Άγιοι Ευτρόπιος, Κλεόνικος και Βασιλίσκος. Βίος
Οι τρεις αυτοί Άγιοι που μαρτύρησαν για την πίστη τους στον Ιησού Χριστό, κατάγονταν από την πόλη Αμάσεια -στον Πόντο- και ήταν συστρατιώτες του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος. Ο δε Βασιλίσκος ήταν επιπλέον και ανιψιός του.
Μετά τον μαρτυρικό θάνατο του Αγίου Θεοδώρου ένας απάνθρωπος και ειδωλολάτρης διοικητής, με το όνομα Ασκληπιόδοτος, διορίστηκε από τον αυτοκράτορα Μαξιμιανό Γαλέριο και επιφορτίστηκε με το καθήκον να διεξάγει ανακρίσεις σχετικά με το μαρτύριο του Αγίου Θεοδώρου.
Κατά την διάρκεια των ανακρίσεων αυτών κάλεσε τους συστρατιώτες του Θεοδώρου: Ευτρόπιο, Κλεόνικο και Βασιλίσκο. Βλέποντας την χαρά που είχαν και σε συνάρτηση με το ότι ήταν ήδη φυλακισμένοι, ζήτησε να μάθει τον λόγο που εκείνοι δεν ήταν κατηφείς. Όταν του φανέρωσαν ότι αιτία της χαράς τους είναι η πίστη τους στον Ιησού Χριστό, αποφάσισε με κάθε τρόπο να τους αναγκάσει να αλλαξοπιστήσουν και να θυσιάσουν στα είδωλα.
Το πρώτο μαρτύριο που τους υπέβαλε ήταν ο ξυλοδαρμός. Πράγματι οι τρεις Άγιοι δάρθηκαν βάναυσα, όμως ένα θαύμα συνέβη κατά τον βασανισμό τους. Εμφανίστηκε ο Ιησούς Χριστός με μυριάδες αγγέλους καθώς και τον Άγιο Θεόδωρο τον Τήρωνα. Θεράπευσε τις πληγές των τριών μαρτύρων και γέμισε την καρδιά τους με χαρά και εμπιστοσύνη. Το θέαμα αυτό είδαν όλοι οι παρευρισκόμενοι εκτός από τον Ασκληπιόδοτο. Πολλοί από όσους είδαν τον Ιησού Χριστό άλλαξαν πίστη και αμέσως μετά ως αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής θανατώθηκαν με εντολή του διοικητή.
Θέλοντας ο Ασκληπιόδοτος να προλάβει την γενίκευση του φαινομένου, κάλεσε όλους τους κατοίκους της πόλης, αλλά και τους φυλακισμένους, να συγκεντρωθούν την επόμενη ημέρα σε ένα ναό αφιερωμένο στην Αρτέμιδα και να πράξουν όλοι τη δέουσα θυσία. Όταν την επομένη ημέρα έφτασε η σειρά του Ευτρόπιου να θυσιάσει στην Άρτεμη, εκείνος προσευχήθηκε στον Χριστό και κατόπιν ένας δυνατός σεισμός συντάραξε τον ναό και συνέτριψε το άγαλμα της αρχαίας θεάς. Βλέποντας αυτά ο Ασκληπιόδοτος, αντί να πειστεί για την αλήθεια του Χριστιανισμού, επέβαλε ένα νέο μαρτύριο στους τρεις Αγίους.
Τους έδεσαν ξαπλωμένους πάνω στο έδαφος και δεμένους χειροπόδαρα σε τέσσερις πασσάλους. Κατόπιν ο ανελέητος διοικητής διέταξε να χυθεί πάνω στα ακινητοποιημένα σώματά τους καυτή πίσσα. Με θαυμαστό όμως τρόπο τα σώματα των Αγίων παρέμειναν αβλαβή. Στη συνέχεια ο Ασκληπιόδοτος διέταξε να τους γδάρουν και να τους μαστιγώσουν. Στο κελί όμως που μεταφέρθησαν -μετά από τα μαρτύριά τους αυτά- εμφανίστηκε πάλι ο Χριστός και τους θεράπευσε.
Η επόμενη μέρα θα ήταν η τελευταία για τον Άγιο Ευτρόπιο και τον Άγιο Κλεόνικο. Αφού τους παρέλαβαν από το κελί τους, αφήνοντας πίσω τον Άγιο Βασιλίσκο, τους οδήγησαν στον τόπο θανάτωσής τους όπου έλαβαν τον Σταυρικό θάνατο. Τα σώματά τους ενταφιάστηκαν έξω από την Αμάσεια, σε διαφορετικά σημεία το καθένα, και για πολλούς αιώνες ήταν πηγή ευλογίας για τους Χριστιανούς.
