Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich). Βίος
Ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς, γνωστός και ως Άγιος Ιουστίνος του Τσελιέ, ήταν ένας εξέχων Σέρβος ορθόδοξος θεολόγος και φιλόσοφος που γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου 1894 στο Βράνιε της Νότιας Σερβίας. Οι γονείς του, Proto Spyridon και Protinica Anastasia Popović, ήταν ευσεβείς και βαθιά θρησκευόμενοι, και ονόμασαν τον γιο τους Blagoje κατά την βάπτιση, από την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Η πρώιμη εκπαίδευση του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς έλαβε χώρα στη γενέτειρά του και στη συνέχεια παρακολούθησε τη Θεολογική Σχολή του Βελιγραδίου. Το 1912 γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, όπου σπούδασε φιλοσοφία και θεολογία. Οι σπουδές του διακόπηκαν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά τη διάρκεια του οποίου υπηρέτησε ως στρατιωτικός ιερέας. Μετά τον πόλεμο, συνέχισε τις σπουδές του και ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του σπουδές το 1922.
Το 1923, ο Πόποβιτς εισήλθε στη Θεολογική Σχολή της Οξφόρδης στην Αγγλία, όπου σπούδασε για τρία χρόνια. Η διδακτορική του διατριβή, με τίτλο “Η φιλοσοφία και η θρησκεία του Φ.Μ. Ντοστογιέφσκι”, δεν έγινε δεκτή, αλλά ο χρόνος του στην Οξφόρδη του επέτρεψε να εμβαθύνει στην κατανόηση της δυτικής θεολογίας και φιλοσοφίας.
Επιστρέφοντας στη Σερβία, ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς έγινε καθηγητής στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου, όπου δίδαξε για αρκετά χρόνια. Υπηρέτησε επίσης ως ιερέας σε διάφορες ενορίες και ήταν γνωστός για τη βαθιά πνευματικότητά του και τη δέσμευσή του στην ορθόδοξη πίστη.
Από το 1930 έως το 1932, ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς εργάστηκε ως καθηγητής στη Θεολογική Ακαδημία των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου στο Πρίζρεν της Σερβίας. Στη συνέχεια διορίστηκε συνεργάτης του Επισκόπου Ιωσήφ (Cvijovich) της Bitola (Μοναστήρι) και του ανατέθηκε η αναδιοργάνωση της Εκκλησίας των Καρπαθιωτών Ρώσων στην Τσεχοσλοβακία.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Πόποβιτς φυλακίστηκε από τους Ναζί για την αντίθεσή του στο καθεστώς τους. Μετά τον πόλεμο, επέστρεψε στη διδασκαλία και τη συγγραφή, παράγοντας πολυάριθμα θεολογικά έργα που εξακολουθούν να επηρεάζουν την ορθόδοξη θεολογία μέχρι σήμερα.
Το 1966, ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς αποσύρθηκε από τα ακαδημαϊκά του καθήκοντα και μετακόμισε στο μοναστήρι του Chelije, όπου πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του στην προσευχή, την περισυλλογή και τη συγγραφή. Απεβίωσε στις 27 Φεβρουαρίου 1979 και ανακηρύχθηκε άγιος από τη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία το 2010.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ήταν γνωστός για τη βαθύτατη πνευματικότητά του, τις εμβριθείς θεολογικές του γνώσεις και την ακλόνητη προσήλωσή του στην Ορθόδοξη πίστη. Τα γραπτά του συνεχίζουν να εμπνέουν και να προβληματίζουν τους Ορθόδοξους Χριστιανούς σε όλο τον κόσμο και η κληρονομιά του ως θεολόγος, φιλόσοφος και άγιος παραμένει μια διαρκής μαρτυρία για την αφοσίωσή του στην Εκκλησία και την πνευματική ζωή.
Η σημαντικότερη συμβολή του Πόποβιτς στην ορθόδοξη θεολογία ήταν η μετάφραση και η έκδοση μιας 12τομης έκδοσης των Βίων των Αγίων. Πίστευε ότι οι βίοι των αγίων δείχνουν πώς βιώνεται η Ορθοδοξία και αποτελούν πολύτιμη πηγή για την κατανόηση της πίστης. Τα θεολογικά επιτεύγματα του Πόποβιτς είναι τεράστια και θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ορθόδοξους θεολόγους του 20ού αιώνα.
