Με μια Ματιά η δύναμη της Προσευχής
Ο Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης μας αναλυει ότι η Προσευχή και η Νηστεία είναι δυο πανίσχυρα όπλα των Χριστιανών.
Η δύναμη της Προσευχής. Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης
Ευχαριστώ και ο Θεός και ο Άγιος Δημήτριος να σας δώσουν κατά την καρδία σας και για το καλό της εκκλησίας μας και της πατρίδος μας της Ορθόδοξης Ελλάδας, η οποία βρίσκεται στο σταυρό στην Αγία και Μεγάλη Παρασκευή. Πάνω από όλα και μέσα σε όλα υποβόσκει η Ανάσταση του Χριστού, δηλαδή η νίκη του Χριστού. Γιατί η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι Εκκλησία της Αναστάσεως, Εκκλησία της νίκης, Εκκλησία της αισιοδοξίας. Ακόμη και όταν έρχεται το βράδυ και ο άνθρωπος απελπίζεται, η Εκκλησία δοξολογεί τον Τριαδικό Θεό με αισιόδοξες φωνές.
Η Εκκλησία στηρίζεται στην Ανάσταση του Χριστού μας και ό,τι και να γίνει, η Ανάσταση προχωρά μπροστά. Όλα τα δύσκολα και τα υπόλοιπα έρχονται δεύτερα και καταϊδρωμένα. Βάλουμε λοιπόν μπροστά την Ανάσταση του Χριστού μας και όλα τα άλλα ανατίθενται στο Σταυρό. Αν βρεθούν στη ζωή μας σταυροί και δυσκολίες, ό,τι και αν συμβεί στην πατρίδα μας, είναι η γη του αναστάντος Χριστού, η αγαπημένη του Κυρίου, γιατί η Ελλάδα αγάπησε και αγαπά την Ανάσταση του Χριστού και την Εκκλησία Του.
Ο Άγιος Πορφύριος έλεγε ότι όταν έχετε δυσκολίες, είτε προσωπικές είτε εθνικές είτε οικογενειακές, να σκέπτεστε ότι η Ανάσταση του Χριστού έγινε και αυτό δεν ανακαλείται, δεν ανακαλείται εις τους αιώνας των αιώνων. Και αφού έγινε το πιο δύσκολο, το ακατόρθωτο για τον άνθρωπο, όλα τα άλλα δύσκολα έρχονται δεύτερα. Ας περιμένουμε λοιπόν τον άνθρωπο του Θεού, τον οποίο δεν γνωρίζουμε, είναι κρυφός άσσος στο μανίκι του Θεού μας. Εμείς ας περιμένουμε, κάνοντας, μην το ξεχνάμε αυτό.
Ο Θεός θα μας συνεφέρει, θα μας αφυπνίσει, θα μας φωτίσει και θα μας δώσει τα φτερά τα μεγάλα που λέει ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Το ευτύχημα είναι ότι πολλά από αυτά που συμβαίνουν δεν τα βλέπουμε και δεν τα αξιολογούμε σωστά, και αυτό γίνεται επίτηδες από το Θεό, γιατί αν τα βλέπαμε όλα, θα πεθαίναμε από τη στενοχώρια μας ή θα πάθαμε συγκοπή ή θα διαλυόμασταν στον αέρα. Ο Κύριος τα κρύβει για το καλό μας. Περιμένουμε τον άνθρωπο του Θεού, ο οποίος δεν θα βοηθήσει μόνο εμάς, αλλά και τα ορφανά της Ευρώπης.
Η Ευρώπη είναι ορφανή από ηγέτες. Εδώ, στη χώρα μας, έρχονται όλοι, δίκαιοι και άδικοι, γιατί κάτι θέλουν από την Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι η μάνα όλου του κόσμου, η Ορθόδοξη Ελλάδα, η οποία και στην αρχαία εποχή ήταν μάνα και φώτισε τον κόσμο δύο φορές: μία με τον Μέγα Αλέξανδρο και μία με την Ορθοδοξία.
