Αγία Συγκλητική. Βίος
Η Αγία Συγκλητική γεννήθηκε το 270μΧ, και οι γονείς της είχαν πλούτο αλλά και πολύ μεγάλη ευσέβεια.
Αν και ζούσαν στη Μακεδονία, αποφάσισαν να μετακομίσουν στην Αλεξάνδρεια λόγω της φήμης του έργου που έκανε ο Αθανάσιος ο Μέγας
Ήταν ωραία και πλούσια και για αυτό πολλοί την ζητούσαν για να την πάρουν για γυναίκα τους. Αλλά η Αγία Συγκλητική αφιέρωνε το χρόνο της περισσότερο στον πόθο και στην αγάπη του Θεού. Γι’ αυτό, αφού εγκατέλειψε τελείως τις φροντίδες του κόσμου, αφιέρωσε όλη της τη μελέτη στην άσκηση και στην αρετή.
Νίκησε τον εχθρό Σατανά, όσο ακόμη ζούσε. Ο Διάβολος ζήτησε από τον Θεό να την ταλαιπωρήσει με σωματική ασθένεια – όπως είχε κάνει και με τον δίκαιο Ιώβ. Ο Θεός το επέτρεψε και ταλαιπωρήθηκε η Αγία Συγκλητική με ασθένειες. Γέμισε το σώμα της με αγιάτρευτες πληγές και σάπισε. Αλλά η Αγία Συγκλητική, παρά τον πόνο και το μεγάλο της ηλικίας της, συνέχισε με ακρίβεια την άσκηση και τις αρετές της. Έτσι, σε ηλικία ογδόντα ετών, κοιμήθηκε και πήγε στον Κύριο.
Είπε η Αγία Συγκλητική
Η νηστεία είναι το μοναδικό γιατρικό για το σώμα και τη ψυχή και είναι μια από τις πιο σπουδαίες αρετές.
Να μην βλέπετε αυτό που φαίνεται, αλλά να ζητάτε αυτό που κρύβεται.
Δεν πρέπει ποτέ να είναι αμέριμνες οι ψυχές που είναι αφιερωμένες στο Θεό, επειδή τότε βοηθούν τον εχθρό να ακονίζει τα δόντια του.
Όλοι ξέρουμε να σωθούμε, αλλά από αμέλεια χάνουμε τη σωτηρία. Η σωτηρία βρίσκεται στη διπλή αγάπη: στο Θεό και στον άνθρωπο.
Πρέπει να γνωρίζουμε, ότι όσο ανεβαίνουμε τα πνευματικά σκαλοπάτια, τόσο ο διάβολος προσπαθεί να μας πολεμήσει με τις παγίδες του. Γι’ αυτό πρέπει να είμαστε πάντοτε άγρυπνες στους λογισμούς, που συχνά μας πολεμούν. Ο εχθρός μας, προκειμένου να γκρεμίσει τον οίκο της ψυχής μας, ή από τα θεμέλια τον γκρεμίζει, ή από τη σκεπή. Δένει πρώτα το νοικοκύρη και μετά κυριεύει, όλα τα πράγματα του οίκου. Το θεμέλιο της ψυχικής μας οικίας είναι τα καλά έργα. Η σκεπή είναι η πίστη μας και τα παράθυρα είναι οι αισθήσεις μας. Αυτά χρησιμοποιεί, προκειμένου να μας πολεμήσει ο εχθρός μας. Γι’ αυτό, όποιος στέκει να προσέχει να μην πέσει. Γιατί αυτός που έπεσε, έχει μόνο μια φροντίδα, πώς να σηκωθεί. Ενώ, αυτός που στέκει πρέπει να φυλάγεται συνέχεια, για να μην πέσει. Κανείς από μας δεν πρέπει να κατηγορεί τον πεσμένο, αλλά να φοβάται για τον εαυτό του, μήπως γλιστρήσει και πέσει στο βάθος του γκρεμού. Όμως, για εκείνο που στέκει, υπάρχει διπλός ο φόβος, αλλά και ο κίνδυνος. Όταν τον πολεμά ο εχθρός του, να μην ολιγοψυχήσει και επανέλθει στα παλιά του πάθη, αλλά και να προσέχει, να μην εξαπατηθεί από την υπερηφάνειά του. Ο εχθρός μας, αφού μεταχειριστεί όλα του τα όπλα, αφήνει τελευταίο την υπερηφάνεια. Είναι το μεγαλύτερο καταστρεπτικό δηλητήριο, με το οποίο, ποτίζει την ψυχή μας. Την κάνει να φαντάζεται, ότι γνωρίζει εκείνα, που δε ξέρουν οι άλλοι και να πιστεύει, ότι ξεπερνά τους άλλους στις νηστείες και ότι έχει περισσότερες αρετές. Το χειρότερο δε, την κάνει να ξεχνά, τις δικές της αμαρτίες. Η αιτία της υπερηφάνειας είναι η παρακοή και το γιατρικό της, είναι η υπακοή.
