https://www.youtube.com/watch?v=Sa0nR_0QPvk
Άγιος Στέφανος ο Πρωτομάρτυρας. Βίος
Ο Άγιος Στέφανος λέγεται Πρωτομάρτυρας επειδή είναι ο πρώτος που μαρτύρησε για την πίστη του στον Ιησού Χριστό.
Ο Άγιος Στέφανος είχε επιλεγεί ως διάκονος, ήταν δηλαδή ένας από αυτούς που βοηθούσαν στις αγάπες, στα κοινά τραπέζια των πρώτων Χριστιανών. Λέγεται μάλιστα και Άγιος Στέφανος ο Αρχιδιάκονος επειδή στις Πράξεις των Αποστόλων αναφέρεται ότι ήταν ο πρώτος που επιλέχτηκε ως διάκονος. Όπως διαβάζουμε στο έκτο κεφάλαιο των Πράξεων οι επτά διάκονοι ήταν ο Στέφανος, ο Φίλιππος, ο Πρόχορος, ο Νικάνωρ, ο Τίμωνας, ο Παρμενάς και ο Νικόλαος, τους είχε διαλέξει ο λαός και τους είχαν μεταδώσει τη χάρη του Θεού οι Απόστολοι. Ο λόγος του Θεού έφτανε σε όλο και περισσότερους, το πλήθος των μαθητών αυξανόταν και πάρα πολλοί Ιουδαίοι βαπτίζονταν Χριστιανοί.
Ο Άγιος Στέφανος ήταν γεμάτος πίστη και με τη δύναμη του Θεού έκανε μεγάλα θαύματα και κήρυττε τον θείο λόγο. Γινόταν συζήτηση για τον Ιησού Χριστό και διαφωνούσαν οι Ιουδαίοι, οι Σαδδουκαίοι, οι Φαρισαίοι και οι Ελληνιστές (Ελληνιστές ονομαζόντουσαν είτε οι Χριστιανοί που προέρχονταν από τους Εθνικούς, είτε οι Χριστιανοί που δέχονταν την Αγία Γραφή των Εβδομήκοντα). Άλλοι έλεγαν τον Ιησού Χριστό πλάνο, άλλοι προφήτη και άλλοι Υιό Θεού.
Τότε ο Άγιος Στέφανος ανέβηκε κάπου ψηλά και κήρυξε λέγοντας “Γιατί αυξηθήκαν τόσο οι κακίες σας αδελφοί και είναι όλη η Ιερουσαλήμ ταραγμένη; Μακάριοι είναι οι άνθρωποι που δεν έβαλαν ποτέ δισταγμό στην καρδιά τους για τον Ιησού Χριστό επειδή αυτός κατέβηκε από τους Ουρανούς για τις αμαρτίες μας και γεννήθηκε από την Παρθένο Μαρία”.
Αλλά οι Ιουδαίοι δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τη σοφία του επειδή ο Άγιος Στέφανος είχε τη φώτιση του Αγίου Πνεύματος. Έτσι έφεραν ψευδομάρτυρες οι οποίοι είπαν ότι ο Άγιος Στέφανος βλασφήμησε κατά της Ιερουσαλήμ και κατά του θεϊκού νόμου και συνέλαβαν τον Άγιο Στέφανο και τον οδήγησαν στους ιερείς για να δικαστεί.
Στο δικαστήριο είδαν ότι το πρόσωπο του Αγίου Στεφάνου ήταν λαμπρό και φωτεινό σαν αγγέλου και ο αρχιερέας τον ρώτησαν αν αληθεύουν οι καταγγελίες εναντίον του.
Η απολογία του Αγίου Στεφάνου πιάνει ολόκληρο το έβδομο κεφάλαιο των Πράξεων των Αποστόλων.
Ο Άγιος Στέφανος κάνει μια σύντομη αναδρομή σε γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης που φανέρωναν ότι ο Ιησούς Χριστός ήταν πράγματι ο Μεσσίας που περίμεναν.