Πάντοτε έρχονται εδώ ζητώντας κάτι, και αυτοί που δεν καταλαβαίνουν και αυτοί που έρχονται για κακό. Ζητούν κάτι από τη μάνα Ελλάδα που είναι φως, γιατί η ρίζα της λέξης “Ελλάδα” σημαίνει φως. Θέλουν το φως του Χριστού, γιατί το φως είναι η ζωή των ανθρώπων. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει χωρίς το φως. Γι’ αυτό ο Θεός έφτιαξε πρώτα το φως και μετά τον άνθρωπο.
Έτσι, η Ελλάδα είναι φως του κόσμου και προ Χριστού, και κυρίως τώρα, μετά Χριστόν. Όλοι κοιτάζουν με ελπίδα και προσμονή, ιερά την αφάνταστη πατρίδα μας. Γι’ αυτό και τη χτυπάνε όλα τα τέρατα της γης. Τρώνε όλα τα θηρία από μας, και στο τέλος μένει η μαγιά. Είπε ο μεγάλος Μακρυγιάννης: ποια είναι η μαγιά; Ξέρετε; Η Ανάσταση του Χριστού. Και μια χώρα που έχει την Ανάσταση, τα έχει όλα. Τα έχει όλα, εφόσον έχει τον Αναστάντα. Και πεθαίνουμε κάθε μέρα και ιδού ζώμεν δυνάμει της Αναστάσεως του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας την Ανάσταση την εορτάζει κάθε επτά ημέρες, κάθε Κυριακή, που είναι μικρό Πάσχα, για να μας εμψυχώνει, να μας δίνει θάρρος, να σηκωθούμε όρθιοι, για να κάνουμε τον αγώνα μας τον καλό με τη δύναμη της Αναστάσεως.
Ο Μέγας Απόστολος Παύλος μας προτρέπει μέσα από την προς Φιλιππησίους επιστολή να κάνουμε δύο πράγματα: να γνωρίσουμε τον Αναστάντα και να τα φτιάξουμε μαζί του, να τον έχουμε φίλο, αδελφό, πατέρα, σωτήρα και λυτρωτή. Και να γνωρίσουμε ακόμη και τη δύναμη της Αναστάσεως Του. Η δύναμη της Αναστάσεως, που όταν θα έρθει τη Δευτέρα Παρουσία ο Κύριος, θα μας αναστήσει όλους, εν ριπή οφθαλμού. Δεν έχεις παρά να κλείσεις στιγμιαία τα μάτια σου, θα μας αναστήσει όλους δυνάμει της δικής του Αναστάσεως, και οι ψυχές θα επιστρέψουν στα σώματα από όπου έφυγαν. Τότε που έφυγαν, τα σώματα θα αναστηθούν.
Γιατί όταν λέμε στο Πιστεύω “προσδοκώ ανάσταση νεκρών”, εννοούμε ότι η ψυχή δεν πεθαίνει, είναι αθάνατη. Η ψυχή έχει αρχή και δεν έχει τέλος, είναι αιώνια. Γι’ αυτό μιλάμε για αιώνια ζωή, γιατί έχουμε αιώνια ψυχή. Και η ψυχή, όταν φεύγει, πάει εκεί απ’ όπου προήλθε, είναι το φύσημα του Θεού. Κατά τον Κολοκοτρώνη, πάει στο Θεό, στον ουρανό.
Ο άνθρωπος έχει δύο συστατικά: ένα επίγειο, το σώμα του, και ένα ουράνιο, την ψυχή του. Όταν γίνεται αυτός ο διχασμός που λέει ο Χριστός στο Ευαγγέλιο, το χώρισμα το ένα πάει στη γη, εξ ης προήλθε, και το άλλο πάει στον ουρανό, από όπου προήλθε. Έχουμε λοιπόν την Ανάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και οφείλουμε να τον γνωρίσουμε, να τον μαθαίνουμε, να τον μάθουμε. Όχι, αλλά θα μπαίνουμε βαθύτερα στη χάρη του, στην αγάπη του, στο μυστήριο του.
