Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής. Βίος
Ο Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής έζησε κατά τον 9ο αιώνα στην Κωνσταντινούπολη και ήταν ένας εξέχων λόγιος και αξιωματούχος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το αγιογραφικό του έργο, που αναδιοργάνωσε και εξωράισε τις υπάρχουσες αγιογραφίες, επηρέασε βαθιά τον τρόπο με τον οποίο οι Βυζαντινοί έβλεπαν τους βίους των αγίων.
Πρώιμη ζωή και καριέρα
Ο Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λέοντα ΣΤ' του Σοφού (886-912). Εκτός από την ημερομηνία γέννησής του, ελάχιστα είναι γνωστά για την παιδική του ηλικία. Από νεαρή ηλικία, όμως, διακρίθηκε για τη σοφία του, την ευγλωττία του και την αρετή του.
Χάρη στην ευφυΐα και την ικανότητά του, ο Συμεών ανέβηκε γρήγορα στις τάξεις της βυζαντινής διοίκησης, καταλαμβάνοντας τελικά το αξίωμα του λογοθέτη (γραμματέα του κράτους). Ήταν ένας έμπιστος σύμβουλος του αυτοκράτορα και ανέλαβε σημαντικές διπλωματικές αποστολές.
Για παράδειγμα, εστάλη στην Κρήτη για να διαπραγματευτεί με τους Άραβες, οι οποίοι είχαν καταλάβει το νησί. Με την διπλωματική του δεινότητα, ο Άγιος Συμεών κατάφερε να τους πείσει να πληρώνουν ετήσιο φόρο στον αυτοκράτορα, πετυχαίνοντας έτσι μια ειρηνική λύση.
Μοναχική ζωή και αγιογραφικό έργο
Παρά την επιτυχημένη του καριέρα, ο Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής από νεαρή ηλικία επιθυμoύσε να αφιερωθεί στον Θεό. Μετά την επιστροφή του από την Κρήτη, ζήτησε από τον αυτοκράτορα να του επιτρέψει να γίνει μοναχός. Ο αυτοκράτορας, αν και δυσαρεστημένος που θα έχανε έναν τόσο ικανό συνεργάτη, τελικά σεβάστηκε την επιθυμία του Συμεών.
Ως μοναχός, ο Άγιος Συμεών αφοσιώθηκε στη συγγραφή και μετάφραση αγιογραφιών. Συνέλεξε και επεξεργάστηκε βίους αγίων από διάφορες πηγές, γράφοντας σε μια πιο κομψή και ελκυστική γλώσσα. Από αυτή την πρακτική, πήρε το προσωνύμιο «Μεταφραστής».
Η συλλογή του, γνωστή ως Μηνολόγιο, περιλαμβάνει 10 τόμους και αποτελείται από 150 περίπου βίους αγίων. Ο Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής δεν αρκέστηκε απλώς στη συλλογή και ταξινόμηση των προϋπάρχοντων βίων. Αντίθετα, τους αναθεώρησε πλήρως, ενοποιώντας τη γλώσσα τους και προσδίδοντάς τους μια πιο προσιτή και εύγλωττη γραφή, σύμφωνη με τα πρότυπα της εποχής του.
Το Μηνολόγιο του Αγίου Συμεών γνώρισε τεράστια επιτυχία, τόσο στους μοναστικούς κύκλους όσο και στην αυλή. Συνέβαλε καθοριστικά στην τυποποίηση των αγιογραφιών και επηρέασε βαθιά τη βυζαντινή γραμματεία.
Κριτική και επαίνoς
Μερικοί μελετητές έχουν επικρίνει τον Συμεών για την έλλειψη πρωτοτυπίας του, καθώς και για την αναπαραγωγή ιστορικών λαθών που υπήρχαν στις πηγές του. Άλλοι, ωστόσο, τον εξυμνούν για την επιμέλεια και την ευγλωττία του, καθώς και για την προσπάθειά του να καταστήσει τους βίους των αγίων προσιτούς σε ένα ευρύτερο κοινό.
Ο Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής κοιμήθηκε περί το 1000 μ.Χ.
Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής. Απολυτίκιο
Ήχος πλάγιος δ
Ορθοδοξίας οδηγέ, ευσεβείας διδάσκαλε και σεμνότητος, της οικουμένης ο φωστήρ, των λογογράφων θεόπνευστον εγκαλλώπισμα, λύρα του Πνεύματος, ταις διδαχαίς σου πάντας φωτίσας, Συμεών Πατήρ ημών, πρέσβευε Χριστώ τώ Θεώ, σωθήναι τας ψυχάς ημών.
Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής. Κοντάκιο
Ήχος β΄. Τα άνω ζητών
Αμέμπτως εν γη σοφέ, πολιτευσάμενος, των εν ουρανοίς Αγίων τας λαμπρότητας κατιδείν ηξίωσαι, και πανσόφως τούτους εξύμνησας, σύν αυτοίς Χριστώ τώ Θεώ μη παύση, πρεσβεύων υπέρ πάντων ημών.
Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής. Οίκος
Μελωδικώς πιστοί συνελθόντες, ευφημήσωμεν πάντες επαξίοις ωδαίς, τον μέγαν Θεού θεράποντα Συμεών, τον Άγιον λογοθέτην, όν η Χριστού Εκκλησία φωστήρα πεπλούτηκεν επί γής, τοις διδασκάλοις Πατράσιν εκλάμψαντα. Σύν τούτοις γάρ ψάλλων απαύστως Χριστώ, φωτός τε αϊδίου πληρούμενος, συγχαίρει πρεσβεύων υπέρ πάντων ημών.
Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής. Κάθισμα
Ήχος α΄. Τών Ουρανίων ταγμάτων
Εν ουρανίοις θαλάμοις νύν αυλιζόμενος, νοί καθαρωτάτω, της Αγίας Τριάδος, μάκαρ τας ακτίνας περιχαρώς, εποπτεύεις λαμπρότατα, διό τιμώμέν σου πόθω την ιεράν, και χαρμόσυνον πανήγυριν.
Άγιος Συμεών ο Μεταφραστής. Στίχοι
Εκκλησία σοι Συμεών όφλει χάριν
Υπέρ μεταφράσεως Αγίων βίων