Τους είπε σκληροτράχηλους, επειδή δεν έσκυψαν το κεφάλι τους μπροστά στο Θεό, τους έκρινε διότι δεν είχαν διώξει την κακία από τις καρδιές του και τους είπε ότι έκλειναν τα αυτιά τους και δεν άκουγαν το λόγο του Θεού. Συνέχεια φέρονταν ενάντια στο Άγιο Πνεύμα, όπως οι πρόγονοί τους οι οποίοι δεν είχαν αφήσει ούτε έναν προφήτη που να μην τον είχαν καταδιώξει και σκότωσαν όλους όσους είχαν προαναγγείλει την έλευση του Δικαίου. Και οι ίδιοι, όπως οι πρόγονοί τους, όταν ήρθε ο Δίκαιος Ιησούς Χριστός έγιναν προδότες και φονείς του, και δεν φύλαξαν τις εντολές και τον νόμο που τους είχε δώσει ο Θεός.
Όσο άκουγαν τα λόγια του Αγίου Στεφάνου του Πρωτομάρτυρα, οι Ιουδαίοι εξοργίζονταν όλο και περισσότερο.
Ο Άγιος Στέφανος, φωτισμένος από το Άγιο Πνεύμα, κοίταξε στον ουρανό και είδε τη δόξα του Θεού και τον Ιησού Χριστό να στέκεται στα δεξιά του Πατρός.
Οι Ιουδαίοι δεν άντεξαν και μέσα στην κακία τους πήραν πέτρες και λιθοβόλησαν τον Άγιο Στέφανο μέχρι θανάτου.
Καθώς πέθαινε ο πρωτομάρτυρας του Χριστιανισμού Άγιος Στέφανος, τους συγχώρεσε και παρακάλεσε τον Θεό, στην τελευταία του προσευχή, “Κύριε, μη στήσης αυτοίς την αμαρτία ταύτην”. Ο Άγιος Στέφανος μαρτύρησε 3 χρόνια μετά την Ανάληψη του Κυρίου, το 36 μΧ.
Κάποιοι πιστοί κι ευλαβείς άνδρες πήραν το σώμα του Αγίου Στεφάνου, το έβαλαν μέσα σε ένα σεντούκι από ξύλο περσέας (δηλ. ροδακινιά) και το απέθεσαν στο πλαϊνό μέρος του Ναού. Τότε πίστεψαν στο Χριστό ο νομοδιδάσκαλος Γαμαλιήλ και ο υιός του Αβελβούς και τους βάπτισαν οι Απόστολοι.
Ο Γαμαλιήλ, ο διδάσκαλος του Αποστόλου Παύλου, ήταν και συγγενής του Αγίου Στεφάνου. Ήξερε τον ενάρετο βίου του Αγίου Στεφάνου και παρακάλεσε τους Αποστόλους και του έδωσαν το ιερό λείψανο και το έθαψε σε κοιμητήριο στο χωριό του σε απόσταση 20 μίλια από τα Ιεροσόλυμα, τον οποίο χώρο προόριζε για την προσωπική του ταφή. Οι Απόστολοι τον συνόδευσαν και ενταφίασαν το λείψανο του Αγίου Στεφάνου.
Ο Νικόδημος, που είχε πάει την νύχτα στον Ιησού, και ήταν συγγενής του Γαμαλιήλ, παρακάλεσε τον Απόστολο Πέτρο και τον βάπτισε Χριστιανό. Οι Ιουδαίοι εξοργίστηκαν όταν το έμαθαν αυτό και αναθεμάτισαν τον Νικόδημο, πήραν τα υπάρχοντά του και τον έδειραν πολύ. Ο Γαμαλιήλ πήρε στο σπίτι του τον ανιψιό του Νικόδημο, αλλά τελικά παρά τις φροντίδες ο Νικόδημος απεβίωσε απ’ τις πληγές του κι έγινε κι αυτός Μάρτυρας του Χριστού. Ο Γαμαλιήλ ενταφίασε τον Νικόδημο κοντά στον Άγιο Στέφανο και κατόπιν βαπτίστηκε και ο ίδιος.