Τι λέει ο Σολωμός; Στο βαθύ μυστήριο ζουν πάντα τα παιδιά σου με λογισμό και όνειρο. Το κρυφό αυτό μυστήριο είναι η Ορθοδοξία, στο οποίο μπήκε και ο Σολωμός. Και απο δυτικό ρεμέτζο, ρίξε ο νιός τον εαυτό του, ποιο το φως; Το φως της Αναστάσεως. Με παρέα τον Αναστάντα στη Μεγάλη Παρασκευή του γένους στην τουρκοκρατία. Και τώρα έχουμε δεύτερη και χειρότερη. Οι σκλαβωμένοι Έλληνες ζούσαν και ήταν παρέα με τον Αναστάντα Χριστό. Εκείνος τους εμψύχωνε, τους ενθάρρυνε, τους έκανε υπομονετικούς, τους έκανε δασκάλους του γένους, ήρωες και τις γυναίκες ηρωίδες. Κράτησε η φυλή μας 700 χρόνια. Αν πήγαιναν οι Τούρκοι στη Ρώμη ή στο Παρίσι, δεν θα περνούσαν δέκα χρόνια και θα είχαν γίνει όλοι μουσουλμάνοι. Εμείς, όμως, κρατήσαμε τέσσερις αιώνες και δεν είχαμε καμία επιμιξία με τους Τούρκους. Είμαστε όπως το λάδι και το νερό: βάλε μέσα στο νερό λάδι, δεν συναντώνται. Το ένα πάει επάνω και το άλλο είναι κάτω. Δεν συναντώνται γιατί άλλο πράγμα είναι εκείνοι, άλλο πράγμα είμαστε εμείς. Δεν είναι αυτό ρατσισμός, αυτά που λένε για ρατσισμό είναι βλακείες.
Και να σας πω κάτι άλλο: ο μεγαλύτερος ρατσισμός σήμερα στην πατρίδα μας, ξέρετε ποιος είναι; Ο διωγμός των Ελλήνων. Γιατί κάνουν απεργία σήμερα; Για το ασφαλιστικό. Γιατί μας τα παίρνουν όλα και τα παίρνουν όλα. Έβλεπα σε μια εφημερίδα στον δρόμο, κατήργησαν τις παρελάσεις, κατήργησαν την ιστορία. Αυτά δεν τα έκανε ούτε ο Στάλιν στη Ρωσία. Αδέλφια μου, ούτε ο Στάλιν στη Ρωσία. Τους ενοχλεί η προσευχή.
Τι είναι η προσευχή; Μπαίνουμε στο χώρο του Θεού με την προσευχή και φεύγουμε από το χώρο του αντικειμένου (του διαβόλου). Γιατί ο κόσμος εδώ όλος είναι σατανάς.
Με την προσευχή κάνουμε απόδραση. Απόδραση. Φεύγουμε και πάμε αλλού.
Θυμάμαι τον Άγιο Πορφύριο όταν ζούσε. Του έστειλα ένα μήνυμα από Θεσσαλονίκη ότι κάποιος γνωστός του είναι άρρωστος βαριά και του είπαν: “Γέροντα, να κάνετε προσευχή.” Ήταν μαζί του και ένας παπάς. Του λέει: “Έλα, Φώτη, γνωστός ο γέροντας Φώτιος. Κοιμήθηκε αυτός. Την ευχή του να έχουμε. Έλα να προσευχηθούμε για τον άρρωστο. Ήταν κοινός γνωστός τους.” Γονάτισαν, προσευχήθηκε ο γέροντας και ο πατήρ Φώτιος. Πέρασε αρκετή ώρα γιατί η προσευχή θέλει να προσκαρτερούμε, να προσευχόμαστε υπομονετικά. Και όταν τέλειωσαν, λέει ο πατήρ Φώτης στον πατέρα τότε Πορφύριο: “Γέροντα, κρυώνω.” “Μα εδώ είναι ζέστη, λέει 30 βαθμοί.” “Κρυώνω πολύ.” Τον κοίταξε, “Κρυώνεις αλήθεια, Φώτη;” Μάλιστα, λέει, “Πώς κρυώνεις;” “Δεν ξέρω, δεν ξέρω. Μετά την προσευχή και κατά την ώρα της προσευχής άρχισα να κρυώνω.” Και τι του είπε ο γέροντας; “Δικαίως κρυώνεις, παιδί μου, διότι στη Θεσσαλονίκη που πήγαμε, καταλαβαίνεις πώς πήγα; Δεν ξέρω. Ο Θεός είναι, έχει χιόνι και κρύο.” Πήγανε και προσευχήθηκαν για τον άρρωστο. Μπορεί να είμαστε μακριά, αλλά μπορεί να πηγαίνουμε και κοντά με την προσευχή. Εδώ πάμε στο Θεό, στο θρόνο του, στην Παναγία, στους Αγίους, και θα πάμε σε έναν άνθρωπο. Και αν έναν άνθρωπο το σκεπτόμαστε και προσευχόμαστε, ξέρετε τι γίνεται; Μας σκέπτεται και εκείνος. Το καταλαβαίνετε αυτό; Και μπορεί να έχει χρόνια να μας πάρει τηλέφωνο και να μας τηλεφωνήσει και να πει: “Σε θυμήθηκα.” Εμείς θα μπορούσαμε να του πούμε: “Σε πρόλαβα. Εγώ σε θυμήθηκα και προσευχήθηκα για σένα.” Έτσι η προσευχή και η ευχή στα εκκλησιαστικά γράμματα σημαίνει τάμα.
