Οι Μανιάτες οικιστές της Ελαφονήσου, η κτίση του Αγ. Σπυρίδωνα, οι ξακουστοί Γρηγοράκηδες και ο αγωνιστής Π. Γερακαράκης
Μελβούρνη, του ανταποκριτή της Ελαφονήσου Τζώρτζη Πασσάκου.
Γενεαλογικό δέντρο οικογενείας Πασχάλη Γερακαράκη, και Φλωρούς Δραγονάκου-Γρηγοράκη, όπου αρχίζει η οικογένεια των Πασσιάνων στην Ελαφόνησο
Ο Πασχάλης Γερακαράκης γεννήθηκε στο Σκουτάρι Μάνης Λακωνίας το 1799. Είχε ένα αδελφό, το Λυμπέρη, ο λεγόμενος κουρσάρος της Τζιάς. Εκείνη την εποχή, όποιος είχε κάποια γαλιότα (μικρό πλοιάριο) και προσέφερε για τον αγώνα της πατρίδος τον έλεγαν κουρσάρο. Η γυναίκα του Πασχάλη Γερακαράκη, ήταν η Φλόρα ή Φλορού Δραγονάκου-Γρηγοράκη. Η Φλόρα είχε τρία αδέλφια: τον καπετάν Μιχάλη μπουρλοτιέρη και αργότερα τον βρίσκουμε στη στεριά, μαζί με τα δυο του αδέλφια Γιώργη και Δημήτρη με δικά τους σώματα, να πολεμούν τους Τούρκους στο Μοριά. Ο Πασχάλης Γερακαράκης έχτισε τον Άγιο Σπυρίδωνα στην Ελαφόνησο τα εγκαίνια του οποίου έγιναν 9 Ιουλίου 1858.
Η παλιά Ελαφόνησος και ο Άγιος Σπυρίδων (Φωτ. από το βιβλίο: Μέντης Κων/νος «Ελαφονήσι το Σμιγοπέλαγο Νησί»)
Ο Πασχάλης και η Φλορού, είχαν μια κόρη τη Μαρίτσα, την οποία παντρεύτηκε ο Τζώρτζης Πασσάκος, προπάππος του πατέρα μου. Το σπίτι τους ήταν στο Κοντογόνι το σημερινό Νικ. Χ. Αρώνη (Κουβαρακονικόλα), που σήμερα το κατέχουν οι κληρονόμοι. Ο Πασχάλης και οι απόγονοί του είναι θαμμένοι ένα γύρω στον Άγιο Σπυρίδωνα.
Πασχάλης Γερακαράκης
Κάθε τόπος έχει και κάτι το ξεχωριστό να δείξει σαν στολίδι, που τον κάνει πιο όμορφο, και του προσφέρει κάποια μεγαλύτερη διασημότητα και τον κάνει πιο φημισμένο. Το στολίδι του Λαφονησιού, όπως όλοι γνωρίζουμε και όχι μόνο, είναι ο Άγιος Σπυρίδωνας. Σχεδόν οι περισσότεροι έχουν παντρευτεί και βαφτιστεί εκεί. Αλλά το κάθε τι έχει και μια ιστορία, που στην περίπτωση του Αγίου Σπυρίδωνα, είμαι σίγουρος ότι πολύ λίγοι γνωρίζουν και καλό είναι αυτή την ιστορία, να την μάθουν οι μεταγενέστεροι για να μη χαθεί. Αν κοιτάξεις στην ανατολική πλευρά πάνω από την κεντρική πόρτα, υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα που γράφει τα ονόματα Πασχάλης Γερακαράκης και Φλωρού Δραγονάκου 1858. Αλλά ας πιάσουμε το κουβάρι να το ξετυλίγουμε από την άκρη. Να δούμε ποιος ήταν ο Πασχάλης Γερακαράκης με τη σύζυγό του Φλορού Δραγονάκου-Γρηγοράκη.