Μετά το μαρτύριο του Αγίου Στεφάνου εξαπολύθηκε μεγάλος διωγμός στα Ιεροσόλυμα κατά των Χριστιανών. Επικεφαλής των διωκτών των Χριστιανών ήταν ο Σαούλ (ή Σάυλος), ο οποίος ήταν παρών και στο μαρτύριο του Αγίου Στεφάνου. Αλλά με θαυματουργικό τρόπο κι ενώ ο Σαύλος κατευθυνόταν προς τη Δαμασκό, από διώκτης γίνεται πιστός, ο γνωστός σε όλους μας Απόστολος Παύλος – ο Απόστολος των Εθνών.
Χ.Κ.
Ανακομιδή του λειψάνου του Πρωτομάρτυρος Στεφάνου
Περί το 304, όταν πια σταμάτησαν οι διωγμοί κατά των Χριστιανών, ο ιερέας Λουκιανός (ή Λουκιλλιανός) βρήκε τα Άγια Λείψανα του Πρωτομάρτυρα Στεφάνου.
Τρεις φορές ο ηλικιωμένος ιερέας είδε τον Άγιο Στέφανο, ο οποίος του είπε πού βρίσκονται τα λείψανά του. Πήγε στον Ιωάννη Πατριάρχη Ιερουσαλήμ και του διηγήθηκε πώς είδε τον Άγιο Στέφανο και ότι του είπε ότι τα τίμια λείψανά του βρίσκονται στο χωριό που κατοικούσε ο πατέρας Λουκιανός.
Ο Άγιος Στέφανος φανερώθηκε στον πατέρα Λουκιανό φορώντας λευκό στιχάρι, που ήταν γεμάτο με το γράμμα Σ. Το Σ, που δήλωνε το όνομα του Αγίου Στεφάνου, ήταν κόκκινο και χρυσό. Τα μαλλιά του έφταναν ως τους ώμους και ήταν ξανθά και χρυσαφένια. Στο χέρι του κρατούσε χρυσή ράβδο και τα υποδήματά του είχαν χρυσά λουριά. Ο Άγιος Στέφανος άγγιξε τρεις φορές τον ιερέα με το ραβδί του, τον φώναξε με το όνομά του και του έδειξε πού βρίσκονται τα λείψανά του. Τέλος του είπε ότι εκεί θα βρει ακόμη τα άγια λείψανα του Γαμαλιήλ, του Αβελβούλ υιού του Γαμαλιήλ και του Νικοδήμου μαθητή του Γαμαλιήλ.
Ο Πατριάρχης Ιωάννης, μαζί με μεγάλο πλήθος ιερέων και πιστών, πήγε και έσκαψε σε εκείνο το σημείο. Μόλις βρήκαν ένα σεντούκι, έγινε σεισμός και δοξολόγησαν όλοι μαζί τον Κύριο. Τα λείψανα ευωδίαζαν και ακούστηκαν (σε μεγάλη απόσταση) φωνές αγγέλων να ψάλλουν “Δόξα εν υψίστοις Θεώ, και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία”. Όσοι ασθενείς άκουσαν τους αγγελικούς ύμνους, έγιναν θαυματουργικά καλά!
Δίπλα υπήρχαν και τρία ακόμη σεντούκια, ακριβώς όπως είχε πει ο Άγιος Στέφανος. Στα σεντούκια ήταν γραμμένα τα ονόματα του καθενός, στη Συριακή γλώσσα.
Το σεντούκι του Αγίου Στεφάνου ξεχώριζε, κινούταν και ευωδίαζε! Τα σημεία στα οποία των είχαν πληγώσει οι πέτρες, έλαμπαν σαν τα αστέρια του ουρανού!
Ο συγκλητικός Αλέξανδρος έφτιαξε ναό προς τιμή του Αγίου Στεφάνου και παρεκάλεσε θερμά τον Πατριάρχη Ιωάννη, να μεταφέρουν εκεί τα Τίμια Λείψανά του από τον ναό στον οποίο τα είχαν. Μετά από πέντε χρόνια ο Αλέξανδρος αρρώστησε βαριά. Έφτιαξε ένα σεντούκι από ροδακινιά και ζήτησε να τον τοποθετήσουν κοντά στον Άγιο Στέφανο όταν πεθάνει. Έτσι και έγινε.
