Άγιος Ανδρέας εν τη κρίσει. Βίος και Μαρτύριο
Ο Άγιος Ανδρέας ο εν τη Κρίσει, ένας οσιομάρτυρας που καταγόταν από την Κρήτη, έζησε τον 8ο αιώνα μ.Χ. κατά τη διάρκεια της Εικονομαχίας. Στις πηγές, αναφέρεται ως ένας άνθρωπος με θάρρος και ελεύθερο πνεύμα, αφοσιωμένος στην υπεράσπιση των ιερών εικόνων.
Η ιστορία του Αγίου Ανδρέα ξεκινά με την είδηση της σκληρής δίωξης των εικονολατρών από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ε’ τον Κοπρώνυμο. Ο Ανδρέας, αγανακτισμένος από τα γεγονότα, αφήνει την Κρήτη και ταξιδεύει στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί, αισθάνεται την ανάγκη να ελέγξει τον ίδιο τον αυτοκράτορα για την εικονομαχική του πολιτική. Η ευκαιρία του δίνεται όταν συναντά τον Κωνσταντίνο έξω από το παλάτι. Ο Ανδρέας, με θάρρος, τον ρωτά: “άρα χριστιανός ει, βασιλεύ;”.
Η ερώτηση αυτή προκαλεί την οργή του Κωνσταντίνου, ο οποίος διατάζει την σύλληψη του Ανδρέα. Ο υπασπιστής του αυτοκράτορα του ζήτησε το λόγο “έτσι διδάχτηκες να ατιμάζεις τον βασιλέα” και ο Άγιος Ανδρέας απάντησε με θάρρος “ουδείς αμαρτάνει βασιλέα ελέγχων παρανομούντα”, δηλαδή κανείς δεν σφάλει εάν ελέγξει τον βασιλιά όταν παρανομεί.
Οι φανατικοί εικονομάχοι του επιτέθηκαν. Τον μαστίγωσαν και τον χτυπούσαν. Τέλος, ένας ψαράς κόβει το πόδι του Αγίου Ανδρέα, οδηγώντας τον έτσι στον θάνατο. Το μαρτυρικό τέλος του Αγίου Ανδρέα σηματοδοτεί την αφοσίωσή του στην πίστη και την υπεράσπιση των ιερών εικόνων.
Μετά τον θάνατο του, το σκήνωμα του Αγίου ρίχνεται σε ακάθαρτο τόπο, ωστόσο, πιστοί το ανακτούν και το θάβουν σε ένα μέρος γνωστό ως “Κρίσις”. Η ονομασία “Κρίσις” παραμένει μυστήριο, με κάποιες πηγές να την αποδίδουν είτε στο γεγονός ότι στην περιοχή έθαβαν τους κακούργους, είτε σε ένα παλιό έθιμο, σύμφωνα με το οποίο οι πολίτες κατέφευγαν σε ένα κυπαρίσσι που υπήρχε εκεί για την επίλυση δικαστικών διαφορών.
Η μνήμη του Αγίου Ανδρέα του εν τη Κρίσει τιμάται στις 17 Οκτωβρίου.
Άγιος Ανδρέας εν τη κρίσει. Γιορτή
Ο Άγιος Ανδρέας εν τη κρίσει γιορτάζει στις 17 Οκτωβρίου.
Άγιος Ανδρέας εν τη κρίσει. Απολυτίκιο
Ήχος δ’. Ο υψωθείς εν τώ Σταυρώ.
Ασκητικώς προγυμνασθείς εν τώ όρει, τας νοητάς των δυσμενών παρατάξεις, τη πανοπλία ώλεσας παμμάκαρ του Σταυρού, αύθις δε προς άθλησιν, ανδρικώς απεδύσω, κτείνας τον Κοπρώνυμον, τώ της πίστεως ξίφει, και δι’ αμφοίν εστέφθης εκ Θεού, Οσιομάρτυς, Ανδρέα αοίδιμε.
Άγιος Ανδρέας εν τη κρίσει. Κοντάκιο
Ήχος γ’ . Η Παρθένος σήμερον
Εορτάζει σήμερον, η Βασιλεύουσα πόλις, εορτήν υπέρλαμπρον, της φωτοφόρου σου Μνήμης, άπασαν προσκαλουμένη πόλιν και χώραν· χαίρει γάρ, ως κτησαμένη θησαυρόν μέγαν, το πολύαθλόν σου σώμα, Ανδρέα Μάρτυς, ορθοδοξίας φωστήρ.
Άγιος Ανδρέας εν τη κρίσει. Οίκος
Αντί όπλων, σταυρόν αράμενος πανένδοξε, αντί θώρακος δέ, την πίστιν ενδυσάμενος, προς πάλην εξήλθες εχθρών αοράτων και ορωμένων, Μάρτυς, αυτόκλητος, και τούτων κατέβαλες τας παρατάξεις σθένει του Πνεύματος· ού εμφορηθείς πλουσίως Όσιε, καμοί παράσχου βραχείαν χάριν, φωταγωγούσάν μου τον νούν, αξίως του υμνήσαί σου τους γενναίους αγώνας, ορθοδοξίας φωστήρ.
Άγιος Ανδρέας εν τη κρίσει. Μεγαλυνάριο
Έμψυχος ανδρείας οφθείς εικών, των Εικονομάχων, κατεπτόησας την ισχύν, και τώ αίματί σου, Ανδρέα υπογράφεις, την των σεπτών Εικόνων, τιμήν εν Πνεύματι.
Άγιος Ανδρέας εν τη κρίσει. Στίχοι
Αμφοίν ποδών σων Aνδρέα τμηθείς ένα,
Αθλήσεως σης εκπεραίνεις τον δρόμον.