Η κενοδοξία αποφεύγεται με την απόκρυψη των αρετών και την φανέρωση των ελαττωμάτων.
Το θεμέλιο της ψυχικής οικίας μας είναι τα καλά έργα. Η σκεπή είναι η πίστη. Τα παράθυρα είναι οι αισθήσεις. Διά μέσου όλων αυτών μας πολεμεί ο εχθρός. Επαγρύπνηση στους εσωτερικούς λογισμούς απαιτείται.
Αντίδοτο των υπερήφανων λογισμών τα λόγια τοί Ψαλμωδού Δαβίδ: «Εγώ ειμι σκώληξ και ουκ άνθρωπος» (Ψαλμ. 21, 7).
Ο θησαυρός της ταπεινοφροσύνης επιτυγχάνεται με την απόρριψη κάθε δόξας.
Ο θυμός συμφέρει να εκτοξεύεται εναντίον των δαιμόνων και ποτέ εναντίον των ανθρώπων.
Για κάθε πτώση δεν απελπιζόμαστε, αλλά αυτοκατακρινόμαστε και μετανοούμε ειλικρινά.
Θλίβεσαι; Πονείς; Σκέψου, ότι υποφέρεις από τις αμαρτίες σου. Συλλογίσου τη μελλοντική αιώνια τιμωρία και να χαίρεις».
Η οργή
Η οργή είναι μικρό αμάρτημα. Το πιό βαρύ όμως αμάρτημα απ᾽ όλα είναι η μνησικακία. Διότι ο θυμός διαλύεται σαν τον καπνό, που θολώνει για λίγο την ψυχή, η μνησικακία όμως ως μόνιμη κατάσταση εξαγριώνει την ψυχή περισσότερο κι από θηρίο. Και ο σκύλος, όταν χτυπήση κάποιο με μανία, με λίγη τροφή μαλακώνει, όπως και τα άλλα θηρία, που πραΰνονται με την αγάπη.
Εκείνος όμως, που κυριεύεται από μνησικακία, ούτε με παρακλήσεις αλλάζει, ούτε με τροφή μαλακώνει, ούτε με τον χρόνο, που μεταβάλλει τα πάντα, μπορεί να θεραπευθή. Οι μνησίκακοι είναι οι πιο ασεβείς και παράνομοι απ᾽ όλους, διότι δεν υπακούουν στα λόγια του Χριστού που λέει, «Ύπαγε πρώτον διαλλάγηθι τώ αδελφώ σου και ούτω προσάγαγε το δώρον» (Ματθ. 5,24) και «μή επιδυέτω ο ήλιος επί τώ παροργισμώ υμών» (Εφεσ. 4,26).
Η ταπεινοφροσύνη
Το πόσο καλή και σωστική είναι η ταπεινοφροσύνη, φαίνεται και από το ότι ο ίδιος ο Κύριος την ενδύθηκε για να οικονομήση τους ανθρώπους, αφού μάλιστα είπε: «Μάθετε απ᾽ εμού ότι πράος ειμί και ταπεινός τη καρδία» (Ματθ. 11,29). Πρόσεχε ποιος είναι αυτός, που μιλεί και γίνε τέλειος μαθητής Του. Η αρχή και το τέλος στα καλά έργα άς είναι η ταπεινοφροσύνη, εννοώ το ταπεινό φρόνημα και όχι μόνο τα σχήματα λόγου. Όταν η ψυχή σκέπτεται ταπεινά, ταπεινές θα είναι και οι εξωτερικές εκδηλώσεις. Έχεις εφαρμόσει όλες τις αρετές; Ο Κύριος το ξέρει, αλλά ο ίδιος μας λέει, ν᾽ αρχίζουμε πάλι από την ταπείνωση, λέγοντας, «όταν πάντα ποιήσητε, είπατε. Δούλοι αχρείοί εσμεν» (Λουκ. 17,10).