Ο Θεός, αφού έπεσε ο άνθρωπος και θέλησε να στείλει τον Υιό του, έφερε τον καλύτερο άνθρωπο επάνω στη γη. Ποιον; Τον Αβραάμ. Όταν 2000 π.Χ. έσκυψε ο Θεός στη γη να βρει κάποιον να συνεννοηθεί για να ετοιμάσει το δρόμο του Υιού του, την ενανθρώπιση, βρήκε μόνο τον Αβραάμ που δεν πιστεύει στα είδωλα. Και του λέει: “Δώσε του.” Και ορκίστηκε ο Θεός και επειδή δεν είχε κατά μείζονα, ο Μωυσής δεν είχε άλλον ανώτερο. Όμως, σε κάθε αυτόν ορκίστηκε στον εαυτό του και είπε: “Θα σε ευλογήσω και θα σε πληθύνω.” Τον ευλόγησε δια Ιησού Χριστού. Γιατί ο Ιησούς Χριστός είναι το σπέρμα του Αβραάμ, όχι ο Ισαάκ. Είπε το σπέρμα του Αβραάμ, το σπέρμα της γυναίκας που είπε στο πρώτο Ευαγγέλιο ο Θεός. Και τον ευλόγησε τον Αβραάμ.
Τι κάνουμε και εμείς; Λοιπόν, ο Αβραάμ ήταν άνθρωπος πίστεως, προσευχής, θυσίας, αγάπης, φιλοξενίας, και δια του Ιησού Χριστού μας έκανε παιδιά του, κληρονόμους του και συγκληρονόμους του.
Είμαστε ταμένοι, δεν ανήκουμε πια στον εαυτό μας. Ανήκουμε στον Θεό μας, και σωματικά και ψυχικά. Είμαστε ταμένοι με το τάμα του Θεού.
Ο Θεός έκανε τάμα δια του Χριστού να μας σώσει, και μας έσωσε. Τι κάνουμε εμείς; Κάνουμε και εμείς το τάμα μας, την επικοινωνία μας με τον Χριστό, την Παναγία και τους Αγίους.
Άνθρωπος που δεν προσεύχεται είναι σαν να ζει προ ετών. Το γνωστό σας περιοδικό, Del Spel, έγραφε ότι αν οι άνθρωποι σταματήσουν να προσεύχονται, θα τρελαθούν. Με την προσευχή, ο άνθρωπος είναι στο κλίμα του, είναι στο τάμα του, είναι στο δρόμο του, είναι στον προορισμό του, και η προσευχή αλλάζει τα πάντα.
Ένας ποιητής της Γαλλίας, λίγο παράδοξος θα λέγαμε σήμερα, έχει γράψει στα ποιήματά του, στα απαγορευμένα, ότι όποιος προσεύχεται το βράδυ στο σπίτι του, βάζει έξω από αυτό φύλακες αγγέλους. Καταλαβαίνετε; Είπε ο άνθρωπος ότι όποιος προσεύχεται το βράδυ στο σπίτι του, βάζει έξω από αυτό φύλακες αγγέλους. Και κάθε μέρα λέμε: “Άγγελον ειρήνης, πιστόν οδηγόν, φύλακα των ψυχών και των σωμάτων ημών, παρά του Κυρίου αιτησόμεθα.”
Η προσευχή νικά και τον Θεό. Ο Ιακώβ, στον ύπνο του, είδε τον Θεό και πάλεψε μαζί Του. Στο τέλος, ξέρετε τι έκανε ο Ιακώβ; Ενίκησε το Θεό και ονομάστηκε Ισραήλ. Ο Θεός θέλει να νικήσουμε δια της προσευχής.