Η Ιουλιανή, χήρα του συγκλητικού, ήταν όμορφη και πλούσια. Πολλοί ήθελαν να την πάρουν για γυναίκα τους, μα εκείνη αρνιόταν. Αποφάσισε να επιστρέψει στον πατέρα της, που ζούσε στην Κωνσταντινούπολη. Κι έβαλε στο μυαλό της να πάρει μαζί της και το σεντούκι με τον άνδρα της. Συζήτησε σχετικά με τον Κύριλλο Πατριάρχη Ιερουσαλήμ, αλλά εκείνος δεν το θεώρησε σωστό και αρνήθηκε. Τότε η Ιουλιανή έστειλε μήνυμα στον πατέρα της, ο οποίος το ζήτησε ως χάρη από τον Αυτοκράτορα. Όταν ο Πατριάρχης Κύριλλος έλαβε, μετά από λίγο καιρό, την Σάκρα (Αυτοκρατορική Διαταγή), αναγκάστηκε να υποχωρήσε.
Ο Θεός όμως, είχε άλλα σχέδια! Η Ιουλιανή μπερδεύτηκε και πήρε μαζί της στην Κωνσταντινούπολη το σεντούκι με τον Άγιο Στέφανο. Κατά το ταξίδι για την Βασιλεύουσα, ευωδίαζε μύρο και ακούγονται άγγελοι να δοξάζουν τον Θεό: “Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία”. Στην Ασκάλων (σημερινό Ashkelon) πήραν πλοίο και συνέχισαν έτσι το ταξίδι.
Όταν έφτασε στην Κωνσταντινούπολη, η Ιουλιανή παρουσιάστηκε στον Αυτοκράτορα και του είπε όλα όσα συνέβησαν. Ο Κωνσταντίνος έδωσε εντολή στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και στους ιερείς να βγουν με πομπή και να φέρουν με ευλάβεια και όλες τις τιμές το λείψανο στο Παλάτι.
Τα μουλάρια που τραβούσαν την άμαξα με το σεντούκι, σταμάτησαν στην περιοχή Κωνσταντιανές και δεν προχωρούσαν άλλο. Τα μάλωσαν, τα χτύπησαν, μα δεν άλλαξε κάτι. Άρχισαν τότε να τα χτυπούν όλο και πιο δυνατά. Ένα μουλάρι, μίλησε με ανθρώπινη φωνή και είπε: “Γιατί μας δέρνετε; Εδώ πρέπει να αποτεθεί το λείψανο”. Μετά από αυτό το θαύμα, σταμάτησε η πομπή, δόξασαν όλοι τον Θεό και έκτισαν εκεί εκκλησία.
Στην Ιερουσαλήμ φυλασσόταν η δεξιά χείρα του Αγίου Στεφάνου. Το 428 ο Θεοδόσιος ο Μικρός έστειλε μεγάλη βοήθεια για τους φτωχούς στους Αγίους Τόπους, ο Πατριάρχης Ιερουσαλήμ απέστειλε στην Κωνσταντινούπολη το τίμιο χέρι του Αγίου Στεφάνου. Λίγο πριν φτάσει στην Πόλη των Πόλεων, ο Άγιος Στέφανος εμφανίστηκε στην Πουλχερία, αδερφή του Θεοδοσίου, και της είπε: “Ιδού, πέτυχες αυτό που επιθυμούσες. Εγώ έφτασα στην Χαλκηδόνα”. Ο Αυτοκράτορας και η αδερφή του η Πουλχερία πήγαν να προϋπαντήσουν το λείψανο και έκτισαν ναό για τον Άγιο Στέφανο στην Χαλκηδόνα. Ο Θεοδόσιος ο Μικρός γνωστός και ως ο Ευσεβής Βασιλιάς, για την πίστη του και την βοήθεια με την Γ Οικουμενική Σύνοδο, ανακηρύχθηκε άγιος από την εκκλησία μας.
Άγιος Στέφανος ο Πρωτομάρτυρας. Γιορτή
Τη μνήμη του Αγίου Στεφάνου τιμούμε στις 27 Δεκεμβρίου, δυο ημέρες μετά τα Χριστούγεννα.