Ο Πασχάλης Γερακαράκης γεννήθηκε στο Σκουτάρι της Μάνης το 1799. Υπήρξε αγωνιστής για την ελευθερία της πατρίδας το 1821. Στη θάλασσα ήταν κυβερνήτης της γαλιότας του πλοίου “ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ” με 34 άνδρες πλήρωμα δυο κανόνια και πολλά λιανοντούφεκα. Αφού τελείωσε η αποστολή του στη θάλασσα, πηγαίνει στην ξηρά ως ανθ/γός και καταλήγει στο τάγμα ακροβολιστών ως υπολοχαγός. Η σύζυγός του Φλορού επίσης Μανιάτισσα, ήταν αδελφή των αγωνιστών καπετάν Μιχάλη, Γεωργίου, και Δημητρίου. Ο καπετάν Μιχάλης έπεσε ηρωικώς στη μάχη του Ναυπλίου. Η πατρίδα για να τον τιμήσει του έδωσε τον βαθμό του στρατηγού. Τα δυο αδέλφια που έμειναν και συνέχισαν τον αγώνα κατά των Τούρκων. Αυτά πιστοποιούνται το 1835, από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Είναι καταγεγραμμένα στο βιβλίο του Γούδα, “Βίοι παράλληλοι” σελ 35.
Όταν ο Πασχάλης Γερακαράκης εγκαταστάθηκε στην Ελαφόνησο, ήθελε να χτίσει τον Άγιο Σπυρίδωνα στις Πλάκες. Βλέπει στ’ όνειρό του τον Άγιο, να του λέει να χτίσει το ναό του στο νησάκι που είναι σήμερα. Τότε ήταν αποκομμένο από το υπόλοιπο νησί. Δεν του άρεσε η τοποθεσία που του υπέδειξε ο Άγιος και συνέχισε τις εργασίες στις Πλάκες. Και πάλι βλέπει τον Άγιο να του λέει τα ίδια λόγια. Τότε κατάλαβε ότι δεν γίνεται αλλιώς και αποφάσισε να χτιστεί στη σημερινή του θέση.
Για να γνωρίσουμε καλύτερα τον Πασχάλη Γερακαράκη
“Τοίς ευγενεστάτοις άρχουσι και προκρίτους τής νήσου Ύδρας. Προλαβόντως εις Άργος έλαβον έ’ν ευγενές σας αλλά συγχρόνως ‘επισυμβάσαι και ‘επιπολάσασαι γνωσταί υμίν περιστάσεις και δεινά δέν μοί έδωσαν καιρόν νά κάμω μέχρι τούδε την ‘απάντησιν. Ήδη δε, τή θεία συναίρσει και ευδοκία εξωμαλίσθησαν και τα ενταύθα και το σύστημα έλαβε στερεωσίν του, και αρμόζουσαν μορφήν ως τα παραστατικά μέλη των νήσων σας, θέλει σας πληροφορήσω εις πλάτος και ούτως ελπίζομεν εις θεόν τη κοινή συμπονοίας και ενασχολία τα πάντα να ευοδωθώσει και να λάβωσει την κατ’ευχήν μορφήν και πρόοδον. Ο δε αδελφικόν μοι επιφέρων ημέτερος Πασχάλης Γερακαράκης, Μανιάτης με το να έρχεται αυτόθι με την γαλιότα του δια να απεράσει κατά τα μέρη του Λεβάντε, παρακαλώ ως χαρακτήρ τίμιος όπου είναι και μεγάλως την πατρίδα εδούλευσεν και εν αυτώ οικείος μου να λάβει την αδελφικήν σας δεξίωσιν και να τον εφοδιάσετε με διαβατήριον θαλάσσιον, δια να έχει ελευθέραν και ανενόχλητον την διάβασιν και ταξιδιόν του, και την αναγκαίαν υπεράσπισιν από τας φιλικάς και ομογενείς δυνάμεις. Μη λείψετε παρακαλώ να μοι γράφετε συνεχώς τα της ποθητής σας υγείας αίσια κάθε ω τάξιον και δυνατήν μοι αφίωσίν σας. Τα κατά των εν Κορίνθων εχθρών μέχρι τούδε καλώς και ήδη όπου τα εσωτερικά έλαβον καλήν μορφήν θέλει λάβωσι την τέλειαν πρόοδον μάλιστα και την σύγχρονον κίνησιν της ναυτικής δυνάμεως περί ης δεν είναι αμφιβολίαν ότι θέλει κάμετε όλη την ταχυτάτην ενέργειαν. Μένω με όλην την ειλικρίνειαν ο αδελφός.
Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης
Μύλους 7 Αυγούστου 1822
Ημείς οι πρόκριτοι της νήσου Ύδρας δηλοποιούμεν ότι ο επιφέρων το παρών καπετάν Πασχάλης Γερακαράκης καπετανεύων την γαλιόταν ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ με σημαίαν Ελληνικήν, με την ναυτικήν του συνοδείαν, άνθρωποι συν τω ιδίω τριάκοντα τέσσαρες (34) έχων κανόνια δυο (2) και πολλά άλλα άρματα προς διευθέντεσίν των, αναχωρεί εκ του λιμένος τούτου δια τα Ψαρά και δια Τήνον, και επιστροφήν ενταύθα. Όντες δε τιμίου χαρακτήρος οι άθρωποι ούτοι παρακαλούμεν όλους τους ομογενείς και φιλικάς εξουσίας ίνα μη τοις δοθεί παραμικρόν εμπόδιον, αλλά να έχωσιν ελευθέραν και ανενόχλητον την διάβασιν και ταξίδιόν του, και μάλιστα να τοις προσφέρθεί χρείας τυχούσης πάσα υπεράσπισης και αζημίωτον βοήθειαν. Εδόθη δε το παρών κατά πληροφορίαν και αίτησιν του
γενναιοτάτου κυρίου Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, σήμερον τη δωδεκάτη (12) Αυγούστου του 1822 εν Ύδρα.
Οι πρόκριτοι της νήσου Ύδρας.
ΔΙΑΤΑΓΜΑ
Εφημερίδα Κυβερνήσεως 1837 σελ. 84.
Διορίσθη ο Πασχάλης Γερακαράκης εις βαθμόν ανθ/γού εις το 4ον ελαφρόν τάγμα πεζικού.
28 Μαΐου 1837 Βασιλεύς ΟΘΩΝ.
Εφημερίδα Κυβερνήσεως 1837 σελ. 151
Μετατίθεται ο Πασχάλης Γερακαράκης ανθ/γός απο το 4ον εις το 5ον τάγμα πεζικοί-ιππικού
Εν Αθήναις 27-6-1838 Βασιλεύς ΟΘΩΝ.
Διάταγμα του στρατού αριθμός νιι
Εφημερίδα Κυβερνήσεως 1838 σελ. 19.
Μετατίθεται ο ανθ/γός Πασχάλης Γερακαράκης απο το 5ον τάγμα ελαφρού πεζικού εις το 6ον ακροβολιστών. Μετατίθεται εκ της πρώην εθνοφρουράς, εις την φάλαγγαν.
Διάταγμα του στρατού αριθμός νιιι σελ 94.
Τίθεται εκ νέου εις ενέργειαν ο υπολ/γός Πασχάλης Γερακαράκης εκ Σκουταρίου και κατατάσσεται εις την νεοσχηματισθείσαν 4ην τετραρχίαν απολαμβάνων του βαθμού του ως αξιωματικός της φάλαγγας.
Εν Αθήναις τη 18-9-1839
Βασιλεύς ΟΘΩΝ.
Εφημερίδα Κυβερνήσεως 1860 σελ.102
Οριστικοί κατάλογοι του νομού Λακωνίας των εχόντων προσόντα ενόρκων πολιτών δια το έτος 1860 . Ο Πασχάλης Γερακαράκης μόνιμος κάτοικος Ελαφονήσου κτηματίας ετών 61 αξία ακινήτου περιουσίας πέντε χιλιάδων (5000) δρχ. Ετήσιον εισόδημα χιλίων (1000) δρχ.