Η προσευχή μας φέρνει μεγάλη χαρά, και πολλές φορές οι βουλές του Θεού έχουν αλλάξει λόγω της προσευχής των ανθρώπων, των Αγίων, της Παναγίας και των Αγγέλων. Η προσευχή είναι όπλο, είναι μυστήριο, είναι δύναμη.
Ακόμα και σε δύσκολες ώρες, προσωπικές αλλά και εθνικές, η προσευχή μας βοηθάει. Η πατρίδα μας έχει σωθεί αμέτρητες φορές από τις προσευχές του Χριστού, της Παναγίας και των Αγίων, γιατί ο Χριστός είναι ο μεσίτης μεταξύ Θεού και ανθρώπων, όπως λέει ο Απόστολος Παύλος στον Τιμόθεο. Μεσιτεύει για μας, είναι αιώνιος Αρχιερέας και εισήλθε δια της Αναλήψεως στα επουράνια άγια και μεσιτεύει συνεχώς για μας. Είναι ο ένας Παράκλητος που μας έστειλε ο Θεός δια του Ιησού Χριστού.
Ο Θεός μας έστειλε τον άλλο Παράκλητο, το Άγιο Πνεύμα, για να μένει μαζί μας εις τον αιώνα και να μας οδηγεί εις πάσαν την αλήθεια.
Κάτι άλλο: Ο Αχιλλεύς Παράσχος έχει ένα ωραίο ποίημα που ήθελα να διαβάσω αλλά το ξέχασα. Λέει ότι όλα προσεύχονται. Στα παλιά αναγνωστικά του δημοτικού το είχαν και το διαβάζαμε. Δεν υπάρχει τίποτα που να μην προσεύχεται. Και όχι μόνο η διαρκής προσευχή, αλλά και όταν κάνουμε το καλό μαζί. Οι αρχαίοι Λατίνοι έλεγαν: Ora et labora – προσεύχομαι και εργάζομαι. Εργασία και προσευχή, όχι μόνο λόγος αλλά έργο και αλήθεια, λέει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης.
Μπορούμε λοιπόν να προσευχόμαστε όπου κι αν είμαστε. Όλοι οι κτίστες είναι ναοί του Θεού. Στην εκκλησία γίνονται τα μυστήρια, αλλά και παντού. Εν παντί τόπο της δεσποτείας Του ευλόγει η ψυχή μου τον Κύριο, λέει ο ψαλμωδός.
Μπορούμε να προσευχόμαστε έστω και απλά στην αρχή. Όπως λέει ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, αν βαριέσαι να προσευχηθείς, άρχισε έστω και με τεμπελιά. Σιγά-σιγά θα σου έρθει όρεξη. Όπως λέει ο λαός, τρώγοντας έρχεται η όρεξη. Αν αρχίσουμε να προσευχόμαστε, θα συνηθίσουμε και η αρετή της συνήθειας του καλού θα μας καθοδηγήσει.
Μια φορά θυμάμαι τον Άγιο Φιλόθεο Ζερβάκο να λέει την ευχή. Το 1965, ήμασταν στην Καλαμάτα στην σχολή και πήγαμε να εξομολογηθούμε στο γέροντα. Και ο γέροντας είπε ότι ο Σατανάς πολεμάει και μας καθηλώνει.
Έλα, βρε, να σου πω μια ιστορία.
Μια φορά, λέει, ο Σατανάς πήγαινε σε έναν ασκητή και του έβαζε διάφορα προβλήματα. Ο κακομοίρης ασκητής δεν ήξερε τι να κάνει και ήρθε σε απόγνωση. Παρακάλεσε τον Θεό να του δώσει φώτιση για να απαντήσει και να διώξει τον Σατανά. Του ήρθε η φώτιση, κι έλεγε ο γέροντας συνέχεια “Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με”. Ο Σατανάς αρχικά δεν ήθελε να φύγει, αλλά όταν άρχισε ο ασκητής να λέει την προσευχή, ο Σατανάς απομακρύνθηκε και χάθηκε.