Η εύρεση των Τιμίων Λειψάνων του Στέφανου του Πρωτομάρτυρα εορτάζεται στις 15 Σεπτεμβρίου.
Στις 2 Αυγούστου, τιμούμε την ανακομιδή του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Πρωτομάρτυρα Στεφάνου.
Άγιος Στέφανος ο Πρωτομάρτυρας. Ύμνοι και Προσευχές
Απολυτίκιο
Βασίλειον διάδημα, εστέφθη ση κορυφή, εξ άθλων ων υπέμεινας, υπέρ Χριστού του Θεού, Μαρτύρων Πρωτόαθλε Στέφανε, συ γαρ την Ιουδαίων απελέγξας μανίαν, είδες σου τον Σωτήρα, του Πατρός δεξιόθεν. Αυτόν ουν εκδυσώπει αεί, υπέρ των ψυχών ημών.
Κοντάκιο
Ο Δεσπότης χθες ημίν, δια σαρκός επεδήμει και ο δούλος σήμερον, από σαρκός εξεδήμει, χθες μεν γαρ, ο βασιλεύων σαρκί ετέχθει, σήμερον δε ο οικέτης λιθοβολείται, δια αυτόν και τελειούται ο Πρωτομάρτυρας και θείος Στέφανος.
Μεγαλυνάριο
Πρώτος Διακόνων αναδειχθείς, πρώτος του Δεσπότου, εχρημάτισας μιμητής· όθεν Αθλοφόρων, πρωτεύων Πρωτομάρτυς, τύπος αύτοίς εγένου, πρώταθλε Στέφανε.
Κάθισμα
ήχος δ. Κατεπλάγη Ιωσήφ.
Την του Πνεύματος πηγήν, εν τη καρδία μυστικώς, κεκτημένος του Χριστού, ο Πρωτομάρτυς αληθώς, των Ιουδαίων απήλεγξε την αυθάδειαν, και έδειξεν αυτοίς, τόν Υιόν του Θεού, εκ σπέρματος Δαυίδ, αναβλαστήσαντα, τώ της σοφίας και χάριτος πληρώματι, πεπληρωμένος ο ένδοξος. Αλλ’ ώ Τρισμάκαρ, τους σε τιμώντας, σώζε θείαις πρεσβείαις σου.
ήχος α. Τον τάφον σου Σωτήρ.
Απόστολε Χριστού, Διακόνων ο πρώτος, Πρωτόαθλε σοφέ, των Μαρτύρων ακρότης, ο κόσμου τα πέρατα, αγιάσας τοις άθλοις σου, και τοις θαύμασι, ψυχάς ανθρώπων λαμπρύνας, τους τιμώντάς σε, ῥύσαι παντοίων κινδύνων, πανεύφημε Στέφανε.
Οίκος
Ως αστήρ φαεινός σήμερον συνεξέλαμψε, τη Γεννήσει Χριστού, ο Πρωτομάρτυς Στέφανος, αστράπτων και φωτίζων τα πέρατα άπαντα, των Ιουδαίων μόνον ημαύρωσε την πάσαν δυσσέβειαν, σοφίας λόγοις τούτους διελέγξας, από των Γραφών διαλεγόμενος, και πείθων τούτους, τον γεννηθέντα εκ της Παρθένου Ιησούν, Υιόν αυτόν είναι Θεού, κατήσχυνε τούτων την ασεβή κακουργίαν, ο Πρωτομάρτυς και θείος Στέφανος.
Στίχοι
Λόγων στεφάνοις, οία τιμίοις λίθοις,
Στέφω Στέφανον, ον προέστεψαν λίθοι.
Eικάδι λαΐνεος Στέφανον μόρος εβδόμη είλεν.
Στίχοι για την ανακομιδή των Λειψάνων του Αγίου Στεφάνου του Πρωτομάρτυρα
Έχεις Σιών πάμπολλα θεία και ξένα,
Nεκρόν Στεφάνου δος πόλει Kωνσταντίνου.
Δευτερίη νέκυος Στεφάνου γίνετ’ ανακομιδή.