Εφημερίδα Κυβερνήσεως 1861
Οριστικοί κατάλογοι των εχόντων προσόντα ενόρκων του νομού Λακωνίας Πασχάλης Γερακαράκης μόνιμος κάτοικος Ελαφονήσου ετών 62 κτηματίας αξία ακινήτου περιουσίας πέντε χιλιάδων (5000) δρχ. Ουδαμόν αναφέρεται όνομα ενόρκου εις Ελαφόνησον πλην του Πασχάλη Γερακαράκη ο οποίος έχει μεγάλην ακίνητον περιουσίαν πάνω στο νησί. Ο Πασχάλης Γερακαράκης γεννημένος στο Σκουτάρι Μάνης Λακωνίας το έτος 1799 είναι θαμμένος κάπου στον Άγιο Σπυρίδωνα Ελαφονήσου. Εκεί είναι θαμμένοι αρκετοί που προέρχονται από την οικογένεια.
ΝΟΜΟΣ Περί παραχωρήσεως Εθνικών γαιών εις τους φαλαγγίτες.
Θέλοντας να δώσωμεν ασφαλή και διαρκή ύπαρξην εις τους ήδη φαλαγγίτες καταταχθέντας και εις εξής καταχθησομένους αξιωματικούς και εις τας οικογενείας των διά παραχωρήσεως Εθνικών γαιών και άλλων ακινήτων φθαρτών κτημάτων εις εντελή ιδιοκτησίαν των και έχοντες ιδίως προ οφθαλμών το ημέτερον διάταγμα από 28 Ιανουαρίου έως πρώτη (1) Ιουνίου 1834 περί παραχωρήσεως ακαλλιεργήτους μεν αλλά καλλιεργισήμων γαιών προς τους μη εν ενεργεία ένδε εις αξιωματικούς κλπ του ημετέρου κατά γην και θάλασσαν στρατού προς αμοιβήν των κατά των υπέρ ανεξαρτησίας αγώνα εκδουλεύσεων των ακούσαντες την γνώμην του Ημετέρου Συμβουλίου της της Επικρατείας αποφασίσαμεν και διατάσσομεν ως έπεται.
Άρθρον 1. Έκαστος εις την φάλαγγαν προ της δημοσιεύσεως του παρόντως νόμου, ήδη κατεταγμένος αξιωματικός, όστις ως τοιούτος λαμβάνει μισθόν από το Εθνικόν Ταμείον, δύναται εάν θέλει παραιτούμενος του μισθού του να λάβει υπό την πλήρη ιδιοκτησίαν του γην ή κτήμα φθαρτόν μέχρι τούδε εθνικόν υπό τους εξής όρους. Ο Πασχάλης Γερακαράκης έχει τα προσόντα ένόρκου δια την επαρχίαν Επιδαύρου Λιμηράς συμφώνως προς το εδάφιον 4 του αριθμού 45 του οργανισμού των Δικαστηρίων.
Εφημερίδα Κυβερνήσεως 1860 σελ. 102
Καπετάν Μιχάλης Δραγονάκος- Γρηγοράκης. Αδελφός της Φλόρας Δραγονάκου -Γερακαράκη
Ο Καπετάν Μιχάλης δεν ησύχαζε, αναζητούσε ευκαιρία να κτυπηθεί με τη Τουρκική αρμάδα. Έτσι με το πυροβολικό ΦΛΟΓΑ βγαίνει σε αποστολή στις 14 Ιανουαρίου για την εκστρατεία του Πατραϊκού και την ναυμαχία των Πατρών. Βεβαίωση της βουλής των Ψαρών. Αναχωρεί εκ της νήσου μας σήμερον ο καπετάν Μιχάλης με τη σακολέβα του ονομαζόμενη “Φλόγα” η οποία είναι κατασκευασμένη μπουρλότο. Έχει συντρόφους συν τω ιδίω 16 δι’ο προς πιστοποίησιν πάντων ίνα μείνωσιν απείρακτοι και διαφεντευμένοι από κάθε φιλικήν σημαίαν όπου ήθελον απαντήσει. Δεδώκαμεν το παρών εσφραγισμένον παρά της κοινής καγκελαρίας. Ψαρά 14 Ιανουαρίου 