Ο γέροντας είπε ότι πρέπει να λέμε την προσευχή ακόμα και αν έχουμε δυσκολία. Ο Σατανάς τρέμει από το όνομα του Ιησού. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει ότι η προσευχή είναι τα νεύρα της ψυχής. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέει ότι πρέπει να προσευχόμαστε περισσότερο από ό,τι αναπνέουμε και να μνημονεύουμε τον Θεό.
Η προσευχή έχει μεγάλη δύναμη, αγιάζει το περιβάλλον και προστατεύει τους ανθρώπους από τα δαιμόνια. Όταν οι άνθρωποι προσεύχονται και ζουν χριστιανικά, τα δαιμόνια απομακρύνονται και πάνε σε έρημα και άβατα μέρη, όπως λέει ο Μέγας Βασίλειος.
Ο Ρώσος Άγιος λέει ότι πρέπει να προσευχόμαστε όπου κι αν είμαστε, ακόμη και όταν έχουμε φυσική ανάγκη. Φώναξε τον Ιησού, την Παναγία, τους Αγίους, και εκείνοι ακούνε και έρχονται.
Μια φορά, στα Μέγαρα, υπήρχε μια γιαγιά με βαθιά πίστη, από τη Μικρά Ασία. Είχε γεμίσει το κελάκι της με εικόνες Αγίων και όταν της είπαν να προσευχηθεί για έναν βαριά άρρωστο, πήγε μέσα στο σπιτάκι της και επικαλέστηκε τους Αγίους. Καθώς ανέφερε το όνομα του κάθε Αγίου, ο ίδιος Άγιος έβγαινε από την εικόνα ολοζώντανος. Το κελάκι της γέμισε με Αγίους, και οι Άγιοι της είπαν ότι ήρθαν για να την ενθαρρύνουν και να προσευχηθούν για τον άρρωστο. Την επόμενη μέρα, ο άνθρωπος ήταν καλά.
Η προσευχή είναι δύναμη. Είναι το τάμα του Χριστού που μας έσωσε. Ο Χριστός είναι ο Μεσσίας, όπως λένε στα Εβραϊκά.
Η προσευχή έχει τόση δύναμη που μπορεί να ανατρέψει τα πάντα.
Ένας οδοιπόρος εκεί που πήγαινε στον δρόμο, σε μία ερημιά, νύχτωσε και δεν ήξερε τι να κάνει. Φως δεν είχε και φοβόταν κιόλας, γιατί η νύχτα είναι δύσκολο πράγμα. Για αυτό λέει, “δώσ’ μου να δω το πώς να συνεχίσω, να ποιήσω τι είναι σωστό.” Εκεί που διαβάσαμε πριν λίγο, παρακαλούσαμε να μας φυλάει από όλες τις νυχτερινές δυσκολίες.
Πήγε στην άκρη του δρόμου και είδε έναν βράχο. Πάρκαρε εκεί, έβαλε μια πέτρα για μαξιλάρι, και σταυρώνοντας την πέτρα, είπε: “Χριστέ μου, φύλαξέ με μέχρι την αυγούλα.” Κοιμήθηκε έναν ύπνο που δεν είχε κοιμηθεί ποτέ στη ζωή του. Ούτε φοβήθηκε, ούτε ξύπνησε, ούτε τον ενόχλησε κανένας. Την επόμενη μέρα, όταν ανέτειλε ο ήλιος, συνέχισε το ταξίδι του.
Προσευχόμεθα, όπως ο Απόστολος Παύλος μας λέει, να προσευχόμαστε και υπέρ πάντων ανθρώπων, ακόμη και υπέρ βασιλέων, εννοώντας τους άρχοντες.
Ο παππούλης το είπε όμορφα, “Για τους Θεοφύλακτους βασιλείς μας και τους άρχοντες που έχουμε, είτε μας αρέσουν είτε όχι, οφείλουμε να προσευχόμαστε για να τους φωτίζει ο Θεός.” Όπως λέει και ο Μέγας Βασίλειος, “Να γεμίσει την καρδιά τους με αγαθά για την Εκκλησία και τον λαό.”
Πρέπει να προσευχόμαστε υπέρ πάντων, ακόμη και υπέρ της οικουμένης.
