Άγιος Μάμας Βίος
Ο Άγιος Μάμας καταγόταν από την πόλη Γάγρα της Παφλαγονίας (βορειανατολικά από τη σημερινή Άγκυρα). Έζησε όταν Αυτοκράτορας ήταν ο Αυρηλιανός.
Οι γονείς του, ο Θεόδωρος και η Ρουφίνα, ήταν ευσεβείς Χριστιανοί και ομολογητές της Πίστεως. Τους συνέλαβαν οι ειδωλολάτρες και ο Άγιος Μάμας γεννήθηκε μέσα στη φυλακή το 260μΧ. Οι γονείς τους πέθαναν στο κελί τους και ο Άγιος Μάμας έμεινε ορφανός. Τότε τον πήρε η Αμμία, μία πλούσια Χριστιανή για να τον μεγαλώσει. Επειδή συνέχεια την έλεγε Μαμά, ονομάστηκε Μάμας.
Όταν ο Άγιος Μάμας ήταν 15 ετών του επιτέθηκαν με ραβδιά ειδωλολάτρες επειδή ήταν Χριστιανός. Ύστερα του κρέμασαν μολύβι στο λαιμό και τον πέταξαν στη θάλασσα. Με τη Χάρη του Θεού ο Άγιος Μάμας σώθηκε από τον πνιγμό και κρύφτηκε σε μια σπηλιά. Εκεί, τον έτρεφαν δύο ελαφίνες με γάλα από το στήθος τους.
Μετά από καιρό τον βρήκαν πάλι οι ειδωλολάτρες, τον έπιασαν και τον έβαλαν σε αναμμένο καμίνι. Στη συνέχεια τον έδωσαν στα θηρία για να τον κατασπαράξουν. Αλλά τα άγρια ζώα δεν πείραξαν τον Άγιο Μάμα. Ένα λιοντάρι μάλιστα έσκυψε χαμηλά, και όταν ο Άγιος Μάμας ανέβηκε στη ράχη του, τον απομάκρυνε από τα υπόλοιπα ζώα. Τέλος, τρύπησαν την κοιλιά του με μία μεταλλική τρίαινα και τον άφησαν να πεθάνει.
Ο Άγιος Μάμας, αφού δέχθηκε στα σπλάχνα του το μαρτυρικό εκείνο δόρυ, βγήκε από το θέατρο κρατώντας με τα χέρια του τα ίδια του τα σπλάχνα. Προχώρησε λιγότερο από 40 μέτρα και παρέδωσε την ψυχή του μαρτυρικά στα χέρια του Θεού. Η Αμμία, η γυναίκα που τον μεγάλωσε, έχτισε εκεί έναν πολυτελή και όμορφο ναό στο όνομα του Αγίου Μάμαντος.
Άγιος Μάμας Γιορτή
Ο Άγιος Μάμας γιορτάζει στις 2 Σεπτεμβρίου.
Ο Άγιος Μάμας τιμάται ιδιαίτερα στην Κάσο, στην Κύπρο και στη Σκύρο.
Άγιος Μάμας Τίμια Λείψανα
Τμήμα της Αγίας Κάρας του Αγίου Μάμαντος βρίσκεται στο Κάστρο Ηλείας στην Πελοπόννησο.
Άγιος Μάμας Προστάτης
Ο Άγιος Μάμας είναι Άγιος Προστάτης των ποιμένων.
Άγιος Μάμας Απολυτίκιο
Ψάλλει ο π. Γρηγόριος Καραλής
Θείον βλάστημα, Μαρτύρων πέλων, ηκολούθησας, ασχέτω πόθω, τοις ενθέοις αληθώς τούτων ίχνεσι και του Σωτήρος κηρύξας το όνομα, εθαυμαστώθης σοφέ δι’ αθλήσεως. Μάμα ένδοξε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.
Άγιος Μάμας Απολυτίκιο
Τής Παφλαγόνου τό κλέος, καί Γαγγραίων τό στήριγμα, φύλαξ καί φρουρός τών Κυπρίων, ανεδείχθης, Μαμά ένδοξε. Τήν Θάλασσαν διήλθες ώσπερ ζών, καί ταύτης τρικυμίας χαλινών, θαυμασίως λάρνακά σου, Μόρφου τή πάλει, Μάρτυς κατεστήριξας- διό εν τή μνήμη σου, σοφέ, ευώδες μύρον βρύει εξ αυτής. Δόξα Θεώ τώ ενεργούντι, διά σού πάσιν ιάματα.
Άγιος Μάμας Απολυτίκιο
Ο Μάρτυς σου Κύριε, εν τή αθλήσει αυτού, τό στέφος εκομίσατο τής αφθαρσίας, εκ σού τού Θεού ημών· έχων γάρ τήν ισχύν σου, τούς τυράννους καθείλεν έθραυσε καί δαιμόνων τά ανίσχυρα θράση. Αυτού ταίς ικεσίαις Χριστέ ο Θεός, σώσον τάς ψυχάς ημών.
Άγιος Μάμας Απολυτίκιο
Παφλαγονίας ο κλάδος καί μαρτύρων αγλάϊσμα, πόλεως Μόρφου τό κλέος καί Κυπρίων τό καύχημα, Λεόντων χάσματα έφραξας, Μάμα σοφέ, καί μαρτυρίου τόν στέφανον κομισάμενος. Δόξα τώ σέ δοξάσαντι καί θαυμαστώς ενισχύσαντι, δόξα τώ χορηγούντι διά σού πάσιν ιάματα.
Άγιος Μάμας Κοντάκιο
Εν τή ράβδω Άγιε, τή εκ Θεού σοι δοθείση, τόν λαόν σου ποίμανον, επί νομάς ζωηφόρους· θήρας δέ, τούς αοράτους καί ανημέρους, σύντριψον, υπό τούς πόδας τών σέ υμνούντων, ότι πάντες οι εν κινδύνοις, προστάτην Μάμα, θερμόν σε κεκτήμεθα.
Άγιος Μάμας Οίκος
Τόν εν πάση τή γή περιβόητον Μάρτυρα, καί εν τοίς ουρανοίς σύν Αγγέλοις χορεύοντα, υμνήσωμεν Μάμαντα, τόν πρίν τάς ελάφους εν ταίς ερήμοις καινώς αμέλγοντα, καί νύν περιούσιον λαόν Κυρίου, ράβδω δυνάμεως, ως ποιμένα καλώς περιέποντα, καί οδηγούντα εις τόπον χλόης, ένθα υπάρχει αληθώς τού Παραδείσου η τρυφή. Όθεν πάντες οι εν κινδύνοις, προστάτην Μάμα, θερμόν σε κεκτήμεθα.
Άγιος Μάμας Κάθισμα
Ευσεβείας υπάρχων γόνος σεπτός, ασεβείας εδείχθης εκμειωτής, ώ Μάμα πανεύφημε, τή δυνάμει τού Πνεύματος· εν γάρ σταδίω πλάνην, ειδώλων διήλεγξας, καί ευθαρσώς Τριάδα, υμνείσθαι εκήρυξας· όθεν καί θηρίοις, εκδοθείς αθλοφόρε, τόν θήρα ενέκρωσας, καί αρχέκακον δράκοντα· διά τούτο βοώμέν σοι· Πρέσβευε Χριστώ τώ Θεώ, τών πταισμάτων άφεσιν δωρήσασθαι, τοίς εορτάζουσι πόθω, τήν αγίαν μνήμην σου.