Ο Άγιος Βασιλίσκος μαρτύρησε αργότερα, μετά από τις ανάλογες εντολές που έδωσε στους βασανιστές του ο Αγρίππας, και τελικά αποκεφαλίστηκε στην πόλη Κόμανα. Εκεί ενταφιάστηκε το σώμα του και αργότερα ανεγέρθηκε ναός αφιερωμένος σε εκείνον.
Ο Άγιος Βασιλίσκος, είχε καταγωγή από το χωριό Χουμιαλά στη Μαύρη Θάλασσα, ο Άγιος Βασιλίσκος άκουσε ένα θείο κάλεσμα κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του. Ο Θεός του έδωσε εντολή να αποχωριστεί τους μαθητές του και να ταξιδέψει προς την Κομάνα της Καππαδοκίας, μια απόφαση που έπλεξε τη μοίρα του με το μαρτύριο, όπως και εκείνη του Αγίου Θεόδωρου και των στρατιωτών του, του Ευτρόπιου και του Κλεονίκου.
Καθώς ο Άγιος Βασιλίσκος ξεκινούσε την αναγκαστική του πορεία, με τα πόδια του αλυσοδεμένα και ματωμένα από τα σκληρά σιδερένια παπούτσια, έκανε το πρώτο του θαύμα. Στο χωριό Δάκνων, μεταμόρφωσε έναν ξεραμένο πλάτανο σε ένα πλούσιο, φυλλοφόρο θαύμα, με μια πηγή να αναβλύζει από τις ρίζες του. Αυτή η επίδειξη θεϊκής δύναμης προκάλεσε τη μεταστροφή των στρατιωτών που τον φρουρούσαν και της οικοδέσποινας τους, μιας γυναίκας με το όνομα Τραϊανή. Τον άφησαν ελεύθερο, ζήτησαν το βάπτισμα και κατέθεσαν μαρτυρία για τα θεραπευτικά του χαρίσματα, καθώς θεράπευε ασθενείς και εξόρκιζε δαίμονες.
Παρουσιάστηκε ενώπιον του κυβερνήτη, ο Άγιος Βασιλίσκος ανακρίθηκε και τον προέτρεψαν να θυσιάσει στα είδωλα. Ωστόσο, εκείνος απάντησε επιδεικνύοντας ανυποχώρητη πίστη. Σηκώνοντας τα χέρια του σε προσευχή, κάλεσε μια ουράνια φωτιά που έπεσε βροχή πάνω στο ναό, αποτεφρώνοντάς τον μαζί με τα είδωλα που βρίσκονταν μέσα. Αυτό εξέπληξε τον ηγεμόνα, ο οποίος έφυγε με ένα μείγμα δέους και θυμού. Απτόητος, ο Άγιος Βασιλίσκος παραδέχθηκε τις πράξεις του, αποδίδοντάς τες στη δύναμη του Θεού τον οποίο υπηρετούσε.
Εξοργισμένος από την προκλητικότητα του αγίου, ο κυβερνήτης διέταξε τον αποκεφαλισμό του. Οι χριστιανοί πήραν τότε το σώμα του Αγίου Βασιλίσκου και το εναπόθεσαν σε ναό που ανεγέρθηκε προς τιμήν του. Ο χώρος αυτός έγινε φάρος θεραπείας και θαυμάτων για τους πιστούς.
Άγιοι Ευτρόπιος, Κλεόνικος και Βασιλίσκος. Γιορτή
Τη μνήμη των Αγίων Ευτροπίου, Κλεονίκου και Βασιλίσκου τιμούμε στις 3 Μαρτίου.
Τη μνήμη του Αγίου Βασιλίσκου τιμούμε επίσης στις 22 Μαΐου.
Άγιοι Ευτρόπιος, Κλεόνικος και Βασιλίσκος. Απολυτίκιο
Το τρίστοιχον άθροισμα, των αθλητών του Χριστού, Ευτρόπιον μέλψωμεν, συν Βασιλίσκω ομού τον θείον Κλεόνικον, ούτοι γαρ της Τριάδος το υπέρθεον κράτος, άθλοις υπερφυέσιν ωμολόγησαν πάσιν η πάντοτε πρεσβεύουσι, σώζεσθαι άπαντας.
Απολυτίκιο του Αγίου Βασιλίσκου
Ως βασίλειον δώρον και θύμα άγιον, τω Βασιλεί των αιώνων και αθλοθέτη Θεώ, δι’ αθλήσεως στερράς προσήχθης ένδοξε· συ γαρ την πλάνην καθελών, στρατιώτης ευκλεής πανεύφημε Βασιλίσκε, της αληθείας εδείχθης Χριστώ πρεσβεύων υπέρ πάντων ημών.