Άγιος Αμφιλόχιος Επίσκοπος Ικονίου. Βίος
Σε νεαρή ηλικία ο Άγιος Αμφιλόχιος παρακολούθησε μαθήματα ρητορικής στον Λιβάνιο, έναν πολύ γνωστό ειδωλολάτρη διδάσκαλο της ρητορικής. Κατόπιν πήγε στην Κωνσταντινούπολη και άσκησε το επάγγελμα του ρήτορα και του δικηγόρου. Δυστυχώς κάποιοι επιτήδειοι εκμεταλλεύτηκαν τον έντιμο Αμφιλόχιο και τον έμπλεξαν σε κάποια οικονομική απάτη. Αφού αθωώθηκε, απογοητευμένος από τα κοσμικά, έγινε μοναχός.
Ο Άγιος Αμφιλόχιος, αφού πέρασε από κάθε εκκλησιαστικό βαθμό και έλαμψε με άσκηση και θεία γνώση, έγινε επίσκοπος Ικονίου με την ψήφο του Θεού και του απλού λαού κατά τους χρόνους των Αυτοκρατόρων Oυαλεντινιανού και Oυάλεντου. Έζησε και την βασιλεία του Μεγάλου Κωνσταντίνου και των υιών του μέχρι το έτος 374μΧ. Ως διδάσκαλος λοιπόν της ορθόδοξης πίστης, αντιστάθηκε γενναία στην αίρεση του Αρείου και του Μακεδόνιου και του Eυνομίου. Και για τον λόγο αυτό υπέμεινε πολλούς διωγμούς και θλίψεις από τους ασεβείς. Έγινε επίσης συμπολεμιστής με τους εκατόν πενήντα Πατέρες που συγκεντρώθηκαν στη Β΄ Οικουμενική Σύνοδο κατά του Μακεδόνιου του Πνευματομάχου, το 381.
Αφού ο Μέγας Θεοδόσιος παρέδωσε την εξουσίαν των δυτικών τμημάτων της Ευρώπης στον νέο Βαλεντινιανό και κατανίκησε τον τύραννο Μάξιμο, επέστρεψε εις την Κωνσταντινούπολη. Τότε ο Άγιος Αμφιλόχιος παρουσιάστηκε στον βασιλέα και τον παρεκάλεσε να διώξει τους Αρειανούς. Για να το καταλάβει ο Αυτοκράτορας, ο Άγιος Αμφιλόχιος βρήκε έναν έξυπνο τρόπο.
Πήγε λοιπόν και χαιρέτησε τον Θεοδόσιο ως βασιλέα, και τον υιό του τον Αρκάδιο που μόλις είχε στεφθεί Αυτοκράτορας, τον χαιρέτησε με κατώτερο τρόπο. Ο Θεοδόσιος, θυμωμένος γι’ αυτό, αποκάλεσε την ατίμωση του γιου του δική του ατίμωση. Τότε ο Άγιος με σοφία φανέρωσε τις αιτίες της πράξης του και είπε:
Βλέπεις, βασιλιά, ότι δεν ανέχεσαι την ατίμωση του γιου σου, αλλά θυμώνεις; Πίστεψε λοιπόν ότι ο Θεός Πατέρας αποστρέφεται και μισεί εκείνους που βλασφημούν κατά τον Υιό του και λένε ότι είναι κατώτερος από τον Πατέρα.
Τότε ο Θεοδόσιος ο Μέγας κατανόησε πώς έχουν τα πράγματα και θέσπισε νόμο ώστε οι αιρετικοί να διώκονται μακριά από τους ορθόδοξους.
Ο μακάριος Αμφιλόχιος, ποίμανε για πολλά χρόνια το ποίμνιο του Χριστού και έγραψε πολλές Ορθόδοξες ομιλίες. Ο Άγιος Αμφιλόχιος έφτασε σε μεγάλη ηλικία και αναπαύθηκε εν ειρήνη το 394 μΧ.
Τον λαμπρό ηθικό χαρακτήρα του Αγίου Αμφιλόχιου περιγράφει ο Μέγας Βασίλειος στην προς Αμφιλόχιο επιστολή του. Με αυτήν την επιστολή ο Μέγας Βασίλειος, που ήταν και πνευματικός του πατέρας, τον καλεί να έρθει στην Καισάρεια για να παραστεί στην εορτή των Μαρτύρων της Καισαρείας.
Άγιος Αμφιλόχιος Επίσκοπος Ικονίου. Πνευματικά Έργα
Ο Άγιος Αμφιλόχιος είναι ο συγγραφέας πολλών και σπουδαίων Ορθόδοξων Ομιλιών. Αλλά είναι περισσότερο γνωστός για τα ερωτήματα που υπέβαλε με επιστολές προς τον Μεγάλο Βασίλειο. Μία από τις απαντητικές επιστολές είναι το περίφημο έργο “Περί του Αγίου Πνεύματος” που έγραψε ο Μέγας Βασίλειος, σχεδόν 500 χρόνια πριν την “Περί Αγίου Πνεύματος διδασκαλία” που συνέγραψε ο Μέγας Φώτιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.
Για να αντιμετωπίσει την αίρεση των Αρειανών, έστειλε ερωτήματα στον Μέγα Βασίλειο για την ουσία και τις ενέργειες του Θεού. Με αυτά τα θέματα ασχολήθηκε μια χιλιετία αργότερα και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς.
Σωζώμενα έργα
- Κατά Αποτακτικών ή Γεµελλιτών
- Ποίηµα προς Σέλευκον
- Δώδεκα λόγοι (δέκα στην ελληνική και δύο σε αρχαίες µεταφράσεις)
- η Συνοδική Επιστολή της Συνόδου του 376
- Περί της Ορθοδόξου Πίστεως
Ομιλίες
- Για τα Γενέθλια του Μεγάλου Θεού καί Σωτήρος ημών Ἰησού Χριστού
- Για την Ὑπαπαντήν του Κυρίου ημών Ἰησού Χριστού καί για την Θεοτόκο, και για την Άννα και τον Συµεών
- Για τον τετραήµερον Λάζαρον
- Για τη γυναίκα την ἀµαρτωλόν, την ἀλείψασαν τον Κύριον μύρο και για τον Φαρισαίο
- Για την ἡµέραν του αγίου Σαββάτου
- Για τη Μεσοπεντηκοστήν καί για το να µην κρίνετε κατ’ όψη
- Για τo “Πάτερ, ει δυνατόν, παρελθέτω ἀπ’ἐµού το ποτήριον τούτο”
Άγιος Αμφιλόχιος Επίσκοπος Ικονίου. Γιορτή
Τη μνήμη του Αγίου Αμφιλοχίου Επισκόπου Ικονίου τιμούμε στις 23 Νοεμβρίου.
Άγιος Αμφιλόχιος Επίσκοπος Ικονίου. Απολυτίκιο
Σοφίας την έλλαψιν ως καθαρός μυηθείς, δογμάτων ορθότητος φωτοειδείς αστραπάς εκλάμπεις τοις πέρασι· συ γάρ την εν Τριάδι ομοούσιον φύσιν εκήρυξας, ασυγχύτως καθελών τας αιρέσεις. Διό σε, ιεράρχα Αμφιλόχιε, Χριστός εδόξασε.