Άγιος Αντίπας ο επίσκοπος Περγάμου. Βίος
Ο Άγιος Αντίπας έζησε την εποχή του Αυτοκράτορα Δομητιανού (Δομετιανού) στην Πέργαμο.
Σπούδασε Ιατρική στο περίφημο Ασκληπιείο της Περγάμου και πήρε ειδίκευση στην Οδοντιατρική. Το 70μΧ χειροτονήθηκε επίσκοπος Περγάμου από τον Άγιο Ιωάννη τον Ευαγγελιστή,
Οι ειδωλολάτρες ιατροί του Ασκληπιείου, ενοχλήθηκαν τόσο από την ιατρική δράση του Αγίου Αντίπα, όσο και από το πλήθος των ανθρώπων που έφερνε στη Χριστιανική Πίστη. Έτσι τον κατήγγειλαν στον άρχοντα της πόλης.
Εκείνος προσπάθησε να τον πείσει να αρνηθεί τον Χριστό, λέγοντάς του ότι η παλιά πίστη (των ειδώλων) είναι τιμιότερη, ενώ η πίστη στον Χριστό είναι κάτι άτιμο ως νεότερη. Ο Άγιος Αντίπας του απάντησε ότι όπως ο Κάιν, αν και πολύ παλαιός, μισείται από όλους τους ανθρώπους επειδή ήταν αδελφοκτόνος, έτσι και οι Χριστιανοί μισούν την ειδωλολατρική ασέβεια και ας είναι αρχαιότερη.
Ο Άγιος Αντίπας βίωσε πολύ δύσκολα βασανιστήρια. Τέλος τον έκλεισαν μέσα σε ένα ορειχάλκινο βόδι και το πύρωσαν μέχρι που ο Άγιος Αντίπας παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο.
Όσο τον βασάνιζαν, προσευχόταν και δοξολογούσε τον Θεό. Στην παράκλησή του προς τον Κύριο, πρόσθεσε όποιος τον θυμάται να τον φυλάει ο Θεός από αρρώστιες και κυρίως από τον ανυπόφορο πόνο των δοντιών.
Ο Άγιος Αντίπας τιμάται ως Ιερομάρτυρας και Ισαπόστολος. Το λείψανό του ενταφιάστηκε στην Εκκλησία της Περγάμου και αναβλύζει Μύρο.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής μνημονεύει τον Άγιο Αντίπα και στην Αποκάλυψη (β:13).
2-12 Και τω αγγέλω της εν Περγάμω εκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ο έχων την ρομφαίαν την δίστομον την οξείαν·
2-13 οίδα τα έργα σου και που κατοικείς· όπου ο θρόνος του σατανά· και κρατείς το όνομά μου, και ουκ ηρνήσω την πίστιν μου και εν ταίς ημέραις αίς ‘Αντίπας ο μάρτυς μου ο πιστός, ος απεκτάνθη παρ’ υμίν, όπου ο σατανάς κατοικεί.
2-14 αλλά έχω κατά σου ολίγα, ότι έχεις εκεί κρατούντας την διδαχήν Βαλαάμ, ος εδίδαξε τον Βαλάκ βαλείν σκάνδαλον ενώπιον των υιών Ισραήλ και φαγείν ειδωλόθυτα και πορνεύσαι.
2-15 ούτως έχεις και συ κρατούντας την διδαχήν των Νικολαιτών ομοίως,
2-16 μετανόησον ούν· ει δε μη, έρχομαί σοι ταχύ και πολεμήσω μετ’ αυτών εν τη ρομφαία του στόματός μου.
2-17 ‘Ο έχων ούς ακουσάτω τι το Πνεύμα λέγει ταίς εκκλησίαις. Τω νικώντι δώσω αυτώ του μάννα του κεκρυμμένου και δώσω αυτώ ψήφον λευκήν, και επί την ψήφον όνομα καινόν γεγραμμένον, ο ουδείς οίδεν ει μη ο λαμβάνων.
Άγιος Αντίπας ο επίσκοπος Περγάμου. Γιορτή
Ο Άγιος Αντίπας επίσκοπος Περγάμου γιορτάζει στις 11 Απριλίου.
Άγιος Αντίπας ο επίσκοπος Περγάμου. Προστάτης και Πολιούχος
Ο Άγιος Αντίπας είναι Πολιούχος της Περγάμου, της πόλης που έζησε και μαρτύρησε.
Ο Άγιος Αντίπας είχε σπουδάσει ιατρική και είχε ειδικευθεί στην οδοντική θεραπεία. Έτσι είναι προστάτης των δοντιών και θεραπεύει τους πιστούς από τον πονόδοντο και τις ασθένειες του στόματος. Ακόμη ο Άγιος Αντίπας είναι ο Άγιος Προστάτης των Ελλήνων και των Ρώσων οδοντιάτρων.