Η Θεία Λειτουργία, όπως λέει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, είναι μια προσευχή που αναζωογονεί την πλάση. Όπως έλεγε ο Άγιος Πορφύριος, με τη Θεία Λειτουργία αναπνέει όλη η κτίση. Ξέρετε πόσο μεγάλη βοήθεια είναι αυτή; Αυτό είναι η αληθινή οικολογία. Η πλάση ανασαίνει, όπως και όλα τα ζωντανά όντα.
Τώρα που μπήκαμε στην Αγία Σαρακοστή, η Εκκλησία μας εντατικοποιεί την προσευχή και τη λατρεία.
Μπορούμε να ζορίσουμε λίγο τον εαυτό μας, όπως είπε ο Χριστός στο Ευαγγέλιο: “Ο αγωνιζόμενος βιάζει εαυτόν.” Έχουμε αυτεξούσιo να κάνουμε αυτόν τον πνευματικό αγώνα. Ένας ασκητής έλεγε ότι όταν ο εαυτός του ζητούσε να φάει ή να κοιμηθεί, του απαντούσε: “Όχι, τώρα θα προσευχηθούμε και θα ευχαριστήσουμε τον Χριστό για όσα μας έδωσε.” Αυτή η πειθαρχία είναι χρήσιμη, γιατί βοηθάει σε όλο το έτος.
Η νηστεία δεν αφορά μόνο την τροφή.
Πάνω απ’ όλα, νηστεύουμε από την κακία. Ο “αρχαίος κακός” που φύτεψε την κακία μέσα μας με την ανυπακοή στον Θεό, είναι αυτός που φοβάται τη νηστεία. Ο Χριστός, πριν ξεκινήσει τη δημόσια δράση Του, νήστεψε στην έρημο, κάνοντας αυτό που δεν κατάφεραν οι Πρωτόπλαστοι. Κι όπως λέει ο Απόστολος Παύλος, να γίνουμε μιμητές του Χριστού.
Η νηστεία μας διδάσκει να λέμε “όχι” στην αμαρτία.
Αν μπορούμε να πούμε “όχι” στο φαγητό, μπορούμε και στην κακία, στον δόλο, και σε κάθε αμαρτία. Η τροφή είναι το πρώτο βήμα. Έτσι, όταν μάθουμε να περιορίζουμε τις επιθυμίες μας, μαθαίνουμε να ελέγχουμε και τα πάθη μας.
Η προσευχή και η νηστεία είναι τα όπλα μας απέναντι στον πειρασμό.
Όταν νηστεύουμε και προσευχόμαστε, αγιάζουμε τον τόπο, βοηθάμε τους ζωντανούς και τους πεθαμένους, και γινόμαστε ανάλαφροι, πνευματικά και σωματικά. Η νηστεία είναι η πρώτη εντολή του Θεού. Οι πρωτόπλαστοι δεν υπάκουσαν, αλλά εμείς καλούμαστε να ακολουθήσουμε τον δρόμο του Χριστού.
Ο διάβολος τρέμει τη νηστεία, γι’ αυτό και η Εκκλησία μάς καλεί σε αυτή την πνευματική άσκηση. Με την προσευχή και τη νηστεία, όχι μόνο αγιαζόμαστε εμείς, αλλά βοηθάμε και τους άλλους.
Ρωτάνε πολλοί ποια είναι η καλύτερη προσευχή. Μα αυτό ρώτησαν και οι απόστολοι τον Ιησού Χριστό: να τους διδάξει πώς να προσεύχονται. Και τι τους είπε; Στο έκτο κεφάλαιο του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου: “Ούτως ουν προσεύχεσθε υμείς”, δηλαδή, έτσι να προσεύχεστε εσείς. Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς…
Και λέει: “Μη εισενέγκης ημάς εις πειρασμόν, αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού.” Δηλαδή, μην επιτρέψεις να μπούμε στον πειρασμό. Δεν έρχεται ο πειρασμός από μόνος του· κάποιες φορές εμείς πέφτουμε πάνω του με τις δικές μας βλακείες, κι άλλες φορές έρχεται αυτός εναντίον μας. Τότε λέει: “αλλά ρύσαι ημάς,” δηλαδή γλίτωσέ μας. Ρύση σημαίνει σωτηρία· ο Χριστός είναι ο Σωτήρ, ο Ελευθερωτής.
