Ορισμός και Ιστορική Αναδρομή:
Ο εσωτερισμός ορίζεται ως ένα σύνολο μυστικιστικών και αποκρυφιστικών διδασκαλιών και πρακτικών που διατείνονται ότι προσφέρουν βαθύτερη γνώση για την ανθρώπινη ύπαρξη και το σύμπαν.
Οι ρίζες του εσωτερισμού εντοπίζονται σε αρχαίες παραδόσεις όπως η εβραϊκή Καμπαλά, οι Ροδόσταυροι, οι Ναΐτες, οι Τέκτονες, και η Θεοσοφία.
Βασικές Δοξασίες:
Ολιστικό μοντέλο: Η βασική πεποίθηση του εσωτερισμού είναι η ύπαρξη μιας ενιαίας, συμπαντικής δύναμης, από την οποία προέρχονται όλα τα όντα και τα φαινόμενα.
Ενιαία εξελικτική κλίμακα: Όλα τα όντα, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου, θεωρούνται ότι βρίσκονται σε μια συνεχή εξελικτική πορεία προς την επανένωση με την πρωταρχική πηγή.
Κατάργηση των ορίων: Ο εσωτερισμός απορρίπτει την ύπαρξη διαχωριστικών γραμμών μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου, καλού και κακού, θεού και ανθρώπου.
Στροφή προς τα μέσα: Ο εσωτερισμός δίνει έμφαση στην εσωτερική αναζήτηση και στην ενεργοποίηση του «ανώτερου εαυτού», ο οποίος θεωρείται θεϊκής φύσης.
Πρακτικές:
Διαλογισμός: Θεωρείται το βασικό εργαλείο για την επίτευξη πνευματικής αφύπνισης και την επαφή με τον «ανώτερο εαυτό» ή «πνευματικό οδηγό».
Μυήσεις: Σταδιακές τελετές που αποσκοπούν στην ενεργοποίηση συγκεκριμένων ενεργειακών κέντρων και στην απόκτηση «μυστικής γνώσης».
Νόμος της αναλογίας: Η πεποίθηση ότι ό,τι ισχύει στον «μακρόκοσμο» (σύμπαν) ισχύει και στον «μικρόκοσμο» (άνθρωπος), και αντίστροφα.
Συμβολισμός: Ο εσωτερισμός χρησιμοποιεί εκτεταμένα σύμβολα και αλληγορίες για να μεταδώσει τις διδασκαλίες του, δημιουργώντας συχνά σύγχυση με την χριστιανική ορολογία.
Κριτική:
Ο εσωτερισμός αποτελεί ένα σύστημα αυτοσωτηρίας, βασισμένο στην ιδέα της εγγενής θεότητας του ανθρώπου, η οποία αντίκειται στην χριστιανική διδασκαλία.
Η «στροφή προς τα μέσα» του εσωτερισμού θεωρείται επικίνδυνη, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε επαφή με δαιμονικές οντότητες.
Η Ορθόδοξη Θεολογία απορρίπτει την έννοια της «αναλογίας του όντος» και τονίζει ότι η θέωση επιτυγχάνεται μόνο μέσω της χάριτος του Τριαδικού Θεού.
Η χρήση χριστιανικών όρων από τον εσωτερισμό θεωρείται παραπλανητική, καθώς τους αποδίδει διαφορετική σημασία.
Αίτια της Διάδοσης:
Η άνοδος του εσωτερισμού αποδίδεται στην απογοήτευση από την αδυναμία της επιστήμης και της τεχνολογίας να προσφέρουν πνευματική πληρότητα, καθώς και στην έλλειψη βαθιάς πνευματικής κατήχησης.
Ο εσωτερισμός προσελκύει με την υπόσχεση εύκολων λύσεων και πνευματικών εμπειριών, λειτουργώντας ως φυγή από την καθημερινότητα.