Προσευχή για τα δόντια και τον πονόδοντο
Ένδοξε μάρτυς Ιησού Χριστού, Άγιε Αντίπα, Αποστόλων συνόμιλε και αρχιερέων καλλώπισμα, ο και Περγάμου πρώτος χρηματίσας επίσκοπος, της Εκκλησίας φωστήρ και της πίστεως υπέρμαχος, ο τον Χριστόν εναντίον των του Θεού εχθρών αφόβως ομολογήσας και δοξάσας, και ως άκακος αμνός σφαγείς, εις ολοκαύτωμα βληθείς ως εύοσμον θυμίαμα ένδον ταύρου χαλκού πυρακτουμένου, ούτινος εν τοις σπλάγχνοις αποθνήσκων τον θείον Πατέρα εδόξαζες, ο και υπό Ιησού Χριστού εις την ψυχήν σου ώσπερ ηλίου σελαγούντος καταυγαζόμενος το μαρτύριον βαστάσας και το δαιμόνιον υποτάξας , τοσαύτη δε αξία και επί της γης δόξαν από Ιησού δεξάμενος, ώστε λάμπειν τω κόσμω διά της εμπεπιστευμένης σοι χάριτος του θεραπεύειν την οδονταλγίαν εις παραμυθίαν των θλιβομένων των τη ση πρεσβεία μετά πίστεως προστρεχόντων, επάκουσόν μου τοίνυν μετά σπουδής και φιλανθρωπίας και σπλαγχνίσθητι επί τω αναξίω δούλω σου (όνομα) τω εις σε προσφεύγοντι διά της ευχής ταύτης.
(κατόπιν λέει ο πάσχων με ευλάβεια)
Θεού αρχιερεύ και μάρτυς άγιε Αντίπα, πρόσδεξαι την ταπεινήν δέησιν του αναξίου δούλου σου (όνομα) και επάκουσον αυτής παραυτίκα εν τω δεηθήναί με προς σε και πρέσβευε παρά τω Κυρίω και Θεώ ημών υπέρ αφέσεως των αμαρτιών μου και ταχείας απαλλαγής από της εμής θλιβεράς οδοντοαλγίας ταύτης. Τούτο δε ελπίζω διά της χάριτος Ιησού Χριστού και διά της ισχυράς σου πρεσβείας.
Αμήν
Άγιος Αντίπας ο επίσκοπος Περγάμου. Απολυτίκιο
Μυροβλύτην τον θείον και μαρτύρων τον σύναθλον, τον πανευκλεή ιεράρχην και Περγάμου τον πρόεδρον, τιμήσωμεν Αντίπαν οι πιστοί, ως τάχιστον και μέγαν ιατρόν, της δεινής οδόντων νόσου, και προς αυτόν από ψυχής βοήσωμεν. Δόξα τω σε δοξάσαντι Χριστώ, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι δια σου πάσιν ιάματα.
Άγιος Αντίπας ο επίσκοπος Περγάμου. Έτερο απολυτίκιο
Αντίπας ο μάρτυς σου διηνεκώς παρά σοι και μεθέξεσι ταις σαις απαύστως τρυφών, πρεσβεύει φιλάνθρωπε πάσης ρυσθήναι νόσου, και οργής και ανάγκης πάντας τους προσκυνούντας το υποπόδιον σου, και πόθω εκτελούντας αυτού νυν το μνημόσυνον.
Άγιος Αντίπας ο επίσκοπος Περγάμου. Κοντάκιο
Τον ιεράρχην και κλεινόν μεγαλομάρτυρα, τον πολιούχον της Περγάμου τον πανάριστον, και κοινού εχθρού αντίπαλον τον Αντίπαν, κατά χρέος ευφημήσωμεν εν άσμασιν, ως τους πάσχοντας οδόντας θεραπεύοντα, πόθω κράζοντες· χαίροις πάτερ τρισόλβιε.
Άγιος Αντίπας ο επίσκοπος Περγάμου. Μεγαλυνάρια
Έχει το σον πνεύμα ο ουρανός, σώμα δε το θείον, εν Περγάμω τη θαυμαστή, πόλει καλουμένη, βλύζον άφθονα μύρα, και θαύματα πηγάζον, Αντίπα μέγιστε.
Ο Περγάμου πρόεδρος και φρουρός, και της ευσεβείας Θεορρήμων υφηγητής, ο των Αποστόλων ομόχρονος και σύμπνους, τιμάσθω μοι Αντίπας ο Ιερόαθλος.
Τον εν Χαλκουργημάτι Αθλητήν, πυρώδει βληθέντα, δι’ αγάπην του Ιησού, τον οδοντοσώστην Αντίπαν τον Περγάμου, ποιμένα πόθω πάντες, νυν ανευφημήσωμεν.
Έχοντες εικόνα σου την σεπτήν, Αντίπα τρισμάκαρ, ως προπύργιον οχυρόν, προσφεύγομεν ταύτη, εν πάσι τοις κινδύνοις, και πόνω των οδόντων απολυτρούμεθα.