1822. Τούτο είναι βέβαιον γιατί ο υποπ/ρχος Ιωάννης Θεοφιλόπουλος που καταγράφεται στο πλήρωμα στην καταδρομήν του Ελλησπόντου είναι στον Πατραϊκόν μπουρλοτιέρης. Τελικά παίρνει μέρος με το “Φλόγα” στην ανατίναξη των Βασσέλων στην Τένεδο συντροφικά με τον Κων/νο Κανάρη. Περνώντας ο Άγγλος Χάμιλτον από τα Ψαρά ζήτησε να γνωρίσει τους πυρπολητάς. Ο Κανάρης στάθηκε τυχερός γιατί το μπουρλότο του μπόρεσε να προσδεθεί στα ξάρτια της τούρκικης ναυαρχίδας, και να την κάψει. Το μπουρλότο του καπετάν Μιχάλη ξεκόλλησε αλλά έκανε μεγάλη ζημιά στους Τούρκους, γιατί το καιόμενο μπουρλότο έσπρωξε ο αέρας στο άλλο καιόμενο του Κανάρη, και έκαψαν όλες τις σωσίβιες βάρκες με τους Τούρκους που έφευγαν να σωθούν. Όταν κάηκε η σακολέβα του γράφτηκε και το τέρμα της ηρωικής ναυτικής δράση του Μαραθονησιώτη, και συνέχισε στη στεριά τον αγώνα. Το Έθνος τον ονόμασε Στρατηγό. Η τόλμη του υπήρξε ασυναγώνιστη, και αναζητούσε τους χώρους της σκληρής προσωπικής παλικαριάς. Χωρίς καράβι βγήκε στο Μοριά και ενωθεί με το σώμα των αδελφών του Γιώργη και Δημητρίου και έγινε ήρωας νέων κατορθωμάτων. Ο ιστορικός Γούδας (βίοι παράλληλοι σελ. 36) γράφει. Τη δε οικογενεία των Γρηγοράκηδων ήτο πατροπαράδοτον το μίσος των κατά των Τούρκων. Έτσι και ο Μιχαήλ Δραγονάκος -Γρηγοράκης, αφού δεν ηδυνήθη να κορέσει την επιθυμίαν του δια θαλάσσης εγκατέλειψεν την θάλασσαν και μετέβη στην ξηράν, στρατολογήσας ικανούς άνδρας, ερίφθει εις τας μάχας φονεύων αρκετούς Τούρκους. Εύρεν ένδοξον θάνατον εν τη πολιορκία του Ναυπλίου. Προ ταύτης δε ηνδραγάθησεν ως εμάθαμεν και εν Τριπόλει, εθαυμάσθει μάλιστα δια την ανδρείαν του, σώζων τας στο Άργος τον Ηλία Κατσάκο-Μαυρομιχάλη, όταν ο Γρηγοράκης ξιφήρης εφόνευσεν Τούρκον αξιωματικόν σώζωντας τον εφάμιλλον Μαυριχάλην. Έτσι μυθικά πολεμώντας, σκοτώθηκε νέος για τη λευτεριά της Πατρίδος αφήνοντας συνεχιστές τ’αδέλφια του. Οι κάτωθι υπογεγραμμένοι πιστοποιούμεν ότι ο Μιχαήλ Δραγονάκος -Γρηγοράκης, υπηρέτησεν την πατρίδα με τον βαθμό του στρατηγού, και υπό την οδηγίαν του εις τας μάχας της Πελοποννήσου κατά του Δράμαλη εφονεύθη στην Πολιορκίαν του Ναυπλίου δια την ανεξαρτησίαν της Πατρίδος. Εν Αθήναις 11 Οκτωβρίου 1835.
Λ. Μοναρχίδης , Θ.Κολοκοτρώνης, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Τζανετάκης, Γρηγοράκης.
(Γούδας βίοι παράλληλοι σελ. 35).
Σημείωση: ο Τζώρτζης Πασσάκος, ανταποκριτής της τοπικής εφημερίδας και του Σ.Ε.Ε., τιμήθηκε πρόσφατα για την κοινωνική, ενημερωτική, πολιτισμική και λαογραφική πολύχρονη προσφορά του στον τόπο.