Άγιοι 40 Μάρτυρες. Βίος και Μαρτύριο
Αυτοί οι σαράντα στρατιώτες, διακεκριμένοι για την ανδρεία, την εμφάνιση, την πειθαρχία και την υπακοή τους, υπηρετούσαν στο στρατιωτικό τάγμα της Σεβάστειας της Αρμενίας κατά τους χρόνους του Λικίνιου. Η εποχή αυτή, 320 μ.Χ., σημαδεύτηκε από τον διωγμό του Λικίνιου, ο οποίος, αθετώντας το Διάταγμα των Μεδιολάνων για θρησκευτική ελευθερία, προσπάθησε να αναζωπυρώσει την αρχαία παγανιστική θρησκεία.
Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, οι στρατιώτες κλήθηκαν να θυσιάσουν στους ειδωλολατρικούς θεούς. Οι Άγιοι Σαράντα, όμως, αρνήθηκαν πεισματικά να προδώσουν την πίστη τους στον Χριστό. Ο έπαρχος της περιοχής, Αγρικόλας, προσπάθησε αρχικά να τους μεταπείσει με κολακείες, υποσχέσεις για τιμές και αξιώματα. Όμως, οι Άγιοι παρέμειναν ακλόνητοι, περιφρονώντας τα εγκόσμια αγαθά και επιθυμώντας μόνο την ουράνια βασιλεία. Μάλιστα, ένας από αυτούς, ο Κάνδιδος, υποστήριξε ότι η πίστη τους δεν εμπόδιζε την υπακοή τους στον αυτοκράτορα, ενώ η Χριστιανική διδασκαλία οδηγούσε σε έργα που ωφελούσαν το κράτος.
Βλέποντας την αταλάντευτη στάση τους, ο Αγρικόλας διέταξε να τους βασανίσουν. Αρχικά, τους έριξαν στη φυλακή και τους κτύπησαν με πέτρες στο πρόσωπο και στα στόματα. Όμως, οι πέτρες δεν τους πλήγωναν, αλλά γύριζαν πίσω στους βασανιστές τους.
Στη συνέχεια, επειδή ο χειμώνας ήταν δριμύς στη Σεβάστεια, ο Αγρικόλας διέταξε να τους ρίξουν γυμνούς στην παγωμένη λίμνη της πόλης. Στην όχθη της λίμνης είχε στηθεί ένα ζεστό λουτρό, σαν ύστατος πειρασμός για τους Μάρτυρες, να αρνηθούν την πίστη τους και να σωθούν από το μαρτυρικό θάνατο. Μέσα στο στάδιο του μαρτυρίου τους, οι Άγιοι εμψύχωναν ο ένας τον άλλον. "Δριμύς ο χειμών, αλλά γλυκύς ο παράδεισος· αλγεινὴ ἡ πῆξις, ἀλλ᾿ ἡδεῖα ἡ ἀνάπαυσις", έλεγαν, περιφρονώντας τους πόνους και επικεντρώνοντας την σκέψη τους στην αιώνια ζωή.
Καθώς η νύχτα προχωρούσε και το κρύο γινόταν όλο και πιο αφόρητο, ένας από τους Μάρτυρες, λιποψυχώντας, εγκατέλειψε την λίμνη και έτρεξε προς το λουτρό. Όμως, η απότομη αλλαγή θερμοκρασίας του προκάλεσε ακαριαίο θάνατο. Την ίδια στιγμή, ο φρουρός Αγλάϊος, βλέποντας ένα ουράνιο φως και σαράντα στεφάνια να κατεβαίνουν από τον ουρανό, ένω ένα έμενε αιωρούμενο, κατάλαβε την αλήθεια. Ομολόγησε τον Χριστό, πέταξε τα ρούχα του και ρίχτηκε στην λίμνη, παίρνοντας τη θέση του λιποψυχήσαντος.
Το πρωί, οι Άγιοι βγήκαν από την λίμνη μισοπεθαμένοι. Οι δήμιοι, για να τους αποτελειώσουν, τους έσπασαν τα σκέλη και τους πέταξαν σε έναν γκρεμό ή στην πυρά, προτού ρίξουν τα σώματά τους στο ποτάμι. Χριστιανοί, με κίνδυνο της ζωής τους, περισυνέλεξαν τα λείψανα από το ποτάμι και τα έθαψαν με τιμές.
Η μνήμη των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων εορτάζεται στις 9 Μαρτίου. Η ιστορία τους αποτελεί ένα λαμπρό παράδειγμα πίστης, υπομονής και θάρρους. Μέσα από το μαρτύριό τους, δίδαξαν ότι η αγάπη για τον Χριστό υπερνικά τον φόβο του θανάτου και οδηγεί στην αιώνια ζωή.
Άγιοι 40 Μάρτυρες. Ονόματα
Αγγίας, Αγλάϊος, Αειθαλάς,
Αέτιος, Αθανάσιος, Ακάκιος, Αλέξανδρος, Βιβιανός, Γάϊος, Γοργόνιος, Γοργόνιος, Δομετιανός ή Δομέτιος, Δόμνος, Εκδίκιος, Ευνοϊκός, Ευτύχιος, Ηλιάδης ή Ηλίας, Ηράκλειος,
Ησύχιος, Θεόδουλος, Θεόφιλος, Ιωάννης ή Κάνδιδος, Κλαύδιος, Κύριλλος, Κυρίων, Λεόντιος, Λυσίμαχος, Μελίτων, Νικόλαος, Ξανθίας, Ουαλέριος, Ουάλης, Πρίσκος, Σακερδών ή Σακεδών, Σεβηριανός, Σισίνιος, Σμάραγδος, Φιλοκτήμων, Φλάβιος και Χουδίων.