Εκτός από το ακαδημαϊκό του έργο, ο Πόποβιτς ήταν επίσης στενός συνεργάτης του Αγίου Ιωάννη Μαξίμοβιτς, ο οποίος αργότερα έγινε Αρχιεπίσκοπος Ιωάννης. Και οι δύο άνδρες ήταν γνωστοί για τον πνευματικό τους πόλεμο και την προσευχή τους, και η συνεργασία τους εδραίωσε περαιτέρω τη φήμη του Πόποβιτς ως αγία μορφή μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Οι διδασκαλίες του Πόποβιτς σχετικά με τη δύναμη των ιερών λειψάνων και την ικανότητά τους να κάνουν θαύματα είχαν επιρροή στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Πίστευε ότι τα θαύματα που προέρχονται από τα ιερά λείψανα μαρτυρούν επίσης ότι η ευλαβική τους προσκύνηση από τους ανθρώπους είναι αρεστή στον Θεό. Αυτή η πεποίθηση οδήγησε σε μια συνεχή εστίαση στην προσκύνηση των ιερών λειψάνων και στα θαύματα που συμβαίνουν μέσω αυτών στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Στις 29 Απριλίου 2010, η Ιερά Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Σερβίας ανακήρυξε τον πατέρα Ιουστίνο Πόποβιτς ως Άγιο. Τα γραπτά και οι διδασκαλίες του συνεχίζουν να εμπνέουν και να καθοδηγούν τους Ορθόδοξους Χριστιανούς σε όλο τον κόσμο.
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich). Βιβλία
Μερικά από τα πιο αξιοσημείωτα έργα του Popovich περιλαμβάνουν:
1.”Η Ορθόδοξη Εκκλησία και ο Οικουμενισμός” – Σε αυτό το βιβλίο, ο Πόποβιτς εξετάζει τη στάση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον οικουμενισμό και τη σχέση της με άλλες χριστιανικές ομολογίες. Τονίζει τη σημασία της διατήρησης της καθαρότητας του ορθόδοξου δόγματος και της ορθόδοξης πρακτικής.
2. “Το μυστήριο και το νόημα της μάχης του Κοσσυφοπεδίου” – Αυτή η ανθολογία περιέχει διάφορες μελέτες, δοκίμια και άρθρα του Πόποβιτς, που εστιάζουν στην ιστορική και πνευματική σημασία της μάχης του Κοσσυφοπεδίου.
3.”Το μυστήριο του Αγίου Πνεύματος” – Σε αυτό το έργο, ο Πόποβιτς διερευνά τον ρόλο του Αγίου Πνεύματος στη ζωή της Εκκλησίας και του μεμονωμένου πιστού.
Τονίζει τη σημασία του Αγίου Πνεύματος στη διαδικασία της θέωσης, ή της ένωσης του ανθρώπινου προσώπου με τον Θεό.
4. “Το μυστήριο της Εκκλησίας” – Το βιβλίο αυτό εμβαθύνει στη φύση της Εκκλησίας ως Σώματος του Χριστού και στο ρόλο της στη σωτηρία της ανθρωπότητας. Ο Πόποβιτς τονίζει τη σημασία της ενότητας της Εκκλησίας και την ανάγκη να διατηρούν οι πιστοί μια ισχυρή σύνδεση με τις διδασκαλίες και τις παραδόσεις της Εκκλησίας.
5. “Το μυστήριο της Αγίας Τριάδας” – Σε αυτό το έργο, ο Πόποβιτς διερευνά το δόγμα της Αγίας Τριάδας, τονίζοντας τη σημασία της κατανόησης της σχέσης μεταξύ των τριών Προσώπων της Αγίας Τριάδας και του ρόλου τους στη ζωή της Εκκλησίας και του κάθε πιστού.
6. “Το Μυστήριο της Ενσάρκωσης” – Το βιβλίο αυτό επικεντρώνεται στην Ενσάρκωση του Χριστού και τη σημασία της για τη ζωή της Εκκλησίας και του κάθε πιστού. Ο Πόποβιτς τονίζει τη σημασία της κατανόησης της Ενσάρκωσης ως κεντρικού δόγματος της ορθόδοξης θεολογίας.