Η ταπεινοφροσύνη αποκτάται με ονειδισμούς, με ύβρεις και πόνους, σε σημείο που να σε πούν τρελλό και ανόητο, πτωχό, αδύνατο και τιποτένιο, απρόκοπτο σε καλά έργα, ανίκανο να μιλάς, ανυπόληπτο, εξουθενωμένο. Αυτά είναι τα νεύρα της ταπεινοφροσύνης. Κι ο Κύριος τα ίδια άκουσε και έπαθε. Και Σαμαρείτη τον είπαν και δαιμονισμένο. Πήρε την μορφή δούλου, μαστιγώθηκε και γέμισε στο σώμά του πληγές.
Πρέπει λοιπόν κι εμείς να μιμούμεθα τις πράξεις της ταπεινοφροσύνης. Είναι μερικοί, που με εξωτερικά σχήματα υποκρίνονται τον ταπεινό από φιλοδοξία, αλλά φανερώνονται από τα αποτελέσματα. Όταν τύχη να υβριστούν ελαφρά, δεν υπομένουν, χύνοντας αμέσως το δηλητήριό τους, σαν τα δηλητηριώδη φίδια.
Η λύπη
Παιδιά μου, όλοι ξέρομε, πώς θα σωθούμε, αλλά χάνομε την σωτηρία μας από την πνευματική μας αμέλεια. Πρέπει λοιπόν, αρχικά, να τηρούμε με ακρίβεια τις εντολές του Θεού, «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εξ όλης της ψυχής σου» «καί τον πλησίον σου ως σεαυτόν» (Ματθ. 22, 37-39). Αυτή είναι η αρχή του νόμου και το πλήρωμα της χάριτος. Λίγα λόγια, αλλά με πολλή και μεγάλη δύναμι. Όλες οι αρετές εξαρτώνται απ᾽ αυτή, γι᾽ αυτό και ο Απ. Παύλος ονομάζει την αγάπη τέλος του νόμου. Αυτή είναι επομένως η σωτηρία μας, η διπλή αγάπη, η αρχή και το τέλος κάθε καλού έργου των ανθρώπων.
Υπάρχει λύπη ωφέλιμη και λύπη καταστρεπτική. Γνωρίσματα της καλής λύπης είναι η θλίψι για τα δικά μας αμαρτήματα, η λύπη για την άγνοια, που έχουν οι αδελφοί μας και ο φόβος μήπως χάσουμε την αγαθή προαίρεσι και δεν φθάσουμε στον σκοπό της σωτηρίας. Ενώ της άλλης, που δημιουργεί ο εχθρός, είναι η παράλογη και υπερβολική θλίψι, που οι πατέρες την ονομάζουν ακηδία. Το πνεύμα αυτό της ακηδίας και της λύπης, πρέπει να το διώχνουμε με την προσευχή και την ψαλμωδία.
Άς προσέχη, λοιπόν, όποιος νομίζει πώς στέκεται, για να μη πέση. Γιατί αυτός που έπεσε, έχει μία μόνο φροντίδα, να σηκωθή, εκείνος όμως, που στέκεται, άς προσέχη να μη πέση, γιατί οι πτώσεις είναι διάφορες. Αυτοί που έπεσαν έχουν στερηθή τη θεία χάρι κι όταν σηκώθηκαν, η ζημιά τους δεν ήταν μικρή. Αυτός που στέκεται, άς μην εξευτελίζη τον άλλον που έπεσε, μήπως πάθη κι αυτός τα ίδια και βρεθή σε χειρότερο βάραθρο. Είναι πολύ φυσικό, η φωνή που έρχεται από βαθύ πηγάδι και καλεί σε βοήθεια, να μην ακουσθή, όπως λέει και ο ψαλμωδός: «Μη καταπιέτω με βυθός, μηδέ συσχέτω επ᾽ εμέ φρέαρ το στόμα αυτού» (Ψαλμ. 68,16).
