Παναγία η Αρβανίτισσα. Εικόνα
Στις Καρυές της Χίου υπάρχει εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία Αρβανίτισσα.
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Θ’ ο Μονομάχος (1042-1054) έστειλε Αρβανίτες λιθοξόους για να χτίσουν τη Νέα Μονή της Χίου. Μετά την ανοικοδόμηση της Νέας Μονής, παρέμειναν στο νησί. Οι απόγονοί τους ήταν ποιμένες και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της «Κοχλίας» (που περιλαμβάνει τα χωριά Καρυές, Αυγώνυμα, Ανάβατος και Δαφνώνα).
Πολύ παλιά, κάποιοι βοσκοί είδαν μια κοπέλα με αρβανίτικη φορεσιά να περπατάει στις κορυφές. Κατάλαβαν ότι ήταν η Παναγία και την ονόμασαν Παναγία Αρβανίτισσα εξαιτίας της ενδυμασίας της.
Ο μοναχός Νεκτάριος ο Αγιορείτης έκανε μεγάλο αγώνα για να γνωρίσει και να αγαπήσει ο κόσμος την Παναγία Αρβανίτισσα, που έχει κάνει πολλά θαύματα.
Παναγία η Αρβανίτισσα. Γιορτή
Η Παναγία η Αρβανίτισσα γιορτάζει στις 26 Ιουνίου.
Παναγία η Αρβανίτισσα. Απολυτίκιο
ήχος α’. Της ερήμου πολίτης
Της Ελλάδος η σκέπη, των πιστών καταφύγιον, γένους των Ῥωμηών, προστασία, Καρύων Χίου έφορος λαού σου αντιλήπτωρ και φρουρός. Παρθένε Αρβανίτισσα σύ εί ορωμένη μετά σώματος εμφανώς, και εν πολέμους σπεύδουσα. Χαίροις η κηδεμών των εν δεινοίς, χαίροις τροφός η εύστοργος χαίροις, η ιλεούσα τον Θεόν ως τούτου Μήτηρ Άχραντος.
ήχος πλάγιος α’. Τον συνάναρχον Λόγον
Καρύων νήσου Χίου σεπτόν καλλώπισμα, Θεογεννήτορ Παρθένε χριστιανών αρωγέ, πατριώτισσα Παρθένε, Αρβανίτισσα, η προστατεύουσα πιστούς εξ εχθρού επιβουλής και ῥύουσα εκ κινδύνων τους σοί προσφεύγοντας πίστει, σκέπε και φρούρει τους τιμώντας σε.
Παναγία η Αρβανίτισσα. Κοντάκιο
ήχος πλάγιος δ. Τη υπερμάχω
Ῥωμηών του γένους η προστάτις και το στήριγμα, Υπεραγία Θεοτόκε, Αρβανίτισσα, πατριώτισσα παρθένε, φρουρέ των Χίων και απάντων Ορθοδόξων φύλαξ άγρυπνε, περιφρούρει τους προστρέχοντας σή χάριτι και κραυγάζοντας Χαίρε, Μήτερ πανθαυμαστέ.
ήχος δ. Επεφάνης σήμερον
Ῥωμηοσύνης στήριγμα και προστασία, Χίου φύλαξ άγρυπνος, κόσμου παντός τε προσφυγή, των δε πιστών ει κραταίωμα ώ Παναγία, σεμνή Αρβανίτισσα.
Παναγία η Αρβανίτισσα. Μεγαλυνάριο
Χάρις μεγαλείων υπερφύων, πλήθός τε θαυμάτων Αρβανίτισσα Μαριάμ, ῥέει ακενώτως εκ θείας σου εικόνος· ην Χίος νύν κατέχει πλούτον ως άσυλον.
Χαίροις των μητέρων η χαρμονή, χαίροις των παρθένων η υπέρκαλλος καλλονή, χαίροις γης απάσης και Ουρανού η δόξα· ώ Δέσποινα Ανύμφευτε Αρβανίτισσα.
Άνθη θεοδρέπτων υμνωδιών, δώρα ως ευώδη προσενέγκωμεν οι πιστοί, τη Αρβανιτίσση Παρθένω Παναγία· αυτήν προσυπαντώντες αγαλλιώμενοι.
Ιάσεις σωμάτων τε και ψυχών, βλύζει αενάως η εικών σου η ιερά, νήσον δε της Χίου πλουτείς εν ευλογίαις· Παρθένε Αρβανίτισσα Θεονύμφευτε.