7. “Το μυστήριο της Ευχαριστίας” – Στο έργο αυτό, ο Πόποβιτς διερευνά το μυστήριο της Ευχαριστίας και τον ρόλο του στη ζωή της Εκκλησίας και του κάθε πιστού. Τονίζει τη σημασία της Ευχαριστίας ως μέσου για τη βίωση της παρουσίας του Χριστού στη ζωή της Εκκλησίας.
8. “Το μυστήριο της Ανάστασης” – Το βιβλίο αυτό επικεντρώνεται στην Ανάσταση του Χριστού και στη σημασία της για τη ζωή της Εκκλησίας και του κάθε πιστού. Ο Πόποβιτς τονίζει τη σημασία της κατανόησης της Ανάστασης ως κεντρικού δόγματος της ορθόδοξης θεολογίας.
Αυτά τα έργα, μαζί με πολλά ακόμη, καταδεικνύουν τη βαθιά κατανόηση της ορθόδοξης θεολογίας από τον Πόποβιτς και την ικανότητά του να μεταδίδει σύνθετες θεολογικές έννοιες με ξεκάθαρο και εύκολα κατανοητό τρόπο.
Είπε ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich)
Η σκέψη είναι πάντοτε (σαν) μία καρφίτσα. Πάνω της δεν μπορείς ποτέ σου να σταθείς. Μονάχα η προσευχή είναι βράχος ακλόνητος επάνω στον οποίο μπορώ να στέκομαι και να επιβιώνω.
Αν δεις έναν Έλληνα να είναι σκυφτός, τότε, προσεύχεται – αν δεις έναν Έλληνα με το κεφάλι ορθό, τότε, ομιλεί επτά Οικουμενικές Συνόδους.
Ο θάνατος είναι χωρισμός από τον Θεόν, η δε ζωή επιστροφή προς τον Θεόν και ζωή εν τω Θεώ.
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich). Γιορτή
Ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich) τιμάται στις 14 Ιουνίου.
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich). Απολυτίκιο
Ήχος πλ. δ΄. Ορθοδοξίας οδηγέ.
Ορθοδοξίας το γλυκύ, και νεκταρώδες, Πάτερ αμάλγαμα, μετοχετεύσας των πιστών, εν ταις καρδίαις ώσπερ θησαύρισμα, τώ βίω και ταις αρεταίς, βιβλίον ζών του Πνεύματος δέδειξαι, Ιουστίνε θεόσοφε· ικέτευε διά παντός, ελλογωθήναι τους υμνούντάς σε.
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich). Κοντάκιο
Ήχος πλ. δ .Τη υπερμάχω.
Θεανθρωπίνως την ζωήν σου ωκονόμησας, ως μέτρον έχων τον Θεάνθρωπον εν άπασιν, εις το ύψος επιφθάσας Θεολογίας· και νύν Λόγω συνεστώς Ηγαπημένω σοι, δός ημίν των πρεσβειών σου χάριν Άγιε, τοις κραυγάζουσι· Χαίρε Πάτερ θεόσοφε.
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich). Μεγαλυνάριο
Χαίροις της Σερβίας γόνος κλεινός Τσέλιγιε η δόξα, Ορθοδόξων πάντων χαρά, Πάτερ Ιουστίνε, του Θεανθρώπου Λόγου, μύστα και υπηρέτα, χριστοφιλέστατε.
Χαίροις των δογμάτων ο ερμηνεύς, των θείων Πατέρων, ισοστάσιος μιμητής, Παύλου άλλον στόμα, και Χρυσοστόμου φίλε, ώ Πάτερ Ιουστίνε, Αγίων σύνεδρε.
Έχει σου το σκήνος το ιερόν, Τσέλιγιε η μάνδρα, βλύζον χάριν πάσι πιστοίς, ουρανός πλουτεί δε, την άχραντον ψυχήν σου, ώ Ιουστίνε Πάτερ, μακαριώτατε.
Σύν τώ θείω Σάββα και τοις λοιποίς, Αγίοις Σερβίας, Ιουστίνε ίστασαι νύν, πρό θρόνου Δεσπότου, αεί καθικετεύων, υπέρ λαού και πάντων, τέκνων σου Όσιε.
Χαίροις Ιουστίνε θαυματουργέ, εκ του Θεανθρώπου, χάριν πλείστην προσειληφώς, Ώ αεί μη παύση, υπέρ ημών πρεσβεύων, ιάσθαι ασθενείας, ψυχής και σώματος.