Ο πρώτος που έπεσε, έμεινε (μέσα στο πηγάδι), σύ όμως πρόσεχε τον εαυτό σου, μήπως, όταν πέσης, δεν μπορέσης να σηκωθής και γίνης τροφή στα θηρία. Εκείνος, που πέφτει δεν μπορεί να κλείση την πόρτα στον πονηρό. Αλλά σύ μη νυστάξεις καθόλου και ψάλλε πάντοτε το θείο ρητό: «Φώτισον τους οφθαλμούς μου, μήποτε υπνώσω εις θάνατον» (Ψαλμ. 22,4). Τέλος να αγρυπνής συνέχεια, διότι ο διάβολος σαν λέοντας ωρύεται κοντά σου.
Δεν υπάρχει κακός άνθρωπος που να μην έχει μέσα του μια σπίθα από καλοσύνη. Όπως, δεν υπάρχει και καλός που να μην έχει μέσα του κάποια κακία. Πάντοτε συμβαίνει να βρίσκεται μέρος του καλού στους κακούς ανθρώπους, όπως υπάρχει και μέρος κακού στους καλούς ανθρώπους.
Έτερες διδαχές
1. Είπε η αμμάς [=γερόντισσα, πνευματική δασκάλα] Συγκλητική· «Εκείνους που πλησιάζουν προς τον Θεό στην αρχή τους περιμένει αγώνας και πολύς κόπος, ύστερα όμως χαρά ανείπωτη. Διότι όπως ακριβώς αυτοί που θέλουν να ανάψουν φωτιά στην αρχή καπνίζονται και δακρύζουν και μόνον τότε κατορθώνουν αυτό που γυρεύουν να κάνουν – διότι βέβαια λέει πως ο Θεός μας είναι φωτιά που κατατρώει – έτσι κι εμείς πρέπει να ανάψουμε μέσα μας τη θεία φωτιά με δάκρυα και πόνους [῾Νεκρός᾿: εννοείται ο πόνος και κόπος στον αγώνα για την κάθαρση της καρδιάς από τα πάθη]».
2. Είπε ακόμη ότι· «Εμείς που διαλέξαμε τη μοναχική ζωή οφείλουμε να έχουμε άκρα σωφροσύνη. Βέβαια και ανάμεσα στους κοσμικούς φαίνεται να υπάρχει η σωφροσύνη, όμως μαζί μ᾿ αυτήν συνυπάρχει και η αφροσύνη, επειδή αυτοί αμαρτάνουν με όλες τις υπόλοιπες αισθήσεις, αφού και βλέπουν άπρεπα και γελούν άτακτα».
3. «Καθώς τα πολύ ισχυρά φάρμακα διώχνουν τα δηλητηριώδη ερπετά, έτσι και η προσευχή μαζί με τη νηστεία εξαφανίζει τους πονηρούς λογισμούς».
4. «Πολλές είναι οι παγίδες του διαβόλου. Με την φτώχεια δεν κατάφερε να κλονίσει μια ψυχή; Τότε φέρνει σαν δόλωμα τον πλούτο. Αν ούτε με τις ύβρεις και τους ονειδισμούς δεν μπορέσει, χρησιμοποιεί τους επαίνους και τη δόξα. Σαν νικηθεί με τη σωματική υγεία, φέρνει αρρώστιες στο κορμί. Όταν δεν κατορθώσει να μας ξεγελάσει με τις ηδονές, προσπαθεί να μας κάνει να ξεστρατίσουμε με αθέλητες ταλαιπωρίες. Φέρνει – ύστερα από παραχώρηση – βαρύτατες ασθένειες, ώστε εξαιτίας αυτών να ολιγοψυχήσουμε και έτσι να νοθευτεί η αγάπη προς το Θεό. Ακόμη κατατρώγει το κορμί με σφοδρότατους πυρετούς και το θλίβει με ακατάσχετη δίψα.
