Τα Αρωματικά – Φαρμακευτικά φυτά κομμάτι της καθημερινότητας του ανθρώπου
Από την αρχαιότητα, τα Αρωματικά και Φαρμακευτικά Φυτά κατέχουν μια εξέχουσα θέση στην καθημερινότητά μας. Αναλυτικότερα, χρησιμοποιούνταν κατά κόρον στην παραδοσιακή ιατρική ως διουρητικά, ως αντιυπερτασικά, ακόμα και ως αντισυλληπτικά, παρουσιάζοντας λιγότερες παρενέργειες από τα συμβατικά φάρμακα.
Στη σημερινή εποχή το πλήθος των γνώσεων και χρήσεων γύρω από τα Αρωματικά – Φαρμακευτικά φυτά έχει διευρυνθεί σημαντικά, γεγονός που οφείλεται στην ανακάλυψη διαφόρων βιοδραστικών ουσιών που περιέχουν, όπως φλαβονοειδή και δευτερογενείς μεταβολίτες. Οι τελευταίοι είναι ιδιαίτερα σημαντικοί -τουλάχιστον όσον αφορά τη φαρμακευτική βιομηχανία- μιας και χρησιμοποιούνται είτε για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων φυτικής προέλευσης, είτε για τη δημιουργία σύνθετων φαρμάκων, των οποίων η δραστική ουσία είναι αντίγραφο αυτών που απομονώνονται από τα εν λόγω φυτά. Επίσης, όσον αφορά τα αιθέρια έλαια που εκλαμβάνονται από τα φυτά αυτά, υπάρχει η δυνατότητα χρήσης τους όχι μόνο αυτούσια, αλλά και σε συνδυασμό με άλλες ουσίες, ενισχύοντας τη δράση αυτών.
Όσον αφορά τη διατροφή του ανθρώπου, τα Αρωματικά – Φαρμακευτικά φυτά χρησιμοποιούνται ως καρυκεύματα διαφόρων φαγητών, ως αφεψήματα, ακόμα και ως συμπληρώματα διατροφής. Ωστόσο, η χρήση τους μπορεί εν δυνάμει να επεκταθεί και στη βιομηχανία τροφίμων, καθώς υπάρχει η δυνατότητα χρήσης τους, είτε στη βελτίωση της θρεπτικής αξίας διαφόρων τροφίμων ή και στη συντήρησή τους.
Η συνεισφορά των Αρωματικών – Φαρμακευτικών φυτών στη βιοποικιλότητα
Δυστυχώς, σε αρκετά από τα είδη Αρωματικών και Φαρμακευτικών Φυτών, ιδιαίτερα σε αυτά που εκμεταλλεύονται για εμπορικούς σκοπούς, ελλοχεύει ο κίνδυνος εξαφάνισής τους. Η ύπαρξη αυτού του φαινομένου οφείλεται κυρίως σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες οι οποίες έχουν ως επακόλουθο την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, όπως η καταπάτηση δασικών εκτάσεων και η υπερεντατικοποίηση της γεωργίας. Επίσης, ο λανθασμένος τρόπος συλλογής αυτών των φυτικών ειδών (ξερίζωμα φυτών) είναι ένας υπολογίσιμος παράγοντας που οδηγεί σταδιακά στην εξαφάνιση αυτών. Ακόμα, το φαινόμενο αυτό υποβοηθάται και από αβιοτικούς παράγοντες, όπως η κατανομή των βροχοπτώσεων με την οποία είναι συνδεδεμένη η επιβίωσή τους.
Προτάσεις για τη διατήρηση των Αρωματικών – Φαρμακευτικών φυτών
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, υπάρχει το φαινόμενο υπερεκμετάλλευσης Αρωματικών – Φαρμακευτικών φυτών ακόμα και σήμερα. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι με τους οποίους μπορεί η πολιτεία να συνεισφέρει στην καταπολέμηση αυτού του προβλήματος, κυρίως μέσω της προστασίας τους με κάθε δυνατό μέσο.
Αναλυτικότερα, σε αυτούς τους τρόπους συγκαταλέγονται η καλλιέργεια των Αρωματικών – Φαρμακευτικών φυτών σε εμπορική κλίμακα σε τοποθεσίες εκτός βιοτόπων που εκείνα φύονται. Επιπλέον, υπάρχει η δυνατότητα ανέγερσης βοτανικών κήπων -ακόμα και περιορισμένης έκτασης σε δημόσιους χώρους- που είναι προσβάσιμοι στο ευρύ κοινό, ούτως ώστε η συλλογή αυτών των φυτών μπορεί να πραγματοποιηθεί ελεύθερα, αμβλύνοντας τον κίνδυνο εξάντλησης των φυσικών αποθεμάτων από τους βιότοπους που ευδοκιμούν. Ακόμα, τα Αρωματικά – Φαρμακευτικά φυτά μπορούν εν δυνάμει να καλλιεργούνται από παραγωγούς, επειδή απολαμβάνουν υψηλές τιμές στην αγορά, αλλά και λόγω της εν δυνάμει ένταξής τους στα πλαίσια αμειψισπορών.
Όσον αφορά την επιστημονική κοινότητα, έχουν πραγματοποιηθεί προσπάθειες επίταξης σύγχρονων τεχνικών διατήρησης τους, όπως η ιστοκαλλιέργεια φυτικών ειδών υψηλής οικονομικής σημασίας. Συνδυαστικά με την παραπάνω μέθοδο διατήρησης πολλαπλασιαστικού υλικού, υπάρχει η δυνατότητα αξιοποίησης τραπεζών γενετικού υλικού, οι οποίες λειτουργούν ως δικλείδα ασφαλείας σε ενδεχόμενο αφανισμό φυτικών ειδών.
Πέραν των άμεσων τρόπων προστασίας Αρωματικών – Φαρμακευτικών φυτών, υπάρχει η δυνατότητα προστασίας τους εμμέσως, δηλαδή με την ενημέρωση του κοινού είτε μέσω ΜΜΕ, είτε μέσω ατόμων που γνωρίζουν και ασχολούνται με εναλλακτικές θεραπευτικές μεθόδους σχετικές με τη χρήση τους.
Αναστάσιος Παναγιώτου, Γεωπόνος
To read this article in English click here: Human and Medicinal and Aromatic Plants (MAPs)