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich). Οίκος
Άγγελοι την ψυχήν σου, Ιουστίνε λαβόντες, προσήνεγκαν αυτήν τώ Δεσπότη· Ός ταύτην ευμενώς δεξάμενος εστεφάνωσε, βραβεύων τους σεπτούς αγώνας και τα οσιακά σου σκάμματα, ημείς δε περιχαρώς την μνήμην σου εορτάζοντες, συμφώνως εκβοώμεν ταύτα·
Χαίρε του Βράνιε βλαστός θείος·
χαίρε Σερβίας χριστόδωρον εύχος.
Χαίρε θεολόγων Εκκλησίας ακολούθημα·
χαίρε, μοναζόντων αρχαίων απείκασμα.
Χαίρε, φιλοσόφων ασόφων αναιρέσας την πλάνην·
χαίρε, σαρκωθέντος Θεανθρώπου αποδείξας την χάριν.
Χαίρε, ότι διδάσκεις των δογμάτων σωτήριον αλήθειαν·
χαίρε, ότι φανεροίς των Αγίων Θεού χριστοήθειαν.
Χαίρε, αγιοσαββιτικής πορείας μυητά·
χαίρε, θαυμάτων παραδόξων ποιητά.
Χαίρε, Πατήρ πλήρης φιλοστοργίας·
χαίρε, λειτουργέ χρυσοστομικής φιλοθεΐας.
Χαίρε Πάτερ θεόσοφε.
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich). Κάθισμα
Ήχος α΄. Τον τάφον σου Σωτήρ.
Μετά την α΄ στιχολογίαν.
Τα πάντα δούς Χριστώ, τον Χριστόν ουδενί δέ, και τούτο πρακτικώς, Ιουστίνε παρέθου, ως κλήρον και θησαύρισμα, τοις σοίς τέκνοις μακάριε· όθεν γέγονας, του Παραδείσου οικήτωρ, ένθα πρέσβευε τώ Φιλανθρώπω Δεσπότη, μετά της Θεομήτορος.
Ήχος γ΄. Την ωραιότητα.
Μετά την β΄ στιχολογίαν,
Τώ θείω έρωτι, Σταυρόν υπέμεινας, του μαρτυρίου σου, της συνειδήσεως, δι’ ού απέδειξας τρανώς, την πίστιν σου Ιουστίνε. Όθεν ως αντίδωρον, εκ Κυρίου απείληφας, χάριτος τα ῥεύματα, Θεολόγε υπέρσοφε, δι’ ών την Εκκλησίαν ποτίζει, δεικνύων πάσι τον Θεάνθρωπον.
Ήχος δ΄. Κατεπλάγη Ιωσήφ.
Μετά τον Πολυέλεον.
Ως δορκάς βέλει τρωθείς, του Θεανθρώπου Ιησού, τούτον μόνον εν παντί, έσχες κριτήριον σοφώς, διόπερ είλκυσας εχθρού την μήνιν· και Μάρτυς γεγονώς, της συνειδήσεως, το πάθος του Χριστού, σφοδρώς ηγάπησας, ώ Ιουστίνε φίλε Αγίων, και μιμητά πολιτείας αυτών· όθεν τιμώντας, σεπτήν σου μνήμην, αδιαστάτως Κυρίω σύναψον.
Ήχος πλ. δ΄. Αυλών ποιμενικών.
Φωτί του Ιησού ελκυσθείς Ιουστίνε, φως δεύτερον Αυτού απαστράπτον εδείχθης, πάσιν υποδεικνύων, οδόν αγίαν Χριστοθεώσεως, δι’ ής η σάρξ πυρούται, τη φωταυγεία του θείου Πνεύματος, και συμμετέχει πλήρως άνθρωπος ζωής, σύν τοις Αγίοις άπασι.
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich). Ιδιόμελο εκ της Λιτής
Ήχος α΄.
Όσιε Πάτερ Ιουστίνε νέε, σήμερον εν τη άνω Ιερουσαλήμ εστώς, πρέσβευε υπέρ των κατά πνεύμα μαθητών σου και του πάσχοντος λαού σου, του νύν υπέρ ποτε και άλλοτε έχοντος ανάγκην πολλήν της εν Πνεύματι Αγίω βοηθείας σου. Ευχέτα των εν λύπαις και αδικία ευρισκομένων, του Αγίου Χρυσοστόμου ισοστάσιε, άμα σύν αυτώ και πάσι τοις Πατράσιν, αίτει παρά του Φιλανθρώπου Χριστού το μέγα έλεος και την σωτηρίαν των ψυχών ημών.