Αν λοιπόν τα παθαίνεις αυτά επειδή έχεις αμαρτήσει, υπενθύμισε στον εαυτό σου την μέλλουσα κόλαση και το αιώνιο πύρ και τις καταδικαστικές ποινές και δεν θα ολιγοψυχήσεις για αυτά που σου συμβαίνουν. Να χαρείς διότι ενδιαφέρθηκε ο Θεός για σένα και έχε στο στόμα σου το γλυκύτατο εκείνο ρητό· «Με διαφόρους τρόπους με επαίδευσε ο Κύριος, αλλά τελικά δεν με παρέδωσε στον θάνατο». Αν ήσουν σαν το σίδερο, γνώριζε πως μόνο με τη φωτιά διώχνεις τη σκουριά. Αν πάλι ασθενείς, ενώ είσαι δίκαιος, μάθε πως ανεβαίνεις σε ακόμη υψηλότερα μέτρα. Κι αν ακόμη είσαι χρυσάφι, με τη φωτιά γίνεσαι γνησιότερος. Μήπως όμως σου δόθηκε σατανικός άγγελος να βασανίζει τη σάρκα σου; Να αγαλλιάσεις τότε από χαρά, άκου με ποιόν εξομοιώθηκες – έχεις αξιωθεί της μερίδας του Παύλου [επειδή ο Παύλος είχε χρόνια ασθένεια που την ονομάζει έτσι, Β´ Κορινθ. 12, 7]. Η πάλι βασανίζεσαι από πυρετό και παιδεύεσαι με ρίγη; Λέει η Γραφή σχετικά· «Περάσαμε μέσα από φωτιές και θάλασσες και μας οδήγησες σε αναψυχή». Βρίσκεσαι τώρα στην πρώτη φάση; Περίμενε θάρθει και η δεύτερη. Καθώς ασκείς την αρετή να κραυγάζεις τα λόγια του αγίου που λέει· «Είμαι φτωχός και θλίβομαι από τους πόνους». Έτσι μέσα από αυτούς τους δύο τρόπους θλίψης θα γίνεις τέλειος, όπως λέει· «Μέσα από τη θλίψη με ύψωσες». Με αυτά τα γυμνάσματα λοιπόν να προπονήσουμε τις ψυχές μας, διότι ο αντίπαλος βρίσκεται ήδη μπροστά μας».
5. «Όταν νηστεύεις, μη προφασιστείς αρρώστια, διότι σε ίδιες αρρώστιες πέφτουν πολλές φορές και αυτοί που δεν νηστεύουν, Άρχισες το καλό; Μην κάνεις πίσω, αν σου ριχτεί ο εχθρός. Με την υπομονή σου θα τον τσακίσεις. Και οι ναυτικοί όταν καθώς ξανοίγονται με το πλοίο έχουν ευνοϊκό άνεμο και αφού απλώσουν τα πανιά συναντούν αντίθετο, τότε εξαιτίας αυτής της αναποδιάς δεν ρίχνουν μεμιάς την πραμάτεια τους στη θάλασσα. Αλλά, αφού ησυχάσουν για λίγο, η και έστω βγούν εκτός μάχης από την τρικυμία, πάλι συνεχίζουν την πορεία τους. Έτσι και εμείς λοιπόν και αν πέσει καταπάνω μας ενάντιος αγέρας, αντί για πανί να σηκώσουμε ψηλά τον Σταυρό και άφοβα στο υπόλοιπο ταξίδι να πλεύσουμε».
Αγία Συγκλητική. Γιορτή
Η Αγία Συγκλητική γιορτάζει στις 5 Ιανουαρίου.
Αγία Συγκλητική. Απολυτίκιο
ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε (καταβασιά)
Σοφία και χάριτι, κεκοσμημένη σεμνή, ακλόνητος έμεινας, ως ο Ιώβ ο κλεινός, εχθρού επίθεσιν· όθεν Συγκλητική σε, η ουράνιος δόξα, δέδεκται μετά τέλος, ως παρθένον φρονίμην· εν η των μεμνημένων σου αεί μνημόνευε.
Αγία Συγκλητική. Κοντάκιο
ήχος γ’. Η Παρθένος σήμερον
Αρετών εκλάμψασα, ταις ουρανίαις ακτίσιν, ως λαμπάς αείφωτος, Συγκλητική θεοφόρε, ήμβλυνας, του παλαμναίου εχθρού τα κέντρα, ίθυνας προς τον νυμφώνα της άνω δόξης, δήμον άγιον παρθένων, μεθ’ ών δυσώπει, ελεηθήναι ημάς.
Αγία Συγκλητική. Μεγαλυνάριο
Χαίροις των παρθένων η καλλονή, και Ιώβ του θείου, εκμαγείον εν πειρασμοίς· χαίροις ουρανίου, συγκλήτου κληρονόμε, Συγκλητική θεόφρον, Πνεύματος όργανον.