Σαν σήμερα το 1990 τέθηκε σε τροχιά γύρω απ’ τη γη το τηλεσκόπιο Χαμπλ. Για ένα γράμμα διαφορετικό, humble αντί για hubble, θα σήμαινε ταπεινός, και θα ήταν αρκετά ταιριαστό όνομα – θα έδειχνε πόσο μικροί κι ασήμαντοι είμαστε μπροστά στην απεραντοσύνη του σύμπαντος. Ωστόσο το τηλεσκόπιο πήρε το όνομά του προς τιμή του σπουδαίου αστρονόμου Edwin Hubble.
Σε αντίθεση με τα επίγεια τηλεσκόπια που υπάρχουν στα αστεροσκοπεία, το τηλεσκόπιο Χαμπλ δεν εμποδίζεται απ’ την ατμόσφαιρα, καθώς βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη. Έτσι, έχει τη δυνατότητα να φωτογραφίσει γαλαξίες σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις από τηλεσκόπια σε αστεροσκοπεία που έχουν ισχυρότερους φακούς από το Χαμπλ. Επιπλέον η ατμόσφαιρα φιλτράρει τις υπεριώδεις ακτινοβολίες, και το Χαμπλ είναι το μόνο τηλεσκόπιο που μπορεί να κάνει παρατηρήσεις και στο υπεριώδες φάσμα του φωτός.
Αυτό το άρθρο όμως, όπως φανερώνει και ο τίτλος του, έχει δύο μέρη και κάποιοι θα αναρωτιούνται ίσως σε ποια ματαιοδοξία ή ταπεινότητα αναφερόμουν. Πολλά δις δολλαρίων (ή ευρώ) έχουν δαπανηθεί μόνο για το Τηλεσκόπιο Χαμπλ, κι αν προσπαθήσει κανείς να αθροίσει τις δαπάνες για την εξερεύνηση του διαστήματος το αποτέλεσμα θα είναι ασύλληπτα μεγάλο για το δικό μου μυαλό. Το χάπι χρυσώνεται για τους πολλούς και η δικαιολογία είναι η εξέλιξη της επιστήμης, η εξερεύνηση του διαστήματος κτλ κτλ.
Δυστυχώς όμως το μεγαλύτερο μέρος επιτευγμάτων που έχει να δείξει αυτή η εξέλιξη της επιστήμης, αφορά την πολεμική μηχανή και την βελτίωση της. Οι πύραυλοι μπορούν πλέον να πετύχουν το στόχο τους με “χειρουργική ακρίβεια”, αφού κάθε λεπτομέρεια πάνω τους αποτελεί την αιχμή και την περηφάνεια της σύγχρονης τεχνολογίας: τα καύσιμα, τα πτερύγια πλοήγησης, τα πτερύγια σταθεροποίησης, ανιχνευτές υπέρυθρης τεχνολογίας, δορυφορική καθοδήγηση με GPS ή καθοδήγηση με ανίχνευση εδάφους (TERCOM).
Είναι γεγονός ότι η εξέλιξη της επιστήμης κι η ανάπτυξη της τεχνολογίας πάντα βρίσκει πρώτα εφαρμογή στο πεδίο της μάχης. Όπως ο πόλεμος έσπρωξε μπροστά τα μαθηματικά από την αρχαιότητα με τους καταπέλτες και στην νεώτερη εποχή με το πυροβολικό, έτσι γίνεται και σήμερα με τόσες άλλες επιστήμες. Σπουδαίοι επιστήμονες, από το Β Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τις μέρες μας, έχουν παραδεχθεί αυτό το πρόβλημα, άλλοι απογοητευμένοι κι άλλοι (όπως είχα διαβάσει σε ένα τεύχος του IEEE) προσπαθούν να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα και δηλώνουν ότι ο νέος επιστήμονας δεν πρέπει να επηρεάζεται από τέτοια θέματα κι ότι, τάχα, δεν τον αφορά πως θα εφαρμοστεί στην πράξη μία εφεύρεσή του…
Κοιτάζουμε ψηλά, θαυμάζουμε τόσο την τεχνολογία, κοντεύουμε μάλιστα να την κάνουμε είδωλο και να την προσκυνάμε (αν και κάποιοι λένε ότι το έχουμε κάνει ήδη – μα δεν είναι καταπληκτική εφεύρεση η κινητή τηλεφωνία; ). Δε βλέπουμε όμως τι γίνεται μπροστά μας και δίπλα μας.
Έβλεπα τις προάλλες έναν ιερέα στην εκπομπή της ΕΤ3 “Αληθινά Σενάρια”. Έκανε ιεραποστολικό έργο στην Αφρική και προσπαθούσε όπως μπορούσε να βοηθήσει τους ντόπιους να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους και τις ασθένειες. Είχε μια απορία αυτός ο ταπεινός ιερέας. “Δεν μπορώ να καταλάβω”, είπε, “πώς είναι δυνατόν η Ευρώπη, η Αυστραλία, η Αμερική, να μην κάνουν κάτι για να βοηθήσουν αυτούς τους ανθρώπους;”
Αναρωτιέμαι κι εγώ με τη σειρά μου και θα ‘πρεπε όλοι μας, όχι μόνο να αναρωτηθούμε, αλλά να πράξουμε. Να περάσουμε, κάνοντας το επόμενο βήμα, από την απορία και την κατανόηση του προβλήματος, στην πράξη και στη λύση. Έστω στην προσπάθεια. Δεν είναι δυνατόν στη σημερινή εποχή να πεθαίνουν μικρά παιδιά και νέοι άνθρωποι, επειδή δεν έχουν μια ασπιρίνη, μια αντιβίωση, ένα αντιφλεγμονώδες. Δεν είναι δυνατόν να κοιτάμε μόνο την πάρτη μας.
Άλλος γεννιέται πλούσιος κι άλλος γεννιέται φτωχός. Άλλος γεννιέται στην Ευρώπη κι άλλος στην Αφρική. Ούτε εξυπνάδα είναι, ούτε καλή ή κακή επιλογή. Η επιλογή είναι να κάνουμε κάτι που να δείχνει ότι είμαστε άνθρωποι. Να βοηθήσουμε τον φτωχό παππού που μένει στη γειτονιά μας. Να στείλουμε κάποια χρήματα, όσο μικρό κι αν είναι το ποσό, σε κάποια αποστολή που εμπιστευόμαστε για τα παιδιά στην Αφρική, για τα παιδιά στη Γάζα. Αυτό μας κάνει ανθρώπους: να βοηθάμε τους αδύνατους.
vidi