Ήχος β΄.
Ευφραίνεται σήμερον η έρημος του Τσέλιγιε, ότι ο εν αυτή ασκήσας Ιουστίνος ο νέος φιλόσοφος, και κατά συνείδησιν μάρτυς του Χριστού, ούπερ η καρδία έπασχε μετά των πασχόντων και ός ελειτούργει την Θείαν ευχαριστίαν μετά δακρύων, ιερουργών το μυστήριον υπέρ της του κόσμου παντός σωτηρίας. Διό παρακαλούμέν σε, Πάτερ ημών αγιώτατε, όπως ταις πρεσβείαις σου οδηγήση τας καρδίας πάντων εις μετάνοιαν και δοξολογίαν της Αγίας Τριάδος, ίνα ο Κύριος σώση τον κόσμον και το Ορθόδοξον γένος ημών.
Ήχος γ΄.
Δεύτε πάντες οι Ορθοδοξοι πιστοί, σήμερον συστήσωμεν σύναξιν και εν μεσω Εκκλησίας του Θεανθρώπου Χριστού, ευσεβώς εορτάσωμεν, την αγίαν μνήμην Πάντων των Αγίων λέγοντες· Χαίρετε πανεύφημοι Απόστολοι Χριστού, σύν τοις Προφήταις και Μάρτυσιν, Ιεράρχαις και Νεομάρτυσι, Ποιμενάρχαις τε και Διδασκάλοις της αιωνίου ζωής. Χαίρετε και υμείς, Ιουστίνε Μάρτυς και φιλόσοφε, σύν τώ νέω Ιουστίνω τη προαιρέσει αθλήσαντι διά Χριστόν. Πρεσβεύσατε Πάντες Άγιοι υπέρ της εν τώ κόσμω όλω ποίμνης του Χριστού, ότι μία εστιν η ουρανού και γης Εκκλησία, μία η πίστις και μία η δόξα της Παναγίας Τριάδος.
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich). Στίχοι
Ιουστίνος ύπνωσεν Σέρβος ο μέγας,
Θεολόγων σύνεδρος, Αγίων φίλος.
Θεανθρώπω ήνωται υπνώσας λέων Ορθοδοξίας.
Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς (Justin Popovich). Στίχοι
Εκ της Ι. Ακολουθίας του Οσίου Ιουστίνου (Πόποβιτς) συνταχθείσης υπό ιερομονάχου Αθανασίου Σιμωνοπετρίτου
Όσιε Πάτερ θεοφόρε Ιουστίνε χριστοκάρδιε, εκ Θεολόγου απανθίσας το εν πάσι μυστικόν, εκ Παύλου το φλογερόν της προς Χριστόν αγάπης, εκ Βασιλείου των λόγων και έργων το σαφές, εκ Γρηγορίου της Θεολογίας το εύχαρι και ποιητικόν, εκ Χρυσοστόμου την ακοίμητον μέριμναν της Εκκλησίας, εκ Μαξίμου την φιλόσοφον ομολογίαν, εκ Δαμασκηνού των δογμάτων το αναλυτικόν, εκ Σάββα το φιλόλαον του ποιμένος, εκ Παλαμά το βάθος της εν ευχαίς θαβωρείου ησυχίας, εκ Σεραφείμ την αδιάλειπτον εκζήτησιν του Παρακλήτου, εδείχθης εν τοις εσχάτοις χρόνοις στύλος και εδραίωμα Ορθοδοξίας καί του κατά σάρκα ευσεβούς Σερβικού λαού σου, τών δε κατά πνεύμα ηγαπημένων τέκνων σου απλανής και φιλοστοργότατος πατήρ και οδηγός, ούς και εν σώματι εν λόγοις εστήριξας καί εξ ουρανού τα νύν αοράτως ενισχύεις.
Πρέσβευε δεόμεθα σύν τώ ομοψύχω σου ιεράρχη Νικολάω υπέρ ημών τώ Θεανθρώπω Χριστώ, όπως γενώμεθα μιμηταί σου οι εκ πόθου τιμώντες την μνήμην σου.