Ιωάννειο Κόμμα (Κόμμα Ιωάννου). Με μια Ματιά
Ιωάννειο Κόμμα ή Κόμμα Ιωάννου (Α΄ Ιωάννη 5:7-8) είναι ένα χωρίο που έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών συζητήσεων μεταξύ των ειδικών της Αγίας Γραφής.
Πολλοί μελετητές θεωρούν ότι το Ιωάννειο Κόμμα (Κόμμα Ιωάννου) είναι μια μεταγενέστερη προσθήκη στο κείμενο. Ο θεολόγος Νικόλαος Σωτηρόπουλος παρουσιάζει στη μελέτη του, που θα δούμε συνοπτικά παρακάτω, επιχειρήματα κατά και επιχειρήματα υπέρ της αυθεντικότητας και καταλήγει, προσθέτοντας ένα νέο επιχείρημα για την αυθεντικότητα, ότι το Ιωάννειο Κόμμα (ή Κόμμα Ιωάννου) έχει όντως γραφεί από τον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή.
Επιχειρήματα κατά της αυθεντικότητας:
Απουσία από τα πρώιμα χειρόγραφα: Το κόμμα δεν υπάρχει στα γνωστά πρώιμα ελληνικά χειρόγραφα, σε πολλά λατινικά χειρόγραφα και σε αρχαίες μεταφράσεις εκτός από τη Βουλγάτα.
Όψιμη εμφάνιση: Δεν συναντάται στα γραπτά των Ελλήνων ή Λατίνων Πατέρων της Εκκλησίας πριν από τον 12ο αιώνα.
Πιθανή προέλευση: Σύμφωνα με μια θεωρία, ένας Ισπανός Χριστιανός του 3ου ή 4ου αιώνα πρόσθεσε τη λατινική φράση “tres sunt qui testimonium dant in caelo: Pater, Verbum, et Spiritus Sanctus: et hi tres unum sunt” (“υπάρχουν τρεις που μαρτυρούν στον ουρανό, ο Πατέρας, ο Λόγος και το Άγιο Πνεύμα: και αυτοί οι τρεις είναι ένα”) ως μια σημείωση στο περιθώριο, η οποία αργότερα ενσωματώθηκε καταλάθος στο κύριο κείμενο.
Επιχειρήματα για την αυθεντικότητα:
Πατέρες της Εκκλησίας: Ορισμένοι Λατίνοι Πατέρες, όπως ο Τερτυλλιανός και ο Κυπριανός, χρησιμοποιούν φράσεις παρόμοιες με το κόμμα, γεγονός που υποδηλώνει ότι μπορεί να το γνώριζαν.
Χρήση κατά των αιρετικών: Ο Τερτυλλιανός, ο Βιγίλιος και ο Φουλγέντιος χρησιμοποίησαν το Κόμμα κατά των αιρέσεων, υπονοώντας ότι ήταν ήδη αποδεκτό ως Γραφή.
Συμπερίληψη στη Βουλγάτα: Η Αφρικανική Εκκλησία συμπεριέλαβε το Κόμμα σε μια ομολογία πίστης που στάλθηκε στον βασιλιά των Βανδάλων Χουνέριο το 484, και αργότερα υιοθετήθηκε στη Βουλγάτα, τη λατινική μετάφραση που χρησιμοποιούσε η Δυτική Εκκλησία.
Γραμματική και συμφραστική συνοχή: Ο Νικόλαος Σωτηρόπουλος υποστηρίζει ότι το Α΄ Ιωάννη 5:7-8 παρουσιάζει “ασυνήθιστη συντακτική ανωμαλία” χωρίς το κόμμα και ότι το χωρίο γίνεται πιο συνεκτικό και θεολογικά ορθό με την προσθήκη του. Υποστηρίζει ότι το κόμμα αποσαφηνίζει την αναφορά σε “τρεις μάρτυρες” και τη συνδέει με την Αγία Τριάδα.
Εβραϊκή αντιστοιχία: Ο Νικόλαος Σωτηρόπουλος αναγνωρίζει τη δομή “ὅτι… καὶ” (“για… και”) στα εδάφια 7-8 ως εβραϊσμό, υποδηλώνοντας εβραϊκή προέλευση για το κόμμα, η οποία ευθυγραμμίζεται με τον Απόστολο Ιωάννη.
