Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης. Βίος
Ο Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης και ο Μέγας Βασίλειος ήταν αδέρφια. Η Νύσση βρισκόταν στην Καππαδοκία και απείχε 90 χλμ από την Καισάρεια. Η επισκοπή της υπαγόταν στον επίσκοπο Καισάρειας.
Εμφανισιακά έμοιαζε σε όλα με τον αδερφό του τον Μέγα Βασίλειο, εκτός από τα μαλλιά του που ήταν λευκά. Σε νεαρή ηλικία έγινε Αναγνώστης στην εκκλησία και κατόπιν έφυγε για να σπουδάσει ρήτορας. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος τον προέτρεψε να επιστρέψει. Όταν πέθανε η σύζυγός του Θεοσέβια, ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης υπέμεινε τον θάνατό της με γενναιότητα.
Ο Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης ήταν λαμπρός στα λόγια του και ζηλωτής της ορθόδοξης πίστης. Για τον λόγο αυτό υπήρξε και προστάτης της Εκκλησίας του Χριστού. Το 372 μΧ έγινε επίσκοπος. Ο Αυτοκράτορας Ουάλεντας τον εδίωξε και ο Γρηγόριος πήγε σε διάφορες πόλεις. Αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες από τους Αρειανούς. Το 378 ο Αυτοκράτορας Γρατιανός επανέφερε τον Άγιο Γρηγόριο στην επισκοπή της Νύσσης.
Συμμετείχε στη Σύνοδο της Αντιόχειας και τον έστειλαν στην Αραβία μαζί με άλλους επισκόπους για να επισκεφθεί τις τοπικές εκκλησίες. Όταν έφθασε στην Ιερουσαλήμ και προσκύνησε τους Αγίους Τόπους, αηδίασε για τα κακώς κείμενα που διαπράττονταν τότε εκεί.
Το 381 μΧ ο Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης συμμετείχε μαζί με 150 επισκόπους στη Β’ Οικουμενική Σύνοδο κατά των Πνευματομάχων στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν υπέρμαχος της Ορθόδοξης πίστης και πολέμιος της πονηρής αίρεσης των Πνευματομάχων, που τους νίκησε με αποδείξεις από την Αγία Γραφή και με τη δύναμη των λόγων του. Όντας παρών στη Δεύτερη Σύνοδο το 381, ανεπλήρωσε το σύμβολο της Συνόδου της Νίκαιας, προσθέτοντας τη θεολογία του Αγίου Πνεύματος και τα τέσσερα ακόμη άρθρα στο τέλος.
Ήταν επίσης παρών στην τοπική Σύνοδο που έγινε στην Κωνσταντινούπολη για τον Αγάπιο και τον Βαγάδιο το 394.
Αφού ο Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης διήλθε από κάθε είδος λόγου και αρετής, και ποίμανε καλά και με επιμέλεια το ποίμνιό του μέχρι τα γηρατειά του, όπου αποδήμησε στον Κύριο.
Η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος, στην έκτη πράξη της, ονόμασε Πατέρα Πατέρων τον Άγιο Γρηγόριο επίσκοπο Νύσσης.
Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης. Γιορτή
Ο Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης γιορτάζει στις 10 Ιανουαρίου.
Άγιος Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης. Απολυτίκιο
Θείον γρήγορσιν, ενδεδειγμένος, στόμα σύντονον, της ευσεβείας, ανεδείχθης Ιεράρχα Γρηγόριε τη γαρ σοφία των θείων δογμάτων σου, της Εκκλησίας ευφραίνεις το πλήρωμα. Πάτερ όσιε, Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος.