατασταθεί στο Άγιο Όρος. Ο Άγιος Παΐσιος εκτιμούσε ιδιαίτερα τον π. Αυγουστίνο, όπως φαίνεται από τις επιστολές του, στις οποίες τον αποκαλεί "Γέροντα". Στις επιστολές αυτές, ο Άγιος Παΐσιος ζητούσε να μάθει νέα του π. Αυγουστίνου και μοίραζε στους πιστούς τα βιβλία του.
Η σχέση μεταξύ των δύο ιεραρχών δεν ήταν πάντα ανέφελη. Ο π. Αυγουστίνος Καντιώτης αποτειχίστηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα το 1970. Ο Άγιος Παΐσιος, παρόλο που αρχικά δεν θεωρούσε σωστή την διακοπή μνημόσυνο του Οικουμενικού Πατριάρχη, εν τέλει συμμετείχε στην αποτείχιση και επηρέασε άλλους μοναχούς και ηγουμένους να κάνουν το ίδιο.
Ο Μητροπολίτης Αυγουστίνος, παρά τις έντονες αντιδράσεις που προκαλούσε, αγαπήθηκε πολύ από τον λαό της Φλώρινας. Η δράση του και η προσφορά του υπήρξαν σημαντικές για την περιοχή και για όλη την Ελλάδα.
Ο Μητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης ανέπτυξε ένα πλούσιο και πολύπλευρο ποιμαντικό και κοινωνικό έργο.
Ποιμαντικό Έργο:
- Κηρύγματα: Ο π. Αυγουστίνος ήταν γνωστός για τα ζωηρά και ελεγκτικά του κηρύγματα, στα οποία καταδίκαζε τα κακώς κείμενα με θάρρος και αφοβία, στηλιτεύοντας όσους παρέβαιναν το Ευαγγέλιο, ανεξαρτήτως κοινωνικής θέσης ή πολιτικής ισχύος. Με βροντερή φωνή, αφυπνιστική και χαρακτηριστική, καυτηρίαζε φαινόμενα όπως οι αισχρότητες των καρναβαλιών, ο πανσεξουαλισμός, ο γυμνισμός, η αποκτήνωση της νεολαίας, ο τζόγος, οι εκτρώσεις, η βλασφημία, ο εθνομηδενισμός, ο παπισμός, ο οικουμενισμός, η μασονία και οι αιρέσεις.
- Εξομολόγηση: Ο π. Αυγουστίνος ήταν ακούραστος στην εξομολόγηση των πιστών, προσφέροντας πνευματική καθοδήγηση και στήριξη.
- Κατηχητικό Έργο: Οργάνωσε κατηχητικά σχολεία σε πόλεις και χωριά, διδάσκοντας τον λόγο του Θεού σε μικρούς και μεγάλους.
- Εκκλησιαστικοί Αγώνες: Αγωνίστηκε για μια ελεύθερη και ζώσα Εκκλησία, ζητώντας κάθαρση και αξιοκρατικές εκλογές για τους Επισκόπους. Ήταν ασυμβίβαστος σε θέματα αρχών, ελέγχοντας με σφοδρότητα από τον άμβωνα και με την πένα του, από λαοφιλείς καλλιτέχνες και πολιτικούς μέχρι δικτάτορες και πρωθυπουργούς. Ήταν στόχος πολλών επιθέσεων και συκοφαντιών, αλλά ποτέ δεν λύγισε.
- Συγγραφικό Έργο: Άφησε πίσω του μια τεράστια πνευματική κληρονομιά, με ομιλίες, γραπτά και προφητείες. Ήταν ένας εξαιρετικός αρθρογράφος με κείμενα που καυτηρίαζαν τα κακώς κείμενα.
- Θρησκευτική και Εθνική Συνείδηση: Προέτρεπε τους πιστούς να κλείσουν τις τηλεοράσεις και να ανοίξουν το Ευαγγέλιο. Αγωνίστηκε για την ελληνικότητα της Μακεδονίας, καταδικάζοντας τις αξιώσεις των Σκοπίων.
Κοινωνικό Έργο:
- Φιλανθρωπία: Το φιλανθρωπικό του έργο ήταν ανυπολόγιστο, βοηθώντας άπορους, ασθενείς και ευπαθείς ομάδες χωρίς καμία διάκριση. Έκτισε δομές φιλοξενίας και περίθαλψης, δημιούργησε μαθητικές κατασκηνώσεις και προσέφερε αναρίθμητες δωρεές.
- Στήριξη των Ρομά: Βάπτισε ένα πλήθος αθίγγανων που ήταν άστεγοι και τους έχτισε σπίτια. Η αγάπη του για τους Ρομά ήταν τέτοια που στην κηδεία του τον αποχαιρέτησαν με δάκρυα και λόγια ευγνωμοσύνης. Συμβούλευε τους Ρομά να γίνουν πρότυπα τάξης, πειθαρχίας, καθαριότητας και ευπρέπειας.
- Αντιμετώπιση Κοινωνικών Προβλημάτων: Πάλεψε ενάντια στις παράνομες συμβιώσεις, τις εκτρώσεις, τα καρναβάλια, τα καλλιστεία, την χαρτοπαιξία, τον αλκοολισμό, τη βλασφημία και τον όρκο.
Ο Μητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης υπήρξε μια χαρισματική και πολυδιάστατη προσωπικότητα, που άφησε ανεξίτηλο το σημάδι του στην Εκκλησία και την κοινωνία.
Ο πύρινος λόγος του, το ακέραιο ήθος του και η αφοσίωσή του στο ποίμνιό του, τον καθιστούν μια εμβληματική μορφή της Ορθοδοξίας.
Ο Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης αγωνίστηκε για την δικαίωση των Ελλήων της Β. Ηπείρου και καταδίκασε σφοδρά τον πανσεξουαλισμό και τον γυμνισμό που προωθούσαν οι τότε “διαγωνισμοί ομορφιάς”.
Ο Μητροπολίτης Αυγουστίνος πρέσβευε ενεργό ρόλο της Εκκλησίας στην κοινωνία. Θεωρούσε ότι η Εκκλησία δεν έπρεπε να περιορίζεται στα θρησκευτικά καθήκοντα, αλλά να παρεμβαίνει στα κοινωνικά δρώμενα και να αγωνίζεται για την προάσπιση των ηθικών αξιών και των εθνικών συμφερόντων. Πίστευε ότι η Εκκλησία έπρεπε να αποτελεί φάρο και καθοδηγητή για τον λαό, ιδίως σε περιόδους κρίσης.
Ο Μητροπολίτης Αυγουστίνος ήταν ένθερμος υποστηρικτής της παράδοσης και αγωνιούσε για τυχόν εκσυγχρονιστικές τάσεις που έβλεπε να εισβάλλουν στην Εκκλησία. Πίστευε ακράδαντα ότι η Εκκλησία είναι ο Χριστός παρατεινόμενος στους αιώνες και ως εκ τούτου δεν χρήζει εκσυγχρονισμού. Αντιδρούσε σε φαινόμενα όπως η αποδοχή του καρναβαλιού από ιεράρχες, η υιοθέτηση ξένων, αντιευαγγελικών τρόπων ζωής από τους νέους, και η άποψη ότι η Εκκλησία πρέπει να προσαρμόζεται στο πνεύμα της κάθε εποχής
Ο π Αυγουστίνος Καντιώτης κοιμήθηκε στις 28 Αυγούστου 2010, σε ηλικία 104 ετών, στην Φλώρινα.