Νέο επιχείρημα για την αυθεντικότητα:
Τετραπλή μαρτυρία: Ο Νικόλαος Σωτηρόπουλος τονίζει ότι ενώ τα εδάφια 7-8 αναφέρουν τρεις μάρτυρες (Πνεύμα, νερό, αίμα), το εδάφιο 11 εισάγει έναν τέταρτο: την αιώνια ζωή. Αυτό το ερμηνεύει ως σκόπιμο, αντικατοπτρίζοντας την τετραπλή μαρτυρία (τρεις στον ουρανό, που αντιστοιχούν στην Τριάδα, και ένας στη γη: αιώνια ζωή).
Συμπέρασμα:
Ο εξαιρετικός θεολόγος Νικόλαος Σωτηρόπουλος καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα αποδεικτικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένου του νέου του επιχειρήματος, υποστηρίζουν την αυθεντικότητα του Ιωάννειου Κόμματος. Τονίζει ότι το χωρίο, με την επιβεβαίωση της Αγίας Τριάδας, αντανακλά την υψηλή θεολογία που χαρακτηρίζει τα γραπτά του Ιωάννη.
Ιωάννειο Κόμμα (Κόμμα Ιωάννου). Νικόλαος Σωτηρόπουλος (video)
«τίς ἐστιν ὁ νικῶν τὸν κόσμον εἰ μὴ ὁ πιστεύων ὅτι ᾿Ιησοῦς ἐστιν ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ; Οὗτός ἐστιν ὁ ἐλθὼν δι᾿ ὕδατος καὶ αἵματος, ᾿Ιησοῦς Χριστός· οὐκ ἐν τῷ ὕδατι μόνον, ἀλλ᾿ ἐν τῷ ὕδατι καὶ τῷ αἵματι· καὶ τὸ Πνεῦμά ἐστι τὸ μαρτυροῦν, ὅτι τὸ Πνεῦμά ἐστιν ἡ ἀλήθεια. ὅτι τρεῖς εἰσιν οἱ μαρτυροῦντες ἐν τῷ οὐρανῷ, ὁ Πατήρ, ὁ Λὸγος καὶ τὸ ῞Αγιον Πνεῦμα, καὶ οὗτοι οἱ τρεῖς ἕν εἰσι· καὶ τρεῖς εἰσιν οἱ μαρτυροῦντες ἐν τῇ γῇ, τὸ Πνεῦμα καὶ τὸ ὕδωρ καὶ τὸ αἷμα καὶ οἱ τρεῖς εἰς τὸ ἕν εἰσιν. εἰ τὴν μαρτυρίαν τῶν ἀνθρώπων λαμβάνομεν, ἡ μαρτυρία τοῦ Θεοῦ μείζων ἐστίν· ὅτι αὕτη ἐστίν ἡ μαρτυρία τοῦ Θεοῦ ἣν μεμαρτύρηκε περὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ. ὁ πιστεύων εἰς τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ ἔχει τὴν μαρτυρίαν ἐν αὐτῷ· ὁ μὴ πιστεύων τῷ Θεῷ ψεύστην πεποίηκεν αὐτόν, ὅτι οὐ πεπίστευκεν εἰς τὴν μαρτυρίαν ἣν μεμαρτύρηκεν ὁ Θεὸς περὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ. καὶ αὕτη ἐστίν ἡ μαρτυρία, ὅτι ζωὴν αἰώνιον ἔδωκεν ἡμῖν ὁ Θεός, καὶ αὕτη ἡ ζωὴ ἐν τῷ υἱῷ αὐτοῦ ἐστιν. ὁ ἔχων τὸν υἱὸν ἔχει τὴν ζωήν· ὁ μὴ ἔχων τὸν υἱὸν τοῦ Θεοῦ τὴν ζωὴν οὐκ ἔχει.»
«Ιωάννειο κόμμα» Νικόλαος Σωτηρόπουλος. Μέσα από αυτή τη μελέτη αποδεικνύεται με πλήθος στοιχείων, η κανονικότητα των στίχων 7-8 του 5ου κεφαλαίου, της Α´ επιστολής του αποστόλου και ευαγγελιστή Ιωάννου:
Ύδωρ – αίμα – Πνεύμα ζωή αποδεικνύουν. Νικόλαος Σωτηρόπουλος (Α´ Ιωάν. 5: 5-12, Ομιλία 349)