Ῥάβδω ευστοργίας σου μητρικής, τρίβον εις ευθείαν σωτηρίου διαμονής, σύ εν ασφαλεία ιθύνεις Παναγία· υψούσα εκ βαράθρων ώ Αρβανίτισσα.
Όμιλος παρθένων πανευλαβώς, άθροισμα πιστών τε Ορθοδόξων πάσα πληθύς, λόγοις εγκωμίων και ύμνοις ευαρέστως· αινούσι Παναγίαν την Αρβανίτισσαν.
Ίνδαλμα της πλάνης το ειδεχθές, έρῥιπται εις χάος και συντέτριπται παντελώς, σου τώ θείω τόκω και κέρας αληθείας· ηνόρθωται ενδόξως ώ Αρβανίτισσα.
Σέλας ηλιόμορφον και τερπνόν, είδομεν Παρθένε Αρβανίτισσα διά Σού, άρχοντα τεκούσα και ποιητήν των φώτων· αυγάζεις γάρ του κόσμου άπαν το πλήρωμα.
Χίος μεγαλόνησος καθορά, σου την παρουσίαν Αρβανίτισσαν Μαριάμ, άμα τε συγχαίρει των Καρυών χωρίον· Ελλάς τε πάσα στέργει την προστασίαν σου.
Ίλαθι Παρθένε ως συμπαθής, βλέψον εις λαόν σου τον ελπιζοντα επί σέ, δίδου σής προνοίας τας δωρεάς αφθονως· και σκέπε σούς ικέτας ώ Αρβανίτισσα.
Όρμον εις ακύμαντον του Χριστού, ίθυνον σούς δούλους Αρβανίτισσα Μαριάμ, πάσι δε καρδίαν γαληνιώσαν δίδου· καινίζουσα την χάριν την ειρηνόμορφον.
Ύψος παρθενίας σου εξυμνώ, βάθος σής αγνείας Αρβανίτισσα ευφημώ, μέλπω σών χαρίτων το πέλαγος το μέγα· και πλήθος σών θαυμάτων το απροσμέτρητον.
Έρεισμα ακράδαντον των πιστών, τείχος οικουμένης και απόρθητον οχυρόν, σθένος πολεμούντων και νίκη των αθλούντων· σύ εί αδιαψεύστως ώ Αρβανίτισσα.
Φάλαγγες δαιμόνων αι ζοφεραί, ήττηνται Παρθένε Αρβανίτισσα σώ φωτί, πρόσωπα πιστών τε λαμπρύνονται σή δόξη· και τάξεις των Αγγέλων συνεπαγάλλονται.
Όμματα καρδίας μετά σπουδής, αίρομέν σοι Κόρη Αρβανίτισσα δουλικώς, σου την συμμαχίαν αιτούμενοι εν πίστει· και ῥώμη πεποιθότες της σής δυνάμεως.
Ῥόδον το αμάραντον και τερπνόν, ήνθησας Παρθένε Αρβανίτισσα τον Χριστόν, ού ταις απορῥήτοις και θείαις ευωδίαις· ευφραίνονται καρδίας τα αισθητήρια.
Έχουσι Ναόν σου τον ιερόν, Καρυαί της Χίου ως θεόκτιστον θησαυρόν, άμα τε εικόνα πλουτούσι σου αγίαν· χρυσού τιμιωτέραν ώ Αρβανίτισσα.
Ίδε την πενίαν μου Μαριάμ, βλέψον ευτελείας της πολλής μου εν οικτιρμοίς, πλούτον μοι παράσχου της σής αγαθωσύνης· ως Μήτηρ του ελέους ώ Αρβανίτισσα.
Χαίροις χαροπάροχε Μαριάμ, χαίροις παραδείσου η ευφρόσυνος απαρχη, χαίροις σωτηρίας η αληθής αιτία· βεβαίωσις ελπίδος ώ Αρβανίτισσα.
Πάσαι των Αγγέλων οι στρατιαί, Πρόδρομε Κυρίου, Αποστόλων η δωδεκάς, οι Άγιοι Πάντες μετά της Θεοτόκου, ποιήσατε πρεσβείαν εις το σωθήναι ημάς.
Χαίροις, εύχος Χίου των Καρύων, χαίροις, Θεοτόκε, Αρβανίτισσα θαυμαστή, χαίροις, χριστωνύμους η ακλινώς φρουρούσα και σκέπουσα απαύστως ως πατριώτισσα.