Λέει πάλι ο Άγιος Χρυσόστομος ότι ο Χριστός, ο Θεός, μπορούσε, μόλις έπεσε ο αρχαίος κακός, να τον βάλει στην άβυσσο, στην αιώνια κόλαση, στη λίμνη του πυρός, που είναι λιωμένη και δεν είναι για τους ανθρώπους. Κι όμως δεν τον έβαλε εκεί. Γιατί; Για να γίνει παιδαγωγός των ανθρώπων. Πώς γίνεται παιδαγωγός των ανθρώπων; Έρχεται, μας πειράζει και, ενώ εμείς όταν δεν μας πειράζει δεν θυμόμαστε ούτε Θεό ούτε καλό, ούτε συγγενή, ούτε άνθρωπο, ούτε την ψυχή μας—είμαστε “αραχτοί” και “light” που λένε. Έρχεται λοιπόν αυτός και μας πειράζει, μας δίνει πείρα του κακού, πειρασμό.
Τι κάνουμε τότε; Καλούμε το 100, όπως θα κάναμε αν έρχονταν κλέφτες και ληστές στο σπίτι μας. Ποιο είναι όμως το “100” για εμάς; Ο Χριστός. Πώς τον καλούμε; Με την ευχή. Όπως καλείς το 100 με το τηλέφωνο, έτσι και η προσευχή είναι το τηλέφωνο του Θεού.
Έτσι και η προσευχή και η νηστεία είναι όπλα. Τώρα, αν δεν μπορείς να νηστέψεις σωματικά γιατί έχεις αρρώστια, αυτό είναι άλλο θέμα. Συνεννοήσου με τον πνευματικό σου. Νήστεψε ψυχικά, νήστεψε πνευματικώς. Νηστεύουμε σωματικώς, αλλά πρέπει να νηστεύουμε και πνευματικώς. Και τι σημαίνει αυτό; Να νηστεύουμε το κακό, την κακία, την παλιανθρωπιά. Σε τι ασκούμαστε; Στην αγάπη, στην ταπείνωση, στην υπομονή, στην καλοσύνη, στην ελεημοσύνη, στην αρχοντιά. Τόσα καλά πράγματα. Και όλα αυτά, αδελφοί μου, είναι δωρεάν.
Έχουμε τόση ανάγκη της προσευχής, όσο ανάγκη έχουμε να αναπνέουμε. Ας μην τα ξεχνάμε αυτά.
Ένα παράδειγμα από τη σύγχρονη Εκκλησία: ο πατήρ Ιερώνυμος. Ήταν από τη Μικρασία. Εκεί, η μάνα του μικρού Βασιλάκη παρατηρούσε ότι χανόταν για ώρες. Μια μέρα τον βρήκε στο στάβλο, εκεί που είχαν τα ζώα. Προσευχόταν και έκλαιγε. Δεν τον διέκοψε, τον άφησε να προσευχηθεί. Όταν τελείωσε, του είπε: “Μανούλα, γιατί έρχεσαι εδώ;” “Παιδί μου,” είπε, “είμαστε ανάμεσα στους Τούρκους, είμαστε αμαρτωλοί, έχουμε τόσες ανάγκες, τόσες δυσκολίες, τόσους κινδύνους, και τόσοι άνθρωποι δυσκολεύονται. Αν δεν προσευχηθούμε, πώς θα αντέξουμε;”
Και αυτό το έμαθε ο Βασιλάκης και το θυμόταν για όλη του τη ζωή. Όπως λέει και μια εικόνα: “Μια εικόνα αξίζει όσο χίλια λόγια.”
Πατέρα Πολύκαρπε, σεβαστέ και αγαπητέ, και σεβαστοί πατέρες και αδελφοί, ο Χριστός θα μας αξιώσει, όπως είπε και ο Γέροντας στην αρχή, να διαβούμε το υπόλοιπο της Σαρακοστής με νηστεία και προσευχή, κατά τον τρόπο που ορίζει η Εκκλησία.
Είπαμε κι εμείς λίγα λόγια, ψελλίζοντας. Εύχομαι ο Χριστός να μας αξιώσει να φτάσουμε στην Ανάστασή Του, στη δική μας Ανάσταση, στην Ανάσταση της πατρίδας μας και του κόσμου όλου. Καλή σας νύχτα, καλή Ανάσταση, χρόνια